بخشی از مقاله
چکیده
مشاغل کشاورزی و به خصوص حرفه دامپروری از مشاغل سخت و طاقت فرسا می باشد ، لذا نیروی کار شاغل درآن به سرعت فرسوده شده و کارایی خود را از دست می دهد . اصولاً افراد مسن در مقابل تغییرات محیط کاری و به روز شدن روش های تولید مقاومت نشان می دهند و آموزش پذیری کمتری دارند .
در حالی که نیروهای کاری جوان و شاداب ، با تمایل بیشتری از فناوری ها استقبال می کنند و آموزش پذیرترند . لذا با توجه به اهمیت فاکتور های مدیریتی - سن ، تحصیلات ، تجربه - در این مقاله سعی شده است که با استفاده از دادههای اولیه ای که از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری با دامداران گردآوری شده ، به بررسی تأثیر فاکتور های مدیریتی - سن ، تحصیلات ، تجربه - با سود دهی دامداریهای سنتی بپردازد که با تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری در سال 91 انجام شد.
بدین منظور تعداد 100 عدد پرسشنامه بین گاوداران سنتی شهرستان گرگان توزیع گردید. در این مطالعه، اثر فاکتور های مدیریتی - سن ، تحصیلات ، تجربه - بر تعداد دام با استفاده از مدل رگرسیون خطی چند متغیره با کمک نرم افزار SPSS تخمین زده شد. نتایج نشان داد که متغیرهای مقدار فاکتور های مدیریتی - سن ، تحصیلات ، تجربه - اثر مثبت در سطح معنی داری 95٪ بر سود دهی داشته اند.
مقدمه
محصولات غیر نفتی و 80٪ نیازهای غذایی جامعه از بخش بخش کشاورزی و دامپروری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشاورزی تامین می شود که در این راستا بخش دام و طیور در اقتصاد کشور اهمیت ویژه ای دارد. تأمین پروتئین مورد نیاز کشور، به خصوص رونق اقتصادی نقش مؤثر، حیاتی وکشور، دارا بودن سهم قابل توجه در ایجاد ارزش افزوده در بخشاستراتژیک ایفا می نماید.
بر اساس آمارهای موجود بانک مرکزی کشاورزی، ایجاد اشتغال در جوامع روستایی و شهری و مشارکت جمهوری اسلامی ایران، حدود 15 درصد تولید ناخالص داخلی، وسیع بخش خصوصی در سرمایه گذاری تولیدات دامی از جمله 20 درصد از سهم اشتغال کل کشور، 13٪ درآمد ارزی حاصل از ویژگی های کارکردهای این بخش به شمار می روند . از این رو بهبود وضعیت کشاورزی و تحقق اهداف برنامه های توسعه ای کشور جهت افزایش تولید و همگام شدن آن با نرخ رشد جمعیت نیازمند حمایت های مالی و فنی است .
براساس مطالعات انجام یافته در خصوص سهم بخش کشاورزی از رشد اقتصادی کشور و ارتباط رشد بخش کشاورزی و رشد اقتصادی کشور وجود داشته است . در این راستا متغیرهایی که باعث افزایش ارزش افزوده بخش کشاورزی را می شوند به طور غیر مستقیم افزایش رشد اقتصادی کشور را به ارمغان خواهد آورد. فاکتور های مدیریتی دامداران از جمله متغیرهایی است که می تواند به طور غیر مستقیم در میزان ارزش افزوده بخش کشاورزی تاثیر گذار باشد و با توجه به نتایج این تحقیق حمایت از بخش کشاورزی می تواند نتایج مثبتی را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد .
کارلی و فلچر - 1986 - در تحقیقی بر روی مزارع گاو شیری ، بیان داشتند که دارا بودن مدارک تحصیلی دبیرستانی و دانشگاهی برای مالکان دامداری اثر مثبتی در انتخاب روش های مدیریتی داشته و در نتیجه موجب بهبود وضعیت مالی واحدهای دامپروری می گردد . و همچنین با بررسی اثر سن کارگران بر تولید چنین فرض کردند که دامداران پیر، تجربه ی بیشتری از دامداری جوان تر دارند ، اما دامداران مسن نسبت به پذیرش فناوری جدید مقاومت بیشتری نشان می دهند . از نظر آنان مسن بودن متصدیان دامپروری یک عامل منفی بر تولید شیر هر راس محسوب می شود
. زیرا دامداران مسن کمتر از روش ترکیبی مدیریتی، از قبیل ثبت رکورد و تلقیح مصنوعی، ازمایش ترکیبات جیره و فرموله کردن جیره استفاده می کنند . دامداران مسن تر به استفاده از روش های مدیریتی ساده تر تمایل دارند وکمتر از مجموعه سیستم های مدیریتی جدید بهره می برند و در نتیجه واحدهای دامپروری که از مالکان و کارگران مسن تری استفاده می کنند نسبت به واحدهای دامپروری که از مالکان و کارگران جوان تر استفاده می کنند، از ساختار مالی نا مناسب تری برخوردار می باشند .
