بخشی از مقاله
چکیده
ویژگی های آب و هوایی نقشی برجسته در برنامه ریزی گردشگری هر محل بازی می کنند. هدف پژوهش حاضر، شناخت گستره آسایش اقلیمی روزانه و شبانه به منظور برنامه ریزی گردشگری شهر ایرانشهر است. بنابراین، برای شناسایی پراکندگی شرایط دمایی - گرم، آسایش، سرد - هر یک از برج های سال در گستره شهر، مدل اوانز بکار گرفته شد. عناصر مورد نیاز در الگوی بافت اوانز، بیشینه و کمینه دمای هوا، بیشینه و کمینه رطوبت نسبی و سرعت باد در مقیاس ماهانه می باشد.
برای تحلیل عناصر اقلیمی از دادهای آماری ایستگاه سینوپتیکی ایرانشهر طی دوره آماری - 1370 - 1390 - استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که آسایش روزانه ایرانشهر در ماهای فروردین، آبان، آذر، بهمن و اسفند و آسایش شبانه در ماهای فروردین، اردیبهشت، خرداد، شهریور، مهر، آبان و آذر می باشد. نتایج مقاله می تواند در برنامه ریزی گردشگری شهر ایرانشهر بکار گرفته شود.
واژگان کلیدی: گردشگری،آسایش زیست اقلیمی، ایرانشهر، اوانز
مقدمه
شناخت محدودیت ها و مخاطرات تهدید کننده و آگاهی از جاذبه ها و پتانسیل های نهفته ویژگی های اقلیمی برای هر گونه برنامه ریزی در سطوح مختلف ملی، استانی و شهری از جمله گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار است اصولی ترین روش استفاده مطلوب از امکانات طبیعی در وهله اول شناخت دقیق آنهاست و در مرحله بعدی استفاده بهینه از این منابع مطرح می شود در مقصدهای توریستی آب و هوا بعنوان یک منبع طبیعی بر روی صنعت توریسم، تاثیر گذار می باشد .
آب و هوا بخش مهمی از مفهوم محیط را تشکیل می دهد که تفریح و توریسم در قالب آن شکل می گیرد به علت اینکه توریسم فعالیتی آزادانه و اختیاری است، اغلب به شرایط اقلیمی مطلوب وابسته است آسایش زیست اقلیمی انسانی به تعادل حرارتی بدن او با محیط اطرافش وابسته است . این تعادل به ترکیب عواملی مانند :ویژگی هوای اطراف، فعالیت فیزیکی شخص، درجه دما، رطوبت نسبی، تابش آفتاب و باد وابسته است. حالت تعادل آسایش اقلیمی که تعادل بین دمای دفع شده و جذب شده بین پوست و محیط ایجاد شود و سبب متعادل ماندن دمای درونی بدن انسان در درجه ی 37 سانتیگراد شود.
در ضمن برقراری تعادل حرارتی بین بدن انسان و محیط پیرامونش یکی از نیازهای اولیه برای تامین سلامتی و آسایش او می باشد منطور از آسایش انسان مجموعه شرایطی است که از نظر گرمایی دست کم برای 80 درصد افراد مناسب باشد. به عبارتی انسان در آن شرایط نه احساس گرما و نه احساس سرما کند. یا وضعیتی است که بدن انسان برای حفاظت در برابر پایداری محیط داخلی خود، نیازی به کوشش فراوان ندارد و در آن وضعیت، مکانیسم های منظم موازنه ها و توان بیولوژیکی عمده او به خطر نمی افتد زیرا همیشه بین طبیعت بیولوژیکی انسان و انرژی های محیطی که در آن قرار می گیرد یک واکنش متقابل و مداوم دارد.
مطابق پژوهش های متعدد مرتبط با عوامل آب و هوا، درجه دما و رطوبت نقش بیشتری روی سلامت انسان، آسایش و بررسیمدلهای آسایش انسان دارد، این دو عامل کاربردی تر می باشند . بنابراین بیشتر مدلهای سنجش آسایش انسان بر این دو عنصر استوار شده است شرایط آسایش دمایی، طیفی از دما و رطوبت است که در آن ساز و کار تنظیم دمای بدن در کمترین واکنش پذیری باشد حال با توجه به اینکه هر فعالیت توریستی نیازمند یک بستر مکانی است که در علم جغرافیا به این مکان، فضای جغرافیایی اطلاق می شود.
