بخشی از مقاله
چکیده
در روستاها زنان نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای در روند توسعه روستایی ایفا می نمایند و آنان از نظر اقتصادی، تولید کننده بیش از نیمی از مواد غذایی هستند که در مناطق روستایی تولید می شود. بنابراین زنان، مدیران اقتصاد خانواده های خود بوده و بسیاری از فعالیت های مرتبط با آماده سازی، نگهداری و فرآوری محصولات و... را برعهده داشته اند.
در پژوهش حاضر هدف بررسی تأثیر اشتغال زنان بر اقتصاد خانوار در 5 روستای واقع در دهستان رادکان، شهرستان چناران می باشد. اطلاعات جمع آوری شده در تحقیق شامل پرسشنامه توزیع شده بین 103 نفر از زنان روستایی می باشد. پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است و از نرم افزار SPSS و آزمون T تک نمونه ای برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است.
نتایج تحقیق نشان می دهد که در تمام ابعاد - زنان در تولید، کاشت، برداشت، فروش، نگهداری، فرآوری محصولات و اقتصاد محیط زیست - 2 روستای قیاس آباد و رادکان وضعیت بهتری نسبت به روستاهای دیگر دارند؛ البته به جز شاخص تولید صنایع دستی و زنان در برداشت که به ترتیب روستای خریج و زینگر وضعیت بهتری نسبت به دیگر روستا ها دارند بنابراین می توان گفت که اشتغال زنان در 2 روستای قیاس آباد و رادکان تأثیر بسزایی بر اقتصاد خانوار دارد.
مقدمه
در سراسر تاریخ همواره به زنانی بر می خوریم که ضرورت های اقتصادی و اجتماعی، آنان را به تکاپوی اقتصادی و اشتغال کشانیده است که این امر در روستاها بیشتر به چشم می خورد. تفاوت سده ی اخیر با اعصار گذشته این است که دگرگونی های ساختاری در حوزه ی اقتصاد که به کاهش قدرت خرید و تغییر الگوی مصرف انجامید، ضرورت اشتغال زنان را بیش از گذشته مطرح ساخت
در جامعه ای که مشارکت زنان در زمینه اشتغال و فعالیت های اقتصادی بیشتر باشد رفاه اجتماعی نیز بیشتر خواهد بود؛ زیرا مشارکت زنان در بازار کار موجب کاهش نرخ باروری، افزایش سطح تولید، افزایش درآمد سرانه و در نتیجه باعث افزایش رفاه اجتماعی برای کل جامعه می شود
از آنجائیکه بیش از نیمی از جمعیت های کشورهای در حال توسعه در روستا زندگی می کنند، بدیهی است نقش زنان روستایی در تحقق اهداف توسعه روستایی انکار ناپذیر می باشد. بیشتر زنان روستایی در کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته به عنوان عناصر حاشیه ای و غیرفعال برشمرده می شوند این در حالیست که زنان روستایی مزدی در مقابل کارشان دریافت نمی کنند. آنان به تدریج از فعالیت های توسعه ای همچون سواد آموزی، آموزش مهارت های نوین، توزیع عادلانه درآمد و ارتباط با بازار کار محروم می شوند و در نتیجه به علت عدم دریافت دستمزد، حقیر و پست به شمار می آیند که این امر می تواند پیامد های منفی و مخرب پیش بینی نشدنی برای کل ساختار جامعه داشته باشد
زنان روستایی با کار در مزارع در جهت کسب درآمد برای خانواده فعالیت می کنند. در مجموع زنان روستایی در 4 حوزه زیر فعالیت دارند؛ امور زراعی و باغی، فعالیت های مربوط به اموردام و طیور، صنایع دستی روستایی و خدمات خانه داری می باشد
از آنجا که شکل غالب نظام بهره برداری از کشاورزی در بسیاری از روستای های ایران به صورت خانوادگی است، می توان به اهمیت نقش افراد خانواده و به خصوص زنان پی برد
مدیران و برنامه ریزان کشور های توسعه نیافته یا در حال توسعه، به زنان روستایی و نقش آن ها در فرآیند دگرگونی و توسعه جامعه روستایی، چندان اعتقادی ندارند و زنان در این کشورها بیشتر عناصر حاشیه ای، غیر فعال و غیر مولد محسوب می شوند از این رو جای تعجب نخواهد بود که زنان در چنین شرایطی به تدریج از آموزش های نوین، توزیع عادلانه درآمد، پیوند با بازار کار و در یک کلام از مشارکت در سطوح تصمیم گیری محروم شوند
نرخ مشارکت اقتصادی زنان از نقطه ای به نقطه ای دیگر متفاوت است. بررسی ها نشان می دهد که نواحی مرکزی و غربی ایران کم ترین نرخ مشارکت زنان در نیروی کار را دارا است؛ درحالی که مناطق شمالی کشور که عمدتا دارای معیشتی مبتنی برکشاورزی می باشند، بالاترین نرخ مشارکت زنان را به خود اختصاص داده اند. لذا می توان ادعا نمود که مناطق کشاورزی کشور عمدتا بالاترین نرخ اشتغال زنان روستایی را دارا می باشند. این درحالی است که در آمار های رسمی کشور، زنان روستایی شاغل در مزارع خانواد گی خانه دار محسوب می شوند
با توجه به اهمیت جایگاه و سهم زنان در اقتصاد خانوار روستایی سبب شده است که مطالعات متعددی در ارتباط با نقش زنان در اقتصاد روستایی تا کنون انجام شود - جدول. - 1
جدول-1 خلاصه ای از مقالات پژوهشی در رابطه با سهم و جایگاه زنان روستایی در اقتصاد خانوار
نتایج
یافته های تحقیق نشان می دهد که رابطه معکوس بین تحصیلات و مشارکت اقتصادی زنان بوده است. به بیان دیگر هر چه تحصیلات زنان بیشتر می شود تمایل آنان به انجام دادن کارهای اقتصادی که عمدتا در روستاها مرتبط با کشاورزی و دامداری است، کم تر میشود. همچنین با افزایش سن، مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی بیشتر می شود.