یاری و همکاران - 1997 - با مطالعه اثرات تاثیر پذیری، سن کارگر، درصد مالکیت زمین، کارایی مالی ، اندازه زمین ، نسبت بدهی به دارایی و تخصص، بر میانگین کارایی مالی در مزارع دامی و زراعی کانزاس ، به این نتیجه رسیدند که ریسک پذیری، سن کارگر ، کارایی مالی و اندازه زمین بیشترین تاثیر و تخصص در پرواربندی دام کمترین تأثیر را در متوسط کارایی مالی پرواربندی داشته اند .
در اثر متغیر تعداد دام بر مقدار شیر ، اثر آن به صورت نامحسوسی منفی بوده و نشان دهنده آن است که با بالا رفتن تعداد وام ها، مقدار تولید شیر به ازای هر رأس کاهش می یابد که نشان دهنده این است که مدیریت اعمال شده در جهت برداشت شیر به صورت سنتی بوده و مالکان باید از برنامه های به روز شده علمی و کشاورزی استفاده کنند که در این میان استفاده از کارشناسان مربوطه و مطالعات دانشگاهی و عملی دیده می شود .
در مطالعه گلوی و همکاران - 2002 - مدیریت و عملکرد مزارع شیری را با استفاده از مدل رگرسیونی سودمندی فاکتورهای مدیریتی در 107 دامداری در نیویورک مورد بررسی قرار دادند . مشخص شد که اندازه گله، تولید شیر و سیستم شیردوشی اثر مثبتی بر سود دهی مزرعه و بهبود وضعیت مالی مزرعه دارند .
روش پژوهش
تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر فاکتور های مدیریتی در گسترش مدیریت گاوداری های سنتی شهرستان گرگان انجام گردید. جامعه آماری این پژوهش واحد های فعال گاوداری های سنتی دارای مجوز از معاونت امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان در نیمه اول سال 1391 بوده که با ظرفیت های گوناگون در سطح شهرستان گرگان وجود دارند.
اطلاعات مورد نیاز با توجه به اهداف تحقیق از طریق پرسشنامه طراحی شده و باهماهنگی اداره جهاد کشاورزی شهرستان گرگان و مصاحبه 50 واحد دیگر ظرفیت بین 10 تا 20 راس داشتند - و اطلاعات حضوری با گاوداران سنتی شهرستان و همچنین استفاده از آمارها گردآوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده های اولیه و اطلاعات و اسناد ثبت شده توسط گاودار با مراجعه به محل با استفاده از توزیع پرسشنامه و مصاحبه با مالکین گاوداری های گاوداری های سنتی شهرستان گرگان جمع آوری و طبقه بندی سنتی شهرستان گرگان و با همکاری معاونت امور دام شهرستان شده است.
از جامعه آماری فوق تعداد 100 واحد گاوداری سنتی گرگان به دست آمد. در این تحقیق در کنار داده های اولیه ، از دارای مجوز برای اجرای طرح انتخاب و پرسش نامه ها بین آن ها داده های ثانویه نیز استفاده گردید .داده ها با استفاده از نرم افزار توزیع شد - از این تعداد، 50 واحد آن ها ظرفیت زیر 10 راس و SPSS 19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .
یافته های پژوهش :
تحصیلات مالکان
نتایج به دست آمده نشان می دهد که %1 از مالکان واحدهای زیر 10 راس دارای تحصیلات دانشگاهی بوده و 24٪ آنها تحصیلات دیپلم و20٪ تحصیلات زیر دیپلم و 5٪ نیز بی سواد می باشند - جدول . - 1-1 از سوی دیگر نتایج نشان داد: %15 از مالکان واحدهای 10 تا 20 راسی دارای تحصیلات دانشگاهی بوده و 22٪ آنها تحصیلات دیپلم و 12٪ تحصیلات زیر دیپلم و 1٪ نیز بی سواد می باشند
جدول -1-1 توزیع فراوانی تحصیلات مالکان واحدهای گاوداری سنتی زیر 10 راس
جدول -1-2 توزیع فراوانی تحصیلات مالکان واحدهای گاوداری سنتی 10تا 20راس
