بخشی از مقاله
چکیده
کنایه یکی از ابزارهاي مهم انتقال معنی و مفهوم در زبان فارسی است که در بلاغت جایگاه مهمی دارد. قدما آن را بر اساس دیدگاه و زوایاي گوناگون به انواع مختلف تقسیم نمودند. شاملو از شاعران معاصر با آگاهی از ظرفیت هاي زبان فارسی و با شناخت کامل از ویژگی واژه ها به طبیعی ترین شیوه، تقلید ناپذیرترین شعر فارسی را آفریده است. او همواره علاقه ي خود را به زبان مردم کوچه و بازار در اشعارش نمایان ساخته است و کنایه ها و واژه هاي از این نوع در اشعار او بسیار است.
این مقاله ، ، انواع کنایه از لحاظ مکنی عنه مورد بررسی قرار می دهد و مشخص می کند که بعضی کنایات از ابتکارات این شاعر بزرگ و نشان دهنده ي وسعت آگاهی و خلاقیتاو است.همچنین کنایه هاي به کار رفته در اشعار شاملو ، بیشتر از نوع کنایه هاي فعلی است، سپس کنایه از صفت که در ردیف دوم و کنایه از موصوف در ردیف سوم قرار دارد.
-1 مقدمه
یکی از مهم ترین ابزار شاعر براي بیان فکر و عقیده ي خود فن » کنایه « است و آن نوعی پوشیده سخن گفتن در کلام منظوم و منثور است که شاعر به وسیله ي آن سعی در بیان مقصود خود دارد که در این میان ذهن مخاطب با شگفتی و درنگ روبه رو می شود و وادار به تفکر و تعمق می شود. چنین است که تمام شاعران نمی توانند به گونه اي مؤثر از کنایه استفاده کنند ؛ آن شاعرانی در این زمینه می توانند بیشتر مؤفق باشند که بیشتر با زبان و ظرفیت هاي آن آشنا هستند.
کنایه یکی از صور خیال در ادب و شعر هر زبانی است و از دیر باز اهل ادب و منتقدان به اهمیت آن و میزان تأثیر آن در اسلوب بیان توجه داشته اند. »بسیاري از معانی را که اگر با منطق عادي گفتار ادا کنیم لذّت بخش نیست و گاه مستهجن و زشت می نماید،از رهگذر کنایه می توان به اسلوبی دلکش و مؤثر بیان کرد
کنایه یا به خاطر احترام مخاطب بوده یا براي ایجاد ابهام در شنوندگان است و یا براي شکست دشمن بدون به جا گذاشتن راه نفوذ و یا براي منزّه دانستن گوش از خبري که از شنیدنش ابا دارد و یا براي اغراض و لطایف بلاغی دیگري است . شاملو به شکوهمندي تمام از انواع صنایع به خصوص کنایه بهره می برد. همان گونه که زبان شعریش با زبان شاعران معاصر وي تفاوت هاي عمده اي دارد، کنایه هایش نیز در نوع خود بکر و بی نظیر هستند
از آن جایی که شاعران پدیدآورنده ي اصطلاحات و ترکیبات جدید هستند از عنصر کنایه در اشعار خود بهره ها یافته اند، از جمله شاملو که از این فن بیان، بهتر از دیگران بهره گرفت. تازگی در نگاه شاعر، او را متوجه روابط و مناسباتی میان اشیا، مفاهیم و پدیده ها نموده است که پیش از آن سابقه نداشته است.
شاملو آن چه را که در ذهن و ضمیر دارد، سعی کرده با صورخیال و به صورت پوشیده و غیر مستقیم بیان نماید » در شعر شاملو، سیر زندگی، از شور و شوق و قدرت جوانی تا تفکر و تعقل و پختگی میان سالی و سردي پیري، انعکاس دارد. همچنین سیر دگرگونی هاي اجتماعی و سیاسی و نظر روشنفکرانه ي غیر مذهبی را- که او خود از معروف ترین آنان است-می توان در یافت
هدف نگارندگان در این بررسی، آن است که انواع کنایه را از حیثمکنی » عنه« در اشعار شاملو استخراج گردانند و به همین جهت سعی بر آن است مضامین و موضوعات مختلف اشعار این شاعر که به صورت کنایی بیان شده است، مورد بررسی قرارگیرد و بر حسب نوع کنایه – صفت ، موصوف و فعل - طبقه بندي صورت گیرد و هم چنین میزان تأثیرگذاري این شیوه بر کلام شاعر بیان شود.
– 2 بیان مسأله
آثار شاملو از نظر وسعت واژگانِ ناشناخته و اصطلاحات کنایه اي در میان شاعران شعر آزاد - نیمایی و سپید و موج نو - یگانه است همین مقوله ها نزدیک شدن به شعر شاملو و درك آن را مشکل می سازد. با توجه به آنچه که اشاره شد، در این جستار بر آنیم به بررسی و انواع کنایه به اعتبار مکنی عنه در اشعار شاملو بپردازیم و به سؤال زیر پاسخ داده شودکه شاملو از کدام نوع کنایه بیشتر استفاده نموده است؟
-3 پیشینه ي تحقیق
در باب کنایه، مقالات و کتاب هاي زیادي نوشته شده است و از دیر باز اهل ادب و منتقدان به اهمیت کنایه و میزان تأثیر آن در اسلوب بیان توجه داشته اند