نتایج نشان می دهد از تحلیل عاملی، به راه اندازی مشاغل خانگی در شش عامل فرهنگی و اجتماعی، زیرساختی و مالی، شخصیتی، حمایتی، خانوادگی و آموزشی دسته بندی شدند. به رغم وجود این محدودیت ها، نگرش زنان روستایی به راه اندازی مشاغل خانگی در سطح مطلوبی قرار می دهد.
نتایج تحقیق نشان می دهد که از بین عوامل تاثیر گذار بر اشتغال زنان، عامل درآمد خانوار، طبقه اجتماعی، سواد و انزوای جغرافیایی بیشترین اثر را بر جای گذارده است و به عبارتی از سهم و نقش اشتغال زنان کاسته است.
نتایج پژوهش نشان داد که مهم ترین موانع زنان روستایی در توانمند سازی اقتصادی آن ها: مهارت کمتر زنان نسبت به مردان، عدم دادن اعتماد به نفس به زنان از سوی مردان، جنسیت، صرف زمان زیاد در کار خانه، نبودن فرصت اشتغال برای زنان، عدم پشتیبانی دولت در کارآفرینی زنان می باشد.
هدفCE افزایش کارآمدی استفاده از منابع می باشد که توجه خاصی بر هدر رفتهای صنعتی و شهری دارد تا در حد امکان آسیب کمتری با این شیوه های نوین به محیط زیست وارد شود تا تعادل بهتری بین اقتصاد محیط زیست و جامعه داشته باشد و CE مستلزم اقتباس نمونه های تولید پاکیزه تر در سطح شرکت ها که باعث داشتن محیط زیست سالم تری شده است.
مطالعات نشان می دهد که تا کنون مطالعه مستقیمی در رابطه با سهم زنان در اقتصاد خانوار روستایی در منطقه رادکان انجام نشده است.مشکلات اقتصادی، زندگی زنان روستایی را بغرنج می کند و بعید است که در آینده ای نزدیک این وضعیت بهبود یابد و بدتر از آن این است که زنان روستایی احتمالا به کار هایی ادامه خواهند داد که برای آن ها بسیار نامناسب است.
اگر روند کنونی ادامه پیدا کند فاصله ی بین درآمد های زنان شهری و زنان روستایی هم چنان افزایش خواهد یافت. دستمزدهای پایین و نرخ بالای بیکاری زنان در مناطق روستایی و نیز فعالیت و سازگاری آن ها با شرایطی که منجر به اقدام به سفرهایی جهت خرده فروشی می شود به این معناست که دستمزدها همیشه منبع اصلی درآمد ساکنان مناطق روستایی نیست
براین اساس در این مطالعه به بررسی سهم و جایگاه زنان در اقتصاد روستایی منطقه رادکان پرداخته شده است تا مشخص شود که زنان بیشتر در چه زمینه هایی در اقتصاد خانوار روستایی سهیم می باشند؟
چارچوب نظری تحقیق
نقش اشتغال در پویایی زندگی انسان انکارناپذیر است و می توان آن را کانون ارتباطات انسان و اجتماع تلقی کرد. در جهت این پویایی بی تردید زنان به عنوان نیمی از جمعیت، تاثیر مستقیمی در توسعه جامعه دارند. درجامعه ای که مشارکت زنان در زمینه ی اشتغال و فعالیت های اقتصادی بیشتر باشد رفاه اجتماعی نیز بیشتر خواهد بود
