بخشی از مقاله
چکیده
نگاهی روشن بر طرز عمل دستگاههای تعلیم و تربیت ممالک دیگر زمینه انتقاد و مسئلهگشایی از نظام آموزش و پرورش خویش را فراهم میسازد و اداره کنندگان چنین دستگاهی را در کشف و تحلیل اشتباهات آموزشی و درمان به موقع آن یاری میدهد.
در این پژوهش، سعی پژوهشگر برآنست که در ابتدا معرفی اجمالی از نظامهای آموزشی کشورهای مختلف همچون آمریکا، ژاپن، ایران، استرالیا و انگلیس ارائه نموده و سپس به تشابهات و تفاوتهای این نظامها به لحاظ توجه به آموزش، ساختار آموزشی، آموزش اجباری و رایگان، حضور دانشآموزان در مدرسه، شرکت در آزمونهای تیمز و پرلز، فعالیتهای فوق برنامه، استخدام معلمان و دورههای کارآموزی، نگرش دانشآموزان، امکانات آموزشی، نیازهای آموزشی، برنامه درسی و بودجه آموزش و پرورش بپردازد.
مقدمه
آموزش و پرورش تطبیقی ترجمه واژه comparative education است و آن عبارتست از بررسی و مقایسهی نظامهای آموزش و پرورش ممالک مختلف جهان با توجه به علل پیدایش آنها میباشد
جوامعی که برآنند که درنگ و رکود گذشته را پشت سر نهند و شتابنده در جهت سازندگی نظامهای آموزش و پرورش خویش اهتمام ورزند، ناگزیر باید دست به مطالعات تطبیقی آموزش و پرورش زنند تا به برکت آن دریابند دیگران در راه ساختن نظامهای نوین تربیتی خود چه اقداماتی را به عمل آوردهاند و چه تدابیری را در جهت حل مسائل و مشکلات آموزشی خویش اتخاذ کردهاند، زیرا آگاهی از تغییرات و اصلاحاتی که در نظامهای آموزشی ممالک دیگر جهان که در نتیجه تغییر در سیاست کلی آنان و یا در اثر رویدادهای فرهنگی، اقتصادی و تکنولوژیکی رخ داده است، میتواند برنامهریزان آموزشی، مدیران مؤسسات تربیتی و مربیان را در حل و فصل مسائل آموزشی یاری دهد و افق دید آنان را نسبت به محاسن و معایب نظام تربیتی کشور خویش وسعت بخشد
مطالعه کننده در ارزشیابی و مقایسه سازمانهای تربیتی ممالک دیگر از امکانات و مقدوراتی که برای پیشرفت و توسعه آموزش و پرورش و رفع تنگناها موجود است، آگاهی مییابد و با ژرف اندیشی نسبت به اصلاحات آموزشی کشور خویش مینگرد و در مقام برنامهریزی و مجری طرحهای آموزشی با گامهای استوار و سنجیده حرکت خویش را آغاز میکند
به سخن دیگر، از طریق مطالعات تطبیقی در زمینه آموزش و پرورش به گونهای ساده و جدی درمییابیم چگونه از ممالک دیگر بیاموزیم و از تجارب و اندوختههای آنان در زمینه برقراری شیوهی مدیریت و اداره آموزشی، آموزش همگانی و اشکال گوناگون آموزشی، ریشهکنی بیسوادی، آموزش بزرگسالان، انطباق برنامههای آموزشی با نیازمندیهای توسعه اقتصادی و صنعتی و بازار کار، شیوهی گزینش دانشجو، نقش دانشگاهها در پیشبرد علوم و فنون، رعایت اصل نوجویی و نوآوری در آموزش و پرورش و استمرار از روشهای جدید در تعلیم و تحقیق بهره گیریم و منتظر نشویم همان تجارب را که دیگران با قیمت صرف زمان و سرمایه گذاری فراوان به دست آوردهاند به لحاظ عدم اطلاع دوباره به محک تجربه زنیم
تاریخ یکصد ساله اخیر بسیاری از سرزمینها مانند: مصر، ترکیه، هند، کشورهای عربی و ایران و نقشی که روشنفکران خود باخته در ارائه فرهنگ غرب داشتهاند، سند این ادعاست. در همهی این سرزمینها، با مقایسه شیوهی آموزشی و شیوههای دیگر مشاهده میشود که این روشنفکران سعی بر اجرا کردن نظامهای غربی میکردند و در مقطعی از زمان،........سنتها و طرز زندگی مردم این کشورها را مورد تهاجم قرار دادهاند و در نتیجه تقلید بیچون و چرا و بدون توجه به خصوصیات ویژهی مردم این سرزمینها، وابستگی سیاسی و اقتصادی و در نهایت، سلطهی استعماری است که هنوز هم در بسیاری از این کشورها، مردم از آن در عذاب هستند.
