بخشی از مقاله
چکیده :
ارتباط، تعاملی بین حداقل دو انسان هست و حاصل آن پیامی است که فرستاده و دریافت میشود تا هدفی برآورده گردد. توانایی برقراری ارتباط صحیح، یکی از مهارتهای اساسی زندگی اجتماعی هست. اهمیت ارتباط در زندگی انسان به حدی است که برخی از صاحبنظران، اساس تمامی رشد انسانی، آسیبهای فردی و پیشرفتهای بشری را در فرایند ارتباط دانستهاند.
نظر به اینکه یکی از محورهای ارزیابی سلامتی سازمانها، سلامت عمومی منابع انسانی آن سازمان هست، بیشک این محور، نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدی هر سازمان ایفا میکند. بنابراین مهارتهای ارتباطی بر سلامت عمومی کارکنان سازمانها، به دلیل کاربرد فراوانتر و اهمیت بیشتر متغیرهای مذکور در محیط و شغل آنها، ضروری و اساسی هست ازاینجهت، یکی از محیطهای مهم و مرتبط با این موضوع، کتابخانههای عمومی است که با اقشار مختلف جامعه ارتباط دارند و کتابداران بهعنوان مهره اصلی ارائهدهنده خدمات در کتابخانههای عمومی جهت انجام وظایف شغلی مندرج در شرح وظایفشان نیاز اساسی به برقرار کردن ارتباط با کاربران دارند. نیازمند آموزش و کسب مهارتهای ارتباطی بهمنظور برقراری ارتباط مؤثر و هدفمند با کاربران میباشند، باوجوداین، مهارتهای ارتباطی با الگویی خاص برای مهارت کتابداران در برقراری ارتباط با کاربران در کتابخانههای عمومی کمتر موردبررسی قرارگرفته است.
روش بکار گرفته بدینصورت است که ابتدا مطالب مربوط به گفت و شنود که عمیقترین روش ارتباطی است و منجر درک و فهم مشترک و یادگیری می شود از منابع علمی و معتبر جستجو و سازماندهی میشود و با توجه به مشخصههای استخراجشده، در مقاله حاضر با ارائه چهارچوبی به طراحی الگویی مبتنی بر گفتوشنود جهت مهارتآموزی ارتباطی کتابداران با کاربران در کتابخانههای عمومی و ایجاد بستری برای این نوع ارتباط پرداختهشده میشود.
مقدمه
ارتباط، تعاملی بین حداقل دو انسان هست و حاصل آن پیامی است برآورده گردد. توانایی برقراری ارتباط صحیح، یکی از مهارتهای اساسی زندگی اجتماعی هست. اهمیت ارتباط در زندگی انسان به حدی است که برخی از صاحبنظران، اساس تمامی رشد انسانی، آسیبهای فردی و پیشرفتهای بشری را در فرایند ارتباط دانستهاند.
نظر به اینکه یکی از محورهای ارزیابی سلامتی سازمانها، سلامت عمومی منابع انسانی آن سازمان هست، بیشک این محور، نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدی هر سازمان ایفا میکند. بنابراین مهارتهای ارتباطی بر سلامت عمومی کارکنان سازمانها، به دلیل کاربرد فراوانتر و اهمیت بیشتر متغیرهای مذکور در محیط و شغل آنها، ضروری و اساسی هست ازاینجهت، یکی از محیطهای مهم و مرتبط با این موضوع، کتابخانههای عمومی است که با اقشار مختلف جامعه ارتباط دارند و کتابداران بهعنوان مهره اصلی ارائهدهنده خدمات در کتابخانههای عمومی جهت انجام وظایف شغلی مندرج در شرح وظایفشان نیاز اساسی به برقرار کردن ارتباط با کاربران دارند . نیازمند آموزش و کسب مهارتهای ارتباطی بهمنظور برقراری ارتباط مؤثر و هدفمند با کاربران میباشند، در حرفه کتابداری، ارتباط و مهارتهای ارتباطی، نقش بسیار مهمی در ارائه خدمات به کاربر دارد و وجود
اشکال در برقراری ارتباط با کاربران، منجر به کاهش مشارکت آنها ارائه اطلاعات میشود. مروری بر سرفصل دروس کارشناسی رشته کتابداری نشان میدهد که آموزش مهارتهای ارتباطی بهصورت واحد جداگانهای در نظر گرفته نشده و ساعات محدودی در برخی دروس به آن اختصاصیافته است. به این دلیل عمده یادگیری کتابداران، با الگوبرداری غیرمستقیم و تجربی از اساتید و در اغلب اوقات، کارکنان کتابخانهها است و کتابداران آنگونه که انتظار میرود قادر به برقراری ارتباط مؤثر با کاربران خود نبودهاند.
