بخشی از مقاله
چکیده
نظر به رابطه تنگاتنگ گردشگری و تغییرات اقلیمی، سازمانهای گردشگری، ضروری است تا در برنامه ریزی ها و طراحی های آینده خویش پتانسیل تأثیرات تغییر اقلیم را در این ارتباط مدنظر قرار دهند. از این رو امروزه مطالعات بیوکلیماتیک انسانی پایه و اساس بسیاری از برنامهریزیهای عمران ناحیهای، بویژه در زمینه مسائل شهری و سکونتگاهی، معماری و جهانگردی است.
در این پژوهش بمنظور تعیین روند تغییرات شاخص اقلیم گردشگری استان اصفهان جهت برنامه ریزی و توسعه گردشگر، داده های مورد نیاز از سایت هواشناسی طی دوره آماری - - 1976-2005 استخراج و سپس با میانگینگیریماهیانه، دادهها به دو دوره 15 ساله تقسیم گردید. در ادامه با استفاده از شاخص ترجونگ تحلیل ها برای تکتک ماه ها انجام شد.
این شاخص از شرایط ماورای سرما تا فوق العاده داغ برخوردار می باشد. نتایج حاکی از آن بود که تنها در 3 ماه از سال شرایط آسایش اقلیمی دچار تغییر شده که شامل ماه های آوریل - فروردین - ، آگوست - مرداد - و اکتبر - مهر - می باشد. که به ترتیب شرایط از بسیار خنک به خنک در ماه آوریل، از آسایش به گرم در ماه آگوست و از بسیار خنک به خنک در ماه اکتبر تغییر یافته است که همگی نشان دهنده گرمتر شدن دما و بهبود شرایط کلیماتوریسم می باشد.
-1مقدمه
اصولاً در گردشگر ی تأکید بسیار زیادی بر محیط زیست سالم و طبیعی جهت استفاده گردشگران می شود در عین حال این صنعت می تواند با چالش های جدی در اثر تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی که از معضلات نوین جوامع بشری است، مواجه گردد. با توجه به برهم کنش تنگاتنگ تغییر اقلیم و گردشگری، سازمانهای گردشگری در سطح جهان و نیز کشورهایی که بر صنعت گردشگری به عنوان یک منبع درآمد خارجی تأکید می نمایند باید در برنامه ریزی ها و طراحی های آینده خویش پتانسیل تأثیرات تغییر اقلیم را مدنظر قرار دهند.
شناخت توان آسایش زیست اقلیمی در مناطق مختلف جغرافیای، می تواند به برنامه ریزی اکوتوریستی و بهره برداری مناسب از جاذبههای طبیعی کمک نماید، تا مناطق جاذب محیطی در برابر آلودگی محیط زیست، هجوم و تجاوز انسانی، تغییرات کاربری زمین، استفاده برای گذران اوقات فراغت وغیره حفظ شود
یکی از مواردی که می تواند به امر برنامه ریزی در این زمینه کمک شایانی نماید، شناخت و پهنه بندی زیست اقلیم یک منطقه یا کشور می باشد، زیرا آب و هوای هر ناحیه مرکب از کلیه عوامل و عناصر آب و هوایی آن ناحیه است و هنگام تقسیم بندی باید همه آن عوامل و عناصر در نظر گرفته شود. به عبارت دیگر آب و هوا یکی از مهم ترین و موثرترین پدیده های زندگی انسان است
در واقع یکی از عوامل موثر بر زندگی، آسایش و سلامتی انسان، شرایط جوی و اقلیمی است و انسان از بدو تولد به طور مستقیم و غیر مستقیم متاثر از این شرایط می باشد. امروز مطالعه تاثیر وضعیت جوی بر روی زندگی، سلامتی، آسایش و اعمال و رفتار انسان در قالب یکی ازشاخصه های علمی با عنوان زیست اقلیم انسانی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد
در عین حال مطالعات بیوکلیماتیک انسانی پایه و اساس بسیاری از برنامه ریزی های عمران ناحیه ای، بویژه در زمینه مسائل شهری و سکونتگاهی، معماری و جهانگردی است و نتایج حاصل از این گونه مطالعاتجهتاسکانبشر در مناطقجدید و نیزتوسعهسکونتگاههایموجود بهره برداری می شود
درارتباط با آسایش اقلیمی و تاثیر اقلیم بر گردشگر و نیز بررسی اثر تغییرات اقلیمی بر گردشگری کارهای متعددی صورت پذیرفته است که به برخی اشاره خواهد شد.
