بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری بهعنوان یک صنعت و رویکرد جدید و مدرن جهت بهرهوری اقتصادی در توسعه مناطق، جایگاه بلند و چشمگیری یافته و شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر منطقه بهعنوان یک پیشنیاز برای توسعه آن است؛ بنابراین برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار گردشگری لزوم برنامهریزی اصولی و مناسب و شناخت کالبدی و نگرش و تحلیل سیستمی و همهجانبه امری ضروری و الزامی است.
هدف از این پژوهش، شناسایی تواناییهای جذب گردشگر شهرستان کردکوی و شناسایی نقاط ضعف؛ قوت؛ فرصت و تهدید و تبدیل آنها به فرصت در جهت تقویت و توسعه صنعت گردشگری شهرستان کردکوی بهوسیله تدوین راهبردهای توسعه صنعت گردشگری است.
بدین منظور برای دستیابی به اهداف پژوهش از روش توصیفی و تحلیلی و جمع آوری اطلاعات بر اساس منابع کتابخانهای، اسنادی و مطالعات میدانی و 50 پرسشنامه استفاده شد و از آنجا که در عمده تحقیقات از روش swotصرفاً بهعنوان روش تحلیلی استفاده شده و کمتر از اعداد و ارقام - QSPM - استفاده میشود و بهمنظور تحلیل دقیق اطلاعات و تدوین راهبردها از روش وزن دهی و swot کمی استفاده شده و در تحلیل مطالب نیز بر اساس مبانی نظری و مطالعات میدانی و جمعآوری نظرات کارشناسان و متخصصین امر گردشگری نقاط قوت؛ ضعف؛ فرصت و تهدید مشخصشده و با ارزیابی و تحلیل پرسشنامهها راهبردها تدوین شده است
یافتههای تحقیق نشان میدهد که شهرستان کردکوی پتانسیل بالای گردشگری را بخصوص در زمینههای تاریخی و طبیعی دارا بوده و با راهبردهای ارائه شده که نیاز به برنامهریزی جامع و بازنمایی نقاط قوت، تقویت فرصتها و مقابله با تهدیدها و ضعفها را دارد میتوان این صنعت را در شهرستان توسعه داد.
-1 مقدمه
گردشگری و اوقات فراغت در عصر پسامدرن بهعنوان یک حق محسوب شده و به پایههای زندگی و هستی انسان بدل گشته و از آن بهعنوان فعالیتی بسیار پیچیده یاد میشود که با بخشهای دیگر جامعه و اقتصاد وجوه مشترکی دارد
امروزه گردشگری بهعنوان یکی از مهمترین صنایع توسعه پایدار، فرصت بزرگ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای شهرهای مختلف به وجود میآورد تا جایی که بعضی از کشورها با استفاده از آن توانستهاند بسیاری از مشکلات از قبیل بیکاری، پایین بودن سطح درآمد، سرانه و کمبود درآمد ارزی را پوشش دهند .صنعت گردشگری در ایران، علیرغم داشتن جاذبههای فراوان، نقش بسیار ناچیزی در اقتصاد کشور ایفا میکند.
این در حالی است که ایران از مناطق پراستعداد در این زمینه به شمار میرود و جاذبههای فراوان طبیعی، تاریخی و فرهنگی آن زبانزد خاص و عام است .کارشناسان اعتقاددارند ایران یکی از پنج کشور نخست برخوردار از بیشترین تنوع زیستی در کره زمین است و البته ازنظر جاذبههای تاریخی و فرهنگی نیز یکی از ده کشور نخست جهان بشمار میآید. و علیرغم توانمندی کشور ایران در داشتن جاذبههای گردشگری و تنوع اقلیمی کمنظیر در دنیا [8] سهم بسیار ناچیزی در حد چند هزارم در صد یعنیکلاً حدود 630 میلیون دلار را از این درآمد جذب نموده است
این در حالی است که با توجه به جایگاه باارزش صنعت گردشگری در جهان که با اختصاص نزدیک به 11 درصد از تولید ناخالص داخلی، 14 درصد از نیروی کار جهانی و 7/1 درصد درآمدهای جهانی یکی از بنیانیترین فعالیتهای اقتصادی جهان محسوب شده و رشد این صنعت عظیم در دهه 1990 معادل 70 درصد برآورد شده است تا جایی که صنعت گردشگری در سال 2004 رشدی معادل 9/5 درصد و در حدود 5/5 تریلیون دلار داشته است
به نظر میرسد برای رهایی اقتصاد ایران از اتکا به درآمد نفت، بهکارگیری و استفاده از منابع و توانهای متنوع موجود در سطح کشور، ضروری بوده و برای توسعه نخستین هر مکان الزامی است که رهیافتهای خاصی در خصوص گردشگری تدوینشده [13] و با توجه به نیاز گردشگری به برنامهریزی و چشماندازی راهبردی لازم است همهی شرایط در آن لحاظ شود و برای آن تدابیر مخصوصی سنجیده شود و همهی جنبهها - نقاط قوت، ضعف، فرصت، تهدید - در آن نظر گرفتهشده و متناسب با آن هدفگذاری گردد.