البته در برخی از این سرزمینها، بازگشت به خویشتن، به وسیلهی متفکران دانشمند مورد توجه قرار گرفت که نمونه بارز آن در ایران، توانست افکار وارداتی را تا حد زیادی کنار بزند و یا کنترل کند و تحقیری را که در نتیجه تقلید و از راه مقایسهی نادرست یا مغرضانه به وجود آمده است، از جامعه دور کند و راه استفاده از فرهنگ ملی را به آنها نشان بدهد. بنابرآنچه که گفته شد، هدف آموزش و پرورش تطبیقی در ظاهر استفاده از تجارب آموزشی دیگران است ولی اولاً باید زمینههای مختلف کشورهای مورد مقایسه هم در نظر گرفته شود و تمامی این موارد را میتوان از شکستها یا پیروزیهای دیگران تجربه کرد و بدون مطالعهی ویژگیها و خصوصیات کشورها نباید کاری انجام گیرد.
دوم آنکه، هدف آموزش و پرورش کشور گیرنده یا اقتباس کننده، باید به کل سیستم شعاع افکن باشدو معیارهای مکتبی و انسانی در اخذ و پذیرش تجارب دیگران مورد استفاده قرار گیرد. مثلاً در ایران اسلامی باید آنچه را اسلام، به عنوان هدف تعلیم و تربیت میداند و مجاز دانسته است از دیگران گرفته شود و آنچه مخالف آن است طرد شود
روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی-تشریحی مبتنی بر تجزیه و تحلیل مقایسهای است. برای بهرهمندی هر چه بیشتر از علم مقایسه در آموزش و پرورش دیگر ممالک ضرورت دارد تا به مسئله فرهنگ، ملتها، قومیتها، ادیان و مذاهب، شرایط اجتماعی هر کشور و جایگاه آن در جامعهی جهانی و شرایط جغرافیایی توجه ویژهای داشت. به عبارت دیگر، اگر حرکتی در امر آموزش و پرورش در یک کشور مفید و مؤثر واقع شود نمیتوان تصور کرد که این اقدام عیناً در کشور دیگر نیز سودمند باشد. چه بسا ممکن است نتیجه معکوس هم بدهد.
بررسیهای تطبیقی در حوزهی آموزش و پرورش در جهت تحقق هدفهای ذیل انجام میشود:-1کشف حقایق و مسائل تربیتی کشور خویش از طریق تحلیل و شناخت مسائل نظامهای آموزشی کشورهای دیگر-2ارزیابی مبتنی بر واقعیتنگری و پرهیز از خودشیفتگی فرهنگی منبعث از قوم-گرایی، ایدئولوژی و تمایلات ناسیونالیستی افراطی-3برنامهریزی-4برقراری و توسعه روابط فرهنگی بین کشورهای مختلف جهان در جهت وحدت و ایجاد صلح و دوستی و تفاهم بین انسانها-5معرفی نوآوریهای آموزشی-6شناخت مسائل جهانی آموزش و پرورش
در این پژوهش، سعی پژوهشگر برآنست که در ابتدا معرفی اجمالی از نظامهای آموزشی کشورهای مختلف همچون آمریکا، ژاپن، انگلیس، استرالیا و ایران ارائه نموده و سپس به تشابهات و تفاوتهای این نظامها بپردازد و در واقع هدف از پرداختن به نظامهای آموزشی کشورهای مختلف این است که به منظور بهرهگیری از جنبههای مختلف آن در حل مشکلات مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
اهمیت و ضرورت آموزش و پرورش تطبیقی
استفادهای که تا کنون از این دانش میشده، به عنوان تدریس ماده درسی در دانشسراهای تربیت معلم و دبیر بوده و گفته میشد که داوطلبان شغل معلمی باید از شیوههای آموزشی کشورهای دیگر آگاهی داشته باشند. در حالیکه استفاده واقعی از این دانش، در برنامهریزیهای آموزشی و در سطح مؤسسات تحقیقی، پرثمرتر است از اینکه تنها به صورت یکی از دروس، تدریس گردد.