سازمان جهانی گردشگری - - 2008 - - WTO، با انتشار جزوه ای تحت عنوان تغییر آب و هوا و گردشگر، به بررسی اثر تغییرات اقلیمی بر صنعت گردشگری در کل کره زمین پرداخته و اثرات مثبت و منفی آن را در نقاط مختلف کره زمین مورد بررسی قرار داده است.
در کتاب خود تحت عنوان تغییرات آب و هوا و کاهش اثرات آن بر بخش گردشگری، به بررسی نقش تغییرات آب و هوایی بر صنعت گردشگری پرداخته اند و راهکارهاییبرایکاهش اثرات منفی این تغییرات بر این صنعت ارائه نموده است.
-2روش کار
اطلاعات و داده های اقلیمی مورد نیاز، از اداره هواشناسی مرکز استان اخذ گردید. پس از اطمینان از درستی داده ها، انجام محاسبات برای تعیین شرایط اقلیم گردشگری در ماه های مختلف شهر اصفهان با بهره گیری از شاخص ترجونگ برای دو دوره 15 ساله و برای تک تک ماه ها محاسبه گردید.
-3شاخص ترجونگ
شاخص ترجونگ یکی از مهم ترین روش های زیست اقلیم انسانی برای ارزیابی آسایش انسان محسوب می شود
امتیاز این روش نسبت به سایر روش ها این است که از کلیه مشخصه های اقلیمی ، یعنی دما، رطوبت ، باد، تابش و ساعات آفتابی که مجموعه شرایط دمایی بدن انسان را کنترل می کنند، همزمان استفاده شده است. با استفاده از این شاخص می توان مناسب ترین منطقه را برای اقامت و سکونت افرادی که از حساسیت، و یا بیماری های مربوط به نوعی هوا و اقلیم رنج می برند، مشخص کرد
شاخص ترجونگ براساس ضریب راحتی و ضریب تاثیر خنک کنندگی باد استوار است که با توجه به داده های اقلیمی منطقه مورد مطالعه ،بررسی شده و نتایج آنها به صورت جداول و نمودار ارائه شده است. برای تعیین ضریب راحتی از شکل 2 استفاده می شود، این نمودار در واقع نشان دهنده میزان آسایشی است که انسان در شرایط ترکیب های متفاوت دما و رطوبت و شرایط متعارف ،یعنی پوشش معمولی و عدم فعالیت فیزیکی به دست می آورد.
در این نمودار خطوط منحنی نشان دهنده رطوبت نسبی و نمودار افقی نشان دهنده دما بر حسب فارنهایت می باشد و قرار گرفتن دما و رطوبت در هر موقعیت نشان دهنده شرایط آن ماه می باشد.
شکل -2 محدوده ضرایب راحتی ،بر حسب بررسی ترجونگ
جدول -1 مفاهیم نهادها و علائم ضریب راحتی
-4بررسی روند تغییرات اقلیم گردشگری استان اصفهان
چنانچه بیان شد برای محاسبه شرایط آسایش با مدل ترجونگ نیاز به داده های رطوبت و دما می باشد، بنابراین داده ها به دو دوره 15 ساله تقسیم و با میانگین گیری برای تمامی ماه ها شرایط آسایش محاسبه شد که در جدول 2 ارائه شده است.
جدول-2 داده ها و شرایط آسایشی ماه های مختلف در شهر اصفهان