میتوان از گردشگری بهعنوان یکی از بهترین گزینههای ممکن برای حرکت به توسعه مطلوب نام برد. در تحقیق حاضر سعی شده با شناسایی پتانسیلها و محدودیتهای گردشگری، استراتژیهای مناسب صنعت گردشگری کردکوی ارائه گردد و با تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید، ابزار کاربردی گستردهی تحلیل محیط داخلی و خارجی بهمنظور کسب موفقیت در پشتیبانی و ارائهی روشی سیستماتیک برای موقعیتهای تصمیمگیری راهبردی، به عمل آید
بنابراین، سعی شده است قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدهای پیش روی صنعت گردشگری منطقه مطالعه شده و از دیدگاه کارشناسان و مسئولین امر گردشگری با استفاده از تکنیک swot بررسی و تجزیهوتحلیل شده و با تدوین استراتژیهای مناسب برنامه ریزان این صنعت را در جهت تدوین یک برنامه جامع یاری رساند و با توجه به محرومیت منطقه مطالعه شده و درصد بالای بیکاری جوانان این ناحیه لازم است با استفاده از همه امکانات و قابلیتها در جهت رفع محرومیت، ایجاد اشتغال و کسب درآمد از راههای مختلف اقدام شود زیرا توجه به امر اشتغال، درآمد و پایداری پیرامون امر محلی دارای اهمیت است
بدین منظور، صنعت گردشگری، بهمنزله صنعتی فرا بخشی میتواند بهمنزله یکی از ابزارهای اصلی توسعه در منطقه مطالعه شده موردتوجه قرار گیرد. بر این اساس، مهمترین سؤالاتی که در تحقیق حاضر تلاش میشود به آنها پاسخ داده شود، عبارتاند از:
- 1 مهمترین نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدید در توسعهی گردشگری شهرستان کردکوی کدماند؟
-2 استراتژی بهینه توسعه گردشگری شهرستان کردکوی با استفاده از مدل راهبردی SWOT کدام است؟
-1-1 اهمیت و ضرورت تحقیق
صنعت گردشگری یکی از عرصههای نو و زمینههای جدید موردمطالعه بوده و از جهات گوناگونی موردتوجه کشورها است. توجه به گردشگری از یکسو به علت ارزشهای اقتصادی و از سوی دیگر به دلیل اثرات فرهنگی و اجتماعی آن است. به دلیل آنکه بهرهبرداری از توان و قابلیت گردشگری هر منطقه میتواند زمینهای پویا و فعال برای توسعه آن منطقه فراهم نماید بررسی قابلیتهای مزبور بهگونهای جغرافیایی ضرورتی ویژه خواهد داشت. ضرورت و اهمیت این تحقیق از آنجا ناشی میشود که شهرستان کردکوی با داشتن ویژگیهای خاص برای توسعه گردشگری میتواند از نقش این صنعت در زمینههای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بهرهمند شده و به سودمندیهای زیر برسد.
افزایش درآمد اقتصادی - جلوگیری از تخریب محیطزیست - بالا رفتن فرهنگ عمومی مردم شهرستان به دلیل ارتباط فرهنگی با گردشگران و ...
- 2- 1 اهداف پژوهش
اهداف این پژوهش را میتوان به شرح زیر برشمرد:
الف: شناسایی مشکلات و توانمندیهای توسعه گردشگری شهرستان
ب: بررسی وضع موجود گردشگری شهرستان
ج: شناسایی و ارزیابی بهترین نوع سیاستگذاری در راستای توسعه گردشگری
- 2 سوابق و پیشینه پژوهش
در هر تحقیق علمی مطالعه و بررسی تحقیقات و پژوهشهایی که در ارتباط با موضوع انجامشده، لازم و ضروری است چراکه بدون دستیابی به نتایج پژوهشی دیگران و توسعه و تکامل آنها امکان رسیدن به پاسخ مناسب و تجزیهوتحلیل بهتر میسر نیست ، بنابراین با توجه به درک اهمیت کسب درآمد و اشتغالزایی صنعت گردشگری، مطالعات زیادی در کشور ما و کشورهای دیگر در خصوص انواع مختلف گردشگری - اکو توریسم، توریسم شهری، توریسم ورزشی، توریسم فرهنگی - صورت گرفته است که میتوان به پژوهشهای زیر اشاره کرد.
-1-2 تحقیقات داخلی
هادیانی و همکاران - 1391 - در پژوهشی، به برنامهریزی راهبردی توسعه گردشگری شیراز بر اساس مدل swot پرداختهاند که با اولویتبندی راهبردهای برنامهریزی گردشگری شیراز از طریق تجزیهوتحلیل عوامل خارجی و داخلی، راهبرد محافظه کارانه به عنوان اولویت اصلی تعیین شد.