از طرفی، چون دانشجویان بسیاری برای ادامهی تحصیل به کشورهای مختلف فرستاده میشوند، اطلاع از مقاطع تحصیلی و نظام آموزشی، اصطلاحات تربیتی و نام مدارک تحصیلی و ... مورد استفاده حتمی دستگاههای اعزام دانشجوست که حتی مترجمین مدارک تحصیلی هم بدون اطلاع از آنها کار ترجمه را نمیتوانند به درستی انجام دهند. از سوی دیگر مقایسه و هم سطح نمودن مقاطع تحصیلی در کشورهای مختلف ضروری است.
برای مثال، مدرک پایان آموزش متوسطه در ایران با معادل همین مدرک در کشور انگلستان و ژاپن و آمریکا چه تفاوتی از نظر سالهای تحصیلی و مطالب آموخته شده و...دارد و همینطور برای مقاطع و مسائل دیگر که در مبادلات فرهنگی و آموزشی نقش بسیار حساسی را دارا هستند و بدون توجه به این دانش این کار غیر ممکن به نظر میرسد. بنابراین، لازم است که با کشورهای دیگر تا جایی که به سود مصالح آموزشیمان است، روابط آموزشی داشته باشیم و از طرفی در اسلام نیز توصیه شده که به دنبال علم بروید حتی اگر در چین باشد و حشر و نشر علمی با ملل دیگر مورد توصیه است و اگر بخواهیم از علم و دانش سرزمینهای دیگر بهرهمند گردیم، لازم است اطلاعات کافی در مورد همهی جنبههای زندگی مردم دیگر نقاط از جمله در مورد علوم و فنون و نظام آموزشی آنها داشته باشیم تا این بهرهگیری به شکل بهتر انجام شود
آموزش و پرورش در ایالت متحده
آموزش و پرورش در ایالت متحده؛ به طور عمده توسط دولت با کنترل و منابع مالی آن توسط سه سطح ایالتی، فدرال و محلی تشکیل یافته است. چون نظام آموزش و پرورش آمریکا غیرمتمرکز است، کیفیت کار و فعالیتهای آموزشی در مراکز مختلف تربیت با هم فرق دارد. این تفاوت در همهی سطوح آموزش و پرورش، اعم از ابتدایی، متوسطه و عالی به چشم میخورد. در آمریکا، آموزش و پرورش مثل همهی مسائل اجتماعی تحت تأثیر اقتصاد است و به این جهت، استانهایی که از نظر اقتصادی وضع بهتری دارند، طبعاً از آموزش و پرورش بهتر و رفاه نسبی بیشتر برخوردارند -
تحصیل برای همهی کودکان در ایالت متحده اجباری است. اکثر کودکان آموزش ابتدایی را با مهد کودک در سن 5 یا 6 سالگی شروع میکنند و بسته به تقاضاهای بخش خود، آموزش متوسطه در سن 18، یا زمانی که سال آخر دبیرستان به پایان میرسد؛ این دوره اجباری تکمیل میشود. برخی ایالتها اجازه میدهند که دانشآموزان مدرسه را در سن 16 سالگی، یعنی قبل از پایان دبیرستان، ترک نمایند. در حالی که ایالتهای دیگر دانشآموزان را ملزم میکنند که تا سن 18 سالگی در مدرسه باقی بمانند
در واقع 8 سال آموزش ابتدایی و چهار سال متوسطه و یا 6 سال ابتدایی و 6 سال متوسطه میباشد. البته بیشتر ایالات سیستم دوم را برگزیدهاند. شش سال متوسطه میتواند پیوسته باشد یا به دو دوره سه ساله تقسیم گردد
مدرک دیپلم شامل برنامه های تحصیلی و استانداردهای گوناگون است و عناوین مختلف را دربرمیگیرد و مثل عالی/آموزشی/دیپلم کالج، آمادگی پیش دانشگاهی/حرفه ای/عمومی/پایه/دیپلم های حرفه ای/آموزشی/پیش دانشگاهی برنامه های تحصیلی و پیش نیازهای جداگانه ای دارد.
