بخشی از مقاله
چکیده
برنامه درسی بهعنوان یکی از حلقههای بنیادین نظام کیفی تعلیم و تربیت و زمینه ساز تحول و تغییر اساسی در ساختار فعلی نظام آموزش و پرورش بهشمار میرود. تغییر، موضوعی جداییناپذیر از حیات انسانی است. نظام آموزش و برنامه درسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین، ضرورت حرکت در زمینه تدوین برنامهریزی درسی با توجه به آسیبشناسی و شناختی منصفانه، که یکی از مشکلات نظام آموزشی قلمداد میگردد، بیش از پیش احساس میگردد، بههمین دلیل، مبحث جابهجایی پارادایم در رشته برنامه درسی با نام نومفهومگرایان و جریان نومفهومسازی به عرصه برنامه درسی وارد گردید.
نومفهومسازی برنامه درسی نشانه جابجایی پارادایم و دور شدن از تفکر سنتگرایی میباشد. نومفهومسازی به معنی برداشتن بار زیادی از برنامه درسی، رفع بههم ریختگیها و عدم تناسبها برای معلم و دانشآموزان بهویژه در نظر گرفتن برنامه درسی به منزله فرآیند به جای محصول میباشد، یعنی از نگاه ابزارگرایانه به برنامه درسی میکاهد. پس در طرحریزی برنامه درسی، این مهم است که همه فعالیتها متناسب با سطح رشد و فرهنگ دانشآموزان صورت پذیرد.
امروزه کودکان و نوجوانان برای ادامه رشد و بالندگی در دنیایی که به طور روز افزون جهت گیری علمی و فناورانه پیدا میکند، به آگاهی و درک ژرف-تری از چگونگی جریان امور در جهان امروز نیاز دارند، بنابراین برای رسیدن به این الزامات، باید نظام آموزشی را به طور مناسب تغییر دهیم. پژوهش حاضر که به روش کتابخانهای و با استفاده از جمعآوری مباحث مربوط به موضوع بازنگری در برنامهدرسی مدارس انجام شده است، مروری بر مفهوم جریان نومفهومسازی و اهداف آن خواهد داشت.
.1مقدمه
در جهان امروز، دولتها و ملتها اهتمام فراوانی برای رشد و توسعه نظام آموزشی خود دارند. به همین منظور با عنایت به اهمیت آموزش وپرورش انسانها، ایشان را وادار مینماید تا نسبت به آنچه که به یادگیرندگان به عنوان مجموعه اطلاعات و دانشهای روز در قالب کتاب درسی عرضه میشود دقت کافی و وافی بنمایند. به همین دلیل میبینیم که در نظام آموزشی کشور ایران، با توجه به فناوریهای جدید سعی در تغییر و بهینه کردن اطلاعات و دادهها برای کسانی که نیاز به آگاهی و آموزش را احساس میکنند دارند
کتابهای درسی بهعنوان یکی از عناصر درهم تنیده و مهم برنامه آموزشی از نقش و جایگاه خاصی برخورداراست. این اهمیت با توجه به متمرکز بودن نظام آموزشی در کشور ایران از یک طرف و گستردگی جفرافیایی آن از سوی دیگر، از درجه اعتبار بیشتری برخوردار میشود. بدین لحاظ لازم است در دنیای متحول کنونی، این رکن از برنامه درسی نیز همراه با تحولات آموزش جهانی به سمت پیشرفت گام بردارد و در کمند عقب افتادگی اسیر نگردد.
لذا برای دستیابی به آموزش و پرورشی پویا باید از حوزه آموزشهای سنتی کنار رویم ودر تمامی ابعاد برنامههای درسی تغییرات و تحولات کارشناسانه را ایجاد نماییم و به دور از ترس از تغییرات و ایستاییهای عادت برانگیز به نتایج تحولات امیدوار باشیم
نهاد آموزش و پرورش در هر جامعهای، کارکردهایی مختلف دارد؛ یکی از این کارکردها که مبین بخشی مهم از اهداف این نهاد است تلاش در جهت رشد و شکوفایی قابلیتها، مناسبات و مهارتهای اجتماعی است؛ بی تردید، مدارس در این عرصه، نقش حیاتی دارند و ضروری است که عاملان و دست اندرکاران، برنامههای درسی را به گونهای طراحی کنند که دانشآموزان به این سمت هدایت شوند.
