بخشی از مقاله
چکیده:
مقدمه: کتابخانه ها از نهادهای مؤثر و مفیدی هستند که از فعالیتهای علمی، پژوهشی و فرهنگی حمایت می کنند و در گسترش علوم و دانشهای نوین نقش به سزایی دارند. یکی از عواملی که در پیشبرد این رسالت میتواند مفید باشد و کتابداران را در نیل به اهداف یاری کند، کیفیت رابطه آنها با مراجعه کنندگان است؟ نیروی انسانی برای ارتباط مطلوب و مورد پسند در راستای اهداف سازمان، باید هم انگیزه داشته باشد و هم درست برانگیخته شود و این امر تحقق نمی یابد مگر از طریق شناسایی چراهای رفتاری یا علل تمایل و دلایل انگیزه و رضایت شغلی کارکنان.
هدف: هدف این مطالعه تحلیل رابطه بین رضایت شغلی با مهارت های ارتباطی کتابداران استان همدان خواهد بود. روش: پژوهش به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری آن، شامل 112 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی استان همدان و روش نمونه گیری سرشماری است. ابزار به کار رفته در این پژوهش شامل پرسشنامه استاندارد مهارت های ارتباطی کوئین دام و پرسشنامه محقق ساخته رضایت شغلی که روایی و پایائی آن تایید گردیده است. روش مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل داده ها، آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون است. در این پژوهش رضایت شغلی به عنوان متغیر مستقل و به عنوان مهارت های ارتباطی متغیر وابسته در نظر گرفته شده است.
یافته ها: مؤلفه های مهارت های انسانی و تحلیل رابطه بین رضایت شغلی با متغیرهای مهارت های ارتباطی - توانایی دریافت و ارسال پیام، کنترل عاطفی، مهارت گوش دادن، بینش نسبت به فرآیند ارتباط، ارتباط توام با قاطعیت - نشان داد عدم رضایت شغلی، موجب کاهش مهارت های ارتباطی در کتابداران به ویژه در متغیر گوش دادن می گردد . همچنین با بررسی ارتباط ویژگی های دموگرافیک کتابداران با رضایت شغلی و مهارتهای ارتباطی آنان، می توان پی به ارتباط معنادار بین جنسیت و تاهل کتابداران با مهارت های ارتباطی برد.
مقدمه:
رضایت شغلی به گفته بسیاری از کارشناسان، یکی از چالش برانگیزترین مفاهیم سازمانی و پایه بسیاری از سیاست ها و خط مشی های مدیریت برای افزایش بهره وری و کارآیی سازمان می باشد - هومن، - 1381 و از موضوعاتی است که از دهه 1920 به بعد بارها در سازمانهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است. منظور از رضایت شغلی نوع نگرش کلی فرد درباره شغلش است .کسی که رضایت شغلی او بالا باشد نسبت به شغل خود نگرشی مثبت دارد
در متون علمی مفهوم رضایت شغلی به دو شکل مورد بررسی قرا گرفته است: هم به عنوان متغیر وابسته - یعنی متاثر از عوامل دیگر - و هم به عنوان متغیر مستقل - یعنی اثر گذار بر عوامل دیگر - وقتی رضایت شغلی را به عنوان مستقل در نظر بگیریم دارای نتایج و تاثیرات مهمی می باشد که یکی از این عوامل رضایت شغلی و عملکرد کارمندان است. بدون شک کارمندی که رضایت شغلی آنها در سطح بالایی باشد عملکرد خوبی نیز دارند و می تواند با مراجعه کنندگان نیز روابط بهتری داشته باشد و سازمان را در نیل به اهداف خود یاری نماید
از جمله عواملی که در بقای سازمان ها مورد توجه مسئولین و مدیران قرار می گیرد عامل نیروی انسانی5است. از دیدگاه کلی موفقیت هر سازمان بستگی به تلاش و رضایت کارکنان آن سازمان دارد به طوری که می توان گفت روحیه بالا و مهارت کارکنان در گرو رضایت شغلی آنان است
بررسی میزان رضایت شغلی در کتابخانه ها به عنوان یکی از مهم ترین سازمان های پویا و فعال جامعه نیز که در اجرای برنامه های خدمات رسانی تحت تاثیر مستقیم نیروی انسانی خود قرار دارند، دارای اهمیت است
در همین بین کتابخانههای عمومی را می توان از مهمترین کانونهای فرهنگی- اجتماعی جوامع پیشرفته امروز به شمار آورد زیرا با توجه به وسعت مخاطبان کتابخانههای عمومی که قشرهای مختلف جامعه را شامل میشوند، این مراکز نقشی زیربنایی در توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع بر عهده دارند و یکی از مهمترین ارکان تحولات بنیادی جوامع به شمار میروند
رضایت شغلی کارکنان یکی از عوامل اساسی در اداره نیروی انسانی کتابخانه ها می باشد و طبیعتاً اداره صحیح نیروی انسانی کتابخانه ها می تواند تاثیر بسزایی در اشاعه اطلاعات داشته باشد، زیرا کتابخانه ها علاوه بر وظایف اساسی خود وظیفه برقراری ارتباط با مراجعان را نیز بر عهده دارند. بنابراین وجود نیروی انسانی با نشاط و با توان کاری موثر، لازم و ضروری است
