بخشی از مقاله
مقدمه
امروزه صنعت گردشگری در دنیا، یکی از منابع مهم درآمد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورهاست و به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان، حائز اهمیت ویژه ای است. این صنعت در دنیا، سومین پدیده اقتصادی بعد از صنعت نفت و صنایع خودروسازی به حساب می آید
از دیگر سو، صنعت توریسم یکی از بزرگترین منابع رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در منطقه است و رشد سریع آن تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی و محیطی فراوانی را به دنبال خواهد داشت
از این رو لازمه استفاده از چنین پتانسیلی، بهره گیری از رویکردهای جدید به ویژه مباحث مربوط به آمایش سرزمین و آسیب شناسی صنعت توریسم به منظور به حداقل رساندن هزینه ها و به حداکثر رساندن مواهب و درآمدهای حاصل از آن است
همچنین باید عنوان نمود که شناخت اولویت های آسیب پذیری و توسعه صنعت گردشگری در منطقه سیستان مستلزم شناختی دقیق از چارچوب های فضایی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی منطقه است. سیستان با قدمت نزدیک به 5000 هزار سال در عرصه فرهنگی و جذب گردشگران داخلی و خارجی حرف های زیادی برای گفتن دارد، که دستیابی به جایگاه صحیح آن مستلزم شناخت توانمندیهای توسعه ای منطقه با توجه به قابلیت های مکانی دارد
از این رو توسعه در عصر پسامُدرن، مبنایی چندبُعدی پیدا کرده و از رویکردهای بخشی گذار نموده است - ویسی و همکاران، 1390، . - 24 در این میان گردشگری یکی از ابعاد چند گانه توسعه فضایی یک منطقه می باشد. از اینرو آمایش سرزمین در زمینه گردشگری هر منطقه از طریق امکان سنجی توسعه گردشگری صورت می گیرد تا از این طریق، قابلیت های توسعه گردشگری باز شناخته شود و استراتژی ها و راهبردهای لازم به منظور کاستن از عدم تعادل های منطقه ای و سرزمینی ارائه گردد
بنابراین تدوین چنین چشم اندازی نوین در زمینه گردشگری با در نظر گرفتن رویکردهای آمایش فضایی، برنامه ریزی شهری و فرآیندهای محیطی مستلزم آسیب شناسی و تدوین راهبردهای لازم به منظور تبدیل تهدیدها به فرصت می باشد
شایان توجه است که در زمینه جذب درآمدهای حاصل از فعالیت های گردشگری، کشورهای بیشتر توسعه یافته یا به اصطلاح بهره مند با درک درست تری از این واقعیت، جایگاه ممتازی نسبت به دیگری کشورها دارند. تفاوت این امر را می توان با مقایسه کشورهای گروه اول - مترقی - و کشورهایی که دارای فرصت های گردشگری بیشتر با بهره برداری کمتر - کشورهای کمتر توسعه یافته به لحظ نیروهای انسانی و رفاه اقتصادی - هستند به نحو محسوسی درک نمود
بدین منوال و در چارچوب طرح های آمایشی اعم از ملی، منطقه ای و محلی گردشگری و صنعت، توریسم به عنوان یکی از ابزار و مؤلفه های مهم توسعه و محرومیت زدایی در میان سکونتگاه های انسانی - شهر و روستا - به شمار می رود. به عبارت دیگر جهت گیری فعالیت های اقتصادی در صنعت توریسم جریان بهینه سازی است که در آن گروه های مختلف سعی در حداکثر کردن منافع خود و رسیدن به اهداف مربوطه را دارند
این پژوهش با درک این مطلب که شناخت پتانسیلها و محدودیتهای توریستی منطقه سیستان میتواند تاثیر سازندهای بر برنامهریزی مناسب گردشگری و رفع مسائل و مشکلات آن داشته باشد، در پی پاسخگویی به سوالها به این سوال ها پاسخ می دهد که پتانسیل ها و محدودیت های توسعه گردشگری روستایی کدام است؟ و راهبردها و راهکارهای توسعه گردشگری که منجر به توسعه شهری و روستایی و ملی می شود چیست؟
در واقع پرسش و مسئله ی اصلی این است که اتخاذ چه نوع راهبرد و سیاستی می تواند در شرایط کنونی برای گردشگری فرهنگی منطقهمؤثّر باشد؛ به طوری که ضمن بر طرف کردن ضعفها، ابتدا از تهدیدها جلوگیری کرده و از فرصت های پیش رو بهره برداری کنند؟
مبانی نظری تحقیق
گردشگری معادل واژه توریسم است که از آن تعاریف مختلفی ارائه شده است. اسمیت معتقد است دست اندکاران گردشگری باید تعاریف انبوه ارائه شده از گردشگری را پذیرفته و آن را ارج نهند
در سال 1963 از طرف سازمان ملل متحد - UN - و بر اساس پیشنهاد کنفرانس بین-المللی ترانسپورت - Transport - آن سازمان که در رم به تصویب رسید "توریست یا گردشگر کسی است که به منظور تفریح، استراحت، گذراندان، بازدید از نقاط دیدنی، انجام امور پزشکی درمانی، تجارت، ورزش، ماموریت، شرکت در کنفرانس و... به کشوری دیگر سفر میکنند مشروط به اینکه از 24 ساعت کمتر و سه ماه بیشتر نباشد
در قرن نوزدهم اشراف زادهگان فرانسه میبایست برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربههای لازم، به سفر اقدام میکردند. این جوانان در آن زمان گردشگر نامیده میشدند و بعدها در فرانسه این اصطلاح برای کسانی به کار میرفت که برای سرگرمی و وقت-گذرانی به فرانسه سفر میکردند
امروزه اهمیت گردشگری و جهانگردی و لزوم بررسی آن با توجه به نقشهای مهم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر هیچ کسی پوشیده نیست. این فعالیت در دنیای کنونی به صورت یکی از عوامل مهم تولید ثروت، کار، ایجاد پویایی، جابجایی انسانها و ثروت ملتها در آمده است
ورود گردشگران به هر کشور موجب درآمدزایی و ایجاد فرصتهای جدید اقتصادی می-شود
از منظر توجه به گردشگری شاید بتوان گفت که در ایران انقلاب مشروطیت و روی کارآمدن دولتی متمرکز، ظهور درآمد رانتی نفت، گسترش ساختار و تشکیلات دولت در پایتخت و... موجب گردید دولت نقش گستردهای در نظام اقتصادی، اجتماعی و اداره امور شهرها داشته باشد
از اینرو به نظر میرسد ساختار ویژه و غیرمتعارف دولت در اعصار مختلف تاریخی در ایران، زمینهساز سیطره گسترده آن بر تمامی عرصههای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و حتی فرهنگی جامعه و به تبع آن اداره شهرها گردیده است
میتوان گفت از منظر ژانگ - 2013 - در کتاب تاریخ سیاسی شهرها، کلید فهم گردشگری، درک چگونگی مناسبات میان حکومتکنندگان و حکومت شوندگان است × - ،Xang ٌٌ ×،ًٌٍَ - . از همین رو گردشگری به عنوان یک فعالیت اقتصادی درآمدزا همواره از سوی دولتها مورد توجه جدی بوده است. در ایران با پایان یافتن جنگ تحمیلی و ارتقاء امنیت شهری و اجتماعی، بحثهای مربوط به توریسم و جذب آن وارد مرحله اصلی خود شد. در این مرحله با ترمیم نسبی اقتصادکشور و ایجاد امنیت نسبی شمار توریستهای خارجی به کشور افزایش یافت
