بخشی از مقاله
چکیده:
رشد صنعت و افزایش جمعیت در شهرها، به ساخت و سازهای سوداگرانه ای منجر شدهاست این ساخت و سازها به موضوعات بهداشتی، تامین نور کافی و هوای سالم و فضاهای گذران اوقات فراغت توجه کافی نمیکنند. از سوی دیگر، ضرورت ایجاد کاربریهای جدید شهری، برای پاسخگویی به نیازهای روز افزون شهرنشینان به تدریج باعث کاهش سهم فضای سبز و باغهای شهری گردیده است که ماحصل آن آلودگی-های زیست محیطی موجود میباشد.
فضای سبز شهری به عنوان بخشی از فضای باز شهری عامل اصلی در ساختار سیمای شهری، بهبود شرایط اکولوژیکی ،گذران اوقات فراغت و تفریح محسوب میشود. اهمیت فضای سبز در محیط شهری تا آن حد است که به عنوان یکی از شاخص-های توسعهیافتگی جوامع مطرح بوده و در عین حال معیاری برای ارتقاء کیفیت فضای زندگی محسوب میشوند.
از این رو توزیع و پراکنش متعادل آن در سطح شهر اهمیت بسیاری دارد. بنابراین ماحصل این کمبود فضای سبز و توزیع نسبتاً نامتناسب فضای سبز در شهر جنگل، کیفیت یینپا زندگی شهری، عدم سلامتی، سرزندگی و شادابی، سرگرمی، اوقات فراقت، تفریح، احساس آسایش و راحتی، خوشبختی و نهایتاً بروز بیماریهای روانی، ناهنجاریهای اجتماعی، اعنیاد، طلاق، خودکشی، جنگ و دعوا و بزهکاری، بداخلاقی و... میباشد.
مقدمه :
اهمیت فضای سبز در محیط شهری تا آن حد است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع مطرح بوده و درعین حال معیاری برای ارتقاء کیفیت فضای زندگی محسوب می شوند. از این رو توزیع و پراکنش متعادل آن در سطح شهر اهمیت بسیاری دارد. نکته بسیار مهم در مکان یابی فضاهای سبز عمومی، ضرورت های اجتماعی ایجاد پارک است. مکان یابی نادرست این فضاها در نهایت منجر به ایجاد ناهنجاریهایی در شهرها می شود.
بالاترین هدف توسعه و مدیریت شهری، بهبود کیفیت زندگی و خوشبختی شهروندان است؛ حال آنکه کیفیت زندگی مفهومی چند بعدی است و جنبه های مختلفی را در بر می گیرد. بطور کلی کیفیت زندگی شامل مسایل مادی و غیر مادی است. از بعد مادی، کیفیت زندگی نه تنها مقوله هایی چون استاندارد های زندگی، امکانات زیربنایی، تولید اقتصادی، اشتغال، قیمت ها، قانون و مانند اینها را در بر می گیرد بلکه مواردی چون سلامتی، سرگرمی، اوقات فراغت، فرهنگ و هنر و مانند اینها نیز در همین مقوله می گنجند. در بعد مفاهیم غیر مادی، کیفیت زندگی شامل تجارب و دریافتهای شخصی افراد و بازخوردهای آنها در زندگی واقعی شان است
فضای سبز که از مهمترین عناصر حیات و پایداری شهر در صورت توجه به استاندارد های زیست محیطی و پراکنش مناسب آن در ارتباط با فاکتورهای مختلفی چون جمعیت، تراکم و مساحت، نتیجه بسیار مثبتی بر بهبود کیفیت زندگی و نشاط مردم خواهد داشت ولی درشرایط حاضر بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ ایران با معضل کمبود فضای سبز و نیز توزیع نامناسب و عدم پراکنش صحیح آن مواجه می باشد که این وضعیت نزول تدریجی کیفیت زندگی و سلامت افراد را بدنبال خواهد داشت
رشد صنعت و افزایش جمعیت در شهرها، به ساخت و سازهای سوداگرانه ای منجر شده است این ساخت و سازها به موضوعات بهداشتی، تامین نور کافی و هوای سالم و فضاهای گذران اوقات فراغت توجه کافی نمی کنند. از سوی دیگر، ضرورت ایجاد کاربری های جدید شهری، برای پاسگویی به نیازهای روز افزون شهرنشیان به تدریج باعث کاهش سهم فضای سبز و باغ های شهری گردیده است که ماحصل آن آلودگی های زیست محیطی موجود می باشد
فضای سبز شهری بهعنوان بخشی از فضای باز شهری عامل اصلی در ساختار سیمای شهری، بهبود شرایط اکولوژیکی،گذران اوقات فراغت و تفریح محسوب میشود
توجه به فضای سبز یا به عبارت دقیقتر توجه به سطوحی از کاربری های شهری با پوشش گیاهی انسان ساخت به منظور تولید اکسیژن، تعدیل دمای محیط، جذب برخی آلاینده ها، تثبیت برخی سطوح شیب دار، افزایش رطوبت و نهایتاً بازدهی اکولوژیک باعث ارتقای کیفیت محیط زیست شهری می شود و برقراری تعاملات اجتماعی و مهمتر از نیاز به گذران اوقات فراغت و تفریح و استراحت شهروندان را فراهم می سازد.