وجود الگویی ارتباطی برای کتابداران باهدف بهبود رفتارهای ارتباطی مناسب میتواند موجب ارتقای رضایتمندی کاربر از تعامل با کتابدار شود .در این زمینه فاولر و مالوی دریافتند که آموزش کارکنان بخش آموزش ارتباطات مرجع پژوهش خود با عنوان مرجع درزمینه بهرهگیری از رفتارهای مشخص مربوط به عوامل اثرگذار بر رضایت کاربر، نظیر دسترسپذیر بودن کتابدار، ایجاد حس راحتی و امنیت خاطر در کاربر، علاقه به کاربر و رفع نیاز اطلاعاتی وی، گوش دادن مؤثر، طرح پرسشهای باز، جستجوی منابع مختلف، آگاه نمودن کاربر از نتایج جستجو و استفاده از سؤالات پیگیریکننده رضایتمندی کاربر را ارتقاء میبخشد
با توجه به اهمیت این بحث، مهارتهای ارتباطی کاربر محور، نیازمند توجه خاص بوده و ضروری است که در این رابطه تدابیر لازم انجام گیرد .آنچه ضروری به نظر میرسد این است که برنامههای آموزشی باید با نیاز کاربر هماهنگی باشد، همچنین از روشها و الگوهای مؤثر آموزشی استفاده شود.
در این مقاله یک نوع مهارت ارتباطی به نام گفتوشنود از منابع علمی و معتبر جستجو و سازماندهی میشود و با توجه به مشخصههای استخراجشده، در طی این الگو در مقاله حاضر با ارائه چهارچوبی به طراحی الگویی ارتباطی مبتنی بر گفتوشنود که عمیقترین روش ارتباطی است و منجر درک و فهم مشترک و یادگیری میشود جهت مهارتآموزی ارتباطی کتابداران با کاربران در کتابخانههای عمومی و ایجاد بستری برای این نوع ارتباط پرداختهشده میشود
مهارتهای ارتباطی
در تعریف مهارتهای ارتباطی در نوشتههای علمی تعریفهای متعددی شده است، اما فصل مشترک همه آنها عبارت است از تواناییهای اختصاصی هستند که به افراد کمک میکنند تا در پیامهایی که بهصورت نمادین به شخص دیگر میرسانند، باکفایت عمل کنند و احساسات مثبت و لذت بخشی در طرف مقابل ایجاد نماید
مهارتهای ارتباطی به منزلهی آن دسته از مهارتهایی هستند که به واسطهی آنها افراد میتوانند درگیر تعاملهای بین فردی و فرآیند ارتباط شوند، یعنی فرآیندی که افراد در طی آن، اطلاعات، افکار و احساسات خود را از طریق مبادلهی کلامی و غیرکلامی با یکدیگر در میان میگذارند .
بر طبق تعریفی که محققان از مفهوم مهارت در ارتباطات ارائه کردهاند، ارتباط ماهرانه عبارت است از رابطه برقرار کردن با دیگران به شکلی کارآمد و مناسب ؟کارآمد بودن به معنای دست یافتن به اهدافی است که با برقراری تعامل موردنظر، درصدد دست یافتن به آنها هستیم .اهداف، ممکن است تشریح یک ایده، ترغیب یک شخص، پافشاری بر یک نظر، آرام کردن یک شخص باشد
مهارت مستلزم مناسب بودن نیز میباشند ارتباطی ماهرانه است که با شرایط و افراد منطبق باشد؛ برای مثال در مصاحبه شغلی نباید همانطوری صحبت کرد که در یک مهمانی با دوستان خود صحبت میکنیم، هارجی، مهارتهای ارتباطی را به منزله آن دسته از مهارتهایی میداند که به واسطه آنها افراد میتوانند درگیر تعاملهای بین فردی و فرایند ارتباط شوند، یعنی فرایندی که افراد در طی آن، اطلاعات، افکار و احساسهای خود را از طریق مبادله پیامهای کلامی و غیرکلامی با یکدیگر در میان میگذارند
مهارتهای ارتباطی مجموعهای از رفتارهاست که کیفیت ارتباط شخص با شخص دیگر را مشخص میکند و قابلیت برقراری ارتباط با عقاید و احساسات دیگران است تا با دریافت پاسخ مطلوب و ایجاد ارتباط از سوی دیگران خوی اجتماعی بودن در وی پرورش یابد
افراد برخوردار از این مهارتهای اجتماعیمعمولاً دایرهی وسیعی از آشنایان را به دور خوددارند و دارای مهارت قوی برای زمینههای مشترک با افراد مختلف و استعدادها برای ایجاد تفهیم و رابطه نزدیک هستند - گلمن، . - 1383 مهارتهای ارتباطی به فرد امکان میدهند که با دیگران ارتباط مناسب برقرار نماید، احساسات دیگران را برانگیزد و الهامبخش آنان واقع شود، در ارتباطهای صمیمانه پیشرفت کند، افراد را قانع نموده وبر آنان تأثیر بگذارد و به دیگران اطمینان خاطر دهد
اشنایدر و همکاران مهارتهای ارتباطی را به عنوان وسیله ارتباط میان فرد و محیط تعریف میکنند و معتقدند که این وسیله برای شروع و ادامه ارتباط سازنده سالم با همسالان به عنوان بحث مهمی از بهداشت روانی مورداستفاده واقع میشود