امروزه، نقش اساسی نیروی انسانی فعال و کارآمد در سازمان کتابخانه ها نیز همانند سایر نهادهای اجتماعی بر کسی پوشیده نیست. رسالت اجتماعی خطیری که بر عهده کتابخانههای عمومی قرار دارد، توجه جدی به شرایط کاری نیروی انسانی شاغل در این کتابخانهها را ایجاب میکند. ورود فناوری های جدید اطلاعاتی به کتابخانههای عمومی و مطرح شدن نقش اساسی این مراکز در توسعه سواد اطلاعاتی و آموزش مادامالعمر، چالشهای تازهای را فرا روی کتابداران شاغل در کتابخانههای عمومی قرار داده است. در این شرایط جدید، نیروی انسانی کتابخانهها ناگزیرند عملکرد کاری خود را ارتقا بخشند و به نیازهای در حال تغییر مخاطبان این مراکز پاسخ دهند
بدیهی است تامین رضایت شغلی کتابداران موجبات ارائه خدمات شایسته تر از سوی آنان را فراهم نموده و در نهایت منجر به رشد و بالندگی دانشگاه در ارتقای دانش، توسعه پژوهش و آموزش خواهد شد .از اینرو، باید تلاش شود تا مبانی انگیزشی و عوامل محرک متنوع و متغیرهایی که رفتار آنها را شکل می دهد، شناخته و مورد تجزیه و تحلیل قرار داد
ارتباطات فرایندی است که توسط آن ، اطلاعات از طریق علائم ، نشانه ها و رفتار از شخصی به شخص دیگر منتقل می شود - کوشان، واقعی،. - 1378 مهارتهای ارتباطی شامل دو جنبه مهم "ارتباط کلامی و ارتباط غیر کلامی" هستند - باچمن7، - 2001 و حرفه کتابداری به دلیل ماهیت خود نیازمند مهارتهای ارتباطی کامل در کتابخانه ها است.
ارتباط مؤثر، کتابدار را قادر می سازد که اطلاعات مناسب را به دست آورد، برای دنبال کردن شیوه های دسترسی به اطلاعات در استفاده کنندگان ایجاد انگیزه نماید و نقش خود را در پیشبرد جست وجو و بازیابی سریع اطلاعات افزایش دهد
بنابراین ریشه ی بسیاری از مشکلات فردی، سازمانی و اجتماعی را می توان در کمبود ارتباطات مؤثر، نقش سیستم ارتباطی یا به طور کلی سوء تعبیر و تفسیرهای ارتباطی جست وجو کرد. با این وجود، اهمیت ارتباطات، تنها در درون سازمان کتابخانه نیست؛ بلکه بر اساس تفکر سیستمی، در صورتی که اعضای هر سازمان بی خبر از رویدادها وعکس العمل های محیط باشند و بدون توجه به آنچه که در دنیای خارج از سازمان می گذرد اتخاذ تصمیم نمایند، در واقع سازمان را مبدل به یک سیستم بسته نموده اند
از آنجایی که کتابخانه ها مؤسساتی انعطاف پذیر هستند و اکثر مراجعان آن ها نیز غیر قابل پیش بینی و دارای نیازهای متنوعی هستند، چالش های مدیریتی در این حرفه ایجاد می شود که این چالش ها می تواند ناکامی را افزایش دهد و موجب کاهش رضایت از طرز کار شود . بنابراین انتخاب راهکارهای مناسب برای برقراری ارتباط، می تواند زندگی حرفه ای را با افزایش بهره وری، پربارتر سازد
در عصر اطلاعات حاضر، کتابداران در جوامع نقش آموزشگر را به عهده دارند و روشهای تحقیق و مهارتهای تفکر انتقادی و کاربرد دسترسی به اطلاعات را آموزش می دهند
با توجه به نقشی که رضایت شغلی در عملکرد حرفه ای کارکنان ایفا می کند، رضایت کارکنان کتابخانه های عمومی از وجوه مختلف شغلی ، به طور قطع این کتابخانه ها را در سازگاری با شرایط در حال دگرگونی امروز، در موقعیت مساعد تری قرار می دهد.
با توجه به اهمیت رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی در عملکرد حرفهای کتابخانهها و تاثیر آن بر میزان به کارگیری مهارتهای ارتباطی آنها، پژوهشهایی در زمینه رضایت شغلی کتابداران کتابخانههای عمومی در ایران و در خارج از کشور انجام گرفته است که از جمله آنها: »اشرفی ریزی - 1382 - « با هدف تعیین میزان رضایت شغلی کتابداران شاغل در کتابخانههای عمومی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در استان اصفهان پژوهشی انجام داد.
یافتههای پژوهش حاکی از این بود که میزان رضایت کتابداران از امکانات مادی و رفاهی شغل، امنیت شغلی، قدردانی در قبال سعی و تلاش، امکان ترقی به مراحل بالاتر شغلی و موقعیتهای توسعه توانائی ها و کسب تخصص بیشتر، در سطح پایین است. سایر یافتهها نشان داد رضایت کتابداران از مدیریت کتابخانه و روابط با همکاران و مراجعه کنندگان و خلاقیت و ابتکار عمل در سطح بالا و رضایت از موقعیت و پایگاه اجتماعی حرفه کتابداری در جامعه، ارزشیابی کار، تصمیمگیری مستقل در محیط کاری و منطقی بودن وظایف محول شده در سطح متوسط است.