این فضای جغرافیایی تامین کننده ی فعالیتهای توریستی می باشد . که البته باید به این نکته توجه داشت که فضا یک نقش خنثی در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی انسان بازی نمی کند، بلکه نوع زمین ویژگی های آن، تمام فعالیته ای اجتماعی و اقتصادی انسانها را متاثر می سازد. فعالیتهای توریستی به طور همگن و متجانس در فضا توزیع نشده اند بلکه فعالیتهای توریستی متناسب با شرایط فضا اند به صورت ناهمگنی توزیع شده اند و عوامل گوناگونی در این الگو دهی موثر هستند که تنوع و ترکیب آنها را می توان با نوع و فعالیتهای توریستی مرتبط دانست.
آب و هوا یکی از مهمترین عواملی است که در الگو دهی فضای جغرافیای توریسم و توسعه آن نقش مهمی دارد. شهرستان ایرانشهر به عنوان یک فضای جغرافیایی دارای جاذبه های بسیاری در جهت جذب گردشگران می باشد. لذا در جهت بهره گیری بهینه از این فضای توریسم شناسایی ماه های آسایش اقلیمی در جهت برنامه ریزی توریسم این منطقه ضروری می باشد.
نموداری پیشنهاد داد که در آن نقش پدیده های جوی در آسایش انسان به تفکیک روشن بود. دما و رطوبت نسبی مهمترین فاکتورهایی بودند که به جهت اثر مستقیم آنها بر روی آسایش انسان، در جدول بیوکلیماتیک اولگی بر آنها تآکید شده است اطلس زیست اقلیمی مکزیک را براساس تعریف و تبیین منطقه آسایش - معادله پیشنهادی آلسیمز - به همراه چارت زیست اقلیمی اولگی و دیاگرام گیونی برای کنترل زیست اقلیم داخل ساختمان تهیه کردند.
به مطالعه و تبیین شرایط آسایش بیوکلیماتیک در شهر ارزروم در سه طبقه منطقه روستایی، شهری و منطقه شهری جنگلی ترکیه پرداختند و نتیجه گرفتند که مناطق شهری جنگلی سازگاری بیشتری با شاخص های حرارتی مورد استفاده دارند با استفاده از عناصر اقلیمی همچون دما، تابش، رطوبت، باد و سرعت آفتابی زیست اقلیمی انسانی ایران را بررسی نمود و نقشه مربوط به آن را مورد بررسی قرار داده است و با استفاده از داده های 130 ایستگاه سینوپتیکی به بررسی شاخص های دمای موثر در سطح کشور پرداخته است که نتایج این تحقیق بیانگر این است که دمای موثر در نواحی شمالی، جنوبی و شرق کشور بیشترین تآثیر را از دمای خشک می پذیرد.
با روش اوانز ماه های آسایش زیست اقلیمی تالاب کیا کلایه لنگرود را مورد مطالعه قرار داده است و نتیجه گرفته است که این تالاب در 9 ماه از سال شرایط مناسب آسایش جهت بازدید گردشگران را دارا می باشد. با استفاده از دمای موثر زیست اقلیم انسانی تبریز را مورد بررسی قرار داده است. ملک حسینی با استفاده از داده های 40 ساله ایستگاه سینوپتیک اراک به بررسی اقلیم معماری منطقه براساس شاخص های مختلف پرداخته است. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشانگر این است که 40 درصد از مواقع سال برای ایجاد آسایش به وسایل گرمایشی و 35 درصد از مواقع سال برای ایجاد آسایش به وسایل سرمایشی و فقط 25 درصد از مواقع سال شرایط آسایش طبیعی حاکم است.
مواد و روش ها
ایرانشهر یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان ایران است. با مساحتی بالغ بر 30200 کیلومتر مربع و با ارتفاع متوسط 591 متر از سطح دریا در فاصله 345 کیلومتری مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع و 15 درصد وسعت استان را به خود اختصاص داده است و دارای سه بخش شامل بخش بزمان، بخش مرکزی و بخش بمپور می باشد و دارای اقلیم بیابانی گرم و خشک است و شرایط متفاوتی را ایجاد کرده است که با بررسی و شناخت شرایط اقلیمی این منطقه می توان شرایط ایجاد آسایش در زمانهای مختلف در نقاط مختف را بررسی و پیشنهاد نمود.