طراحی برنامه درسی که نقشه مفهومی برای تولیدکنندگان برنامه درسی است، یکی از اساسیترین موضوع های برنامه درسی به شمار میآید که ناظر به تعیین منابع، شناسایی عناصر تشکیل دهنده برنامه و نوع تصمیمهایی است که درخصوص هریک از آنها گرفته میشود؛کتب درسی از سنتیترین رسانههای آموزشی است که از طریق آن، برنامههای درسی به صورت کتبی ارائه میشود
امروزه کودکان و نوجوانان برای ادامه رشد و بالندگی در دنیایی که به طور روز افزون جهت گیری علمی و فناورانه پیدا میکند، به آگاهی و درک ژرفتری از چگونگی جریان امور در جهان امروز و چگونگی دسترسی انسان به شناختی که تاکنون به آن نایل آمده است نیاز دارند. آنان هم چنین، به کسب توان لازم برای استفاده بهینه از این شناخت و مهارتهای مربوط به آن نیاز دارند. در شرایط فعلی، نظام آموزشی از امکانات آماده سازی تمامی دانش آموزان برای چالش های قرن 21 برخوردار نیست.
چنانچه در نظر داشته باشیم که کودکان ما به سواد علمی دست یابند،الزاماً باید نظام آموزشی را به طور مناسب تغییر دهیم. کودکان همواره شاگردان سر کلاس نخواهند بود، بلکه در دنیایی زندگی خواهند کرد که مسائل متعددی دارد و هر کس باید به روش خود به آنها پاسخ دهد. دنیایی که در آن زیست میکنیم ، همواره در حال تحول است .
اندیشه هایی که دیروز معتبر بودند ممکن است امروز یا فردا آنچنان معتبر نباشند. نظام برنامه درسی سنتی به قدری به تمرکز بر مفاهیم گرایش دارد و تأکید میورزدکه هیچ وقت درباره تأثیر بسیار عظیمتری که علم در تمام جنبههای زندگی دارد دقیق نمیشود. برنامه درسی سنتی به اندازهای به تحمیل کردن محتوا میپردازد و تمام همت خود را مصروف حجم محتوا می سازد که در پروراندن نگرشها ، علایق یا قدرشناسیهای خاص شاگردان با شکست رو به رو میشود. کودکان باید قادر باشند مطالبی را که یادگرفتهاند در موقعیتی غیر از آن چه در ابتدا با آن رو به رو بودهاند به کار برند.
با کمال تأسف، برنامههای درسی موجود در دوره ابتدایی در دستیابی به این هدف موفق نخواهد بود بنابراین صاحبنظران حوزه برنامهریزی درسی، ابعاد مختلفی را برای برنامهریز درسی معرفی نمودهاند که در اغراقآمیزترین حالت، برنامهریزی درسی را تنها شامل یک عنصر، یعنی پیامدهای یادگیری دانستهاند. چهار عنصر کلیدی برنامهریزی که به صورت مشترک توسط بیشتر متخصصان مورد تأکید قرار گرفتهاند، عبارتند از : هدف، محتوی ، فرصتهای یادگیری و ارزشیابی. امروزه این باور وجود دارد که در مباحث مربوط به برنامهریزی درسی، هیچ مفهومی به اندازه اهداف قابل اهمیت نمیباشد که در تدوین و بازنگری هر برنامه درسی میبایست توجه ویژهای به آن شود
ضرورت حرکت در زمینه تدوین برنامهریزی درسی با توجه به آسیب شناسی و شناختی منصفانه، عمیق و در عین حال دقیق از مشکلات نظام آموزشی و ساختار و محتوای موجود برنامه درسی رسمی دورههای مختلف تحصیلی و کسب شناختی از ضرورتهای توسعه آموزشی و برنامههای درسی در جمهوری اسلامی ایران انکار ناپذیر است.
صاحبنظرانی که برای پیشبرد نومفهومسازی برنامهدرسی فعالیت کردهاند بستری حاصلخیز را فراهم کردهاند که طی سالهای گذشته و در حال حاضر، دیدگاههای متعدد برنامه درسی در آن شکل گرفته و رشد کردهاند. در واقع نومفهومگرایان بخشی از واقعیت برنامه درسی را که در نگاه سنتی چندان مورد توجه قرار نگرفته و متوجه جایگاه مباحث نظری برنامه درسی است نمایان کردهاند و از این جهت سهم بسیاری در پیشرفت برنامه درسی داشتهاند.
.2 اهداف این تحقیق دو موضوع زیر را شامل میشود:
-1 معرفی پدیده نو مفهوم سازی
-2 مروری بر اهداف نومفهوم سازی
.3مفهوم برنامه درسی
کلمه برنامه درسی معادل curriculum و معنی آن عبارت است از فاصله و مقدار راهی که فرد باید طی کند تا به هدف یادگیری برسد.
.4تعاریف برنامه درسی
کلیه تجارب، مطالعات، بحثها، فعالیتهای گروهی و فردی و سایر اعمالی که شاگرد تحت سرپرستی و راهنمایی مدرسه انجام میدهد