پیشگفتار - استاندارهای جهانی فضای سبز، چیزی در حدود 20 – 25 متر مربع برای هر شهروند می باشد؛ این درحالی است که طبق آمار غیر رسمی سرانه فضای سبز در کشور ما حدود 8 – 9 متر مربع پیشنهاد شده است
با این وجود سرانه فضای سبز در شهر جنگل برای هر نفر 5 51 متر مربع می باشد که بسیار ناچیز می باشد در عین حال همین مقدار هم از نطر فضایی-مکانی نامتناسب توزیع شده است. دراین مقاله منظور از فضای سبز خیابان ها، بلوار ها ، میدان ها و پارکها می باشد.
روش مطالعه :
باتوجه به مؤلفه های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر این مطالعه کتابخانه ای، توصیفی تحلیلی میباشد. اطلاعات مورد نیاز از فضای مجازی و واقعی از طریق روش کتابخانه ای - متن خوانی و فیش برداری، آمار خوانی و
استفاده از جدول، فرم و جدول و نقشه - و میدانی - مشاهده، مصاحبه - حضوری با کارشناسان شهرداری و تلفنی با مهندس مشاور طرح هادی و تفصیلی شهر جنگل - گردآوری و تجزیه و تحیل کیفی و کمی گردیده است.
مبانی نطری:
فضای سبز از اصلی ترین فضاهای باز شهری هستند که به صورتهای مختلف، اعم از فضاهای باز عمومی، فضاهای باز شهری، فضاهای خصوصی و نیمه خصوصی ظاهر می شود.
فضاهای باز شهری بخشی از فضاهای وسیع با محدوده موجود در محدوده عملکردی شهر است که به منظور ایجاد تنوع و زیبایی، افزایش کیفیت زیستی، تامین رفاه انسانی ارائه خدمات ویژه به شهروندان انتخاب شده. با انواع پوشش های گیاهی بومی و غیر بومی، تحت نظارت و مدیریت انسان شهری قرار دارد
فضای سبز . پارکهای شهری را باید در زمره اساسی ترین عوامل پایداری حیاط طبیعی و انسانی در شهرنشینی امروز بشماره آورد که اکر به طور صحیحی برنامه ریزی شوند ، در سالم سازی جسم و روح انسان تاثیرات مطلوبی خواهد داشت .دانشمندان پی برده اند که فصای سبز می تواند به آرامش ، جوان سازی . کاهش خشونت مردم کمک کند
فضاهای سبز عمومی فضاهای سبزی هستند که بازدهی اجتماعی دارند و عموم مردم در گذران اوقات فراغت، تفریح و مصاحبت با دوستان و گردهمییآ های اجتماعی و فرهنگی و نطایر اینها استفاده می کنند. فضاهای یاد شده اساساً برای این منظور طراحی یا تجهیز شده اند.
پیشینه مطالعه
با توجه به اهمیت پارکها و فضای سبز در توسعه پایدار شهری. کیفیت زندگی ساکنان شهرها این موضوع از جنبههای مختلف از سوی پژوهشگران مورد بررسی قرار می گیرد.
توجه به فضاهای شهری به صورت تفرجگاه ها باغ های عمومی و خصوصی یک ابداع جدید نیست. باغ های زیستی توسط مصریان و یونانیان در دوره های باستان ایجاد و نگهداری می شده است.
سابقه پردیسهای ایرانی به قرن چهارم میلادی برمی گردد. این عنوان به باغ هایی اطلاق می شد که برای تفریح عموم احداث می گردیدند.
واژه پردیس ریشه سانسکریت داشته که به مفهوم بهشت است و در متون انگلیسی این واژه تحت عنوان Paradise به کار برده می شود؛ حتی در تورات نیز از پردیسهای ایران باستان صحبت شده استمشخصاً. از دهه 1350 احداث پارکها و باغ و ویلاسازی به سبک کشورهای اروپایی در ایران باب شد. در عین حال شاید باغ شهرهایی که در دوره صفویه در ایران و بخصوص در اصفهان ایجاد شد را»ابنزر هاوراد« واضع تئوری باغ شهرها دانست.
چیسورا - - Chiesura در مقاله»نقش پارکهای شهری در شهر پایدار« ضمن اشاره به اهمیت فضای سبز درون شهری و کمبود مطالعات بینالمللی در این زمینه، تلاش کردهاست که اهمیت طبیعت شهر را برای رفاه شهروندان و پایداری شهری نشان دهد.
