بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: امروزه تعارض جزء لاینفک زندگی سازمانی است که با مدیریت خوب میتواند برای سازمان مفید واقع گردد. از این رو مدیریت تعارض در سازمانها از مهمترین مهارتهای نیروی انسانی است که ویژگیهای فردگرایی و جمعگرایی کارکنان میتواند در تعیین سبک مدیریت تعارض مؤثر باشد. هدف این مطالعه تعیین نقش فردگرایی/جمعگرایی افقی و عمودی در پیشبینی سبک مدیریت تعارض کتابداران کتابخانههای عمومی استان آذربایجان شرقی است.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش همبستگی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران شاغل در کتابخانههای عمومی استان آذربایجان شرقی بود که 140 تعداد از آنها به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری پرسشنامههای سبکهای حل تعارض رحیم - 1983 - و جمعگرایی و فردگرایی تریاندیس و گلفند - 1998 - بود که روایی آن توسط متخصصان حوزه مدیریت و کتابداری و اطلاعرسانی و پایایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. دادهها در دو سطح آمار توطیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافتهها: سبکهای حل تعارض و رفتار فردگرایی و جمعگرایی افقی و عمودی در حد متوسط میباشد. ارتباط مثبت و معنیداری بین فردگرایی افقی و سبک یکپارچگی و سبک ملزم شده و سبک اجتنابی، ارتباط مثبت و معنیداری بین فردگرایی عمودی و سبک ملزم شده و سبک اجتنابی، ارتباط مثبت و معنی داری بین جمعگرایی افقی و جمعگرایی عمودی با سبک یکپارچگی، سبک مصالحه، سبک مسلط و سبک اجتنابی وجود دارد. اصالت/ارزش: این مطالعه به ویژگی فردگرایی و جمعگرایی کارمندان به عنوان عامل پیشبینی کننده سبک مدیریت تعارض کارکنان پرداخته است.
کلیدواژه ها: مدیریت تعارض، جمعگرایی و فردگرایی، مدیران، کتابداران، کتابخانههای عمومی آذربایجان شرقی. ×
مقدمه
امروزه نیروی انسانی به عنوان اصلیترین دارایی سازمانها به شمار میآید و از جملهی مهمترین عاملها برای موفقیت سازمان محسوب میگردد. وجود نیروی انسانی مختلف در سازمانها با ویژگیهای شخصیتی، نیازها، باورها، ارزشها، انتظارات و ادراکات متفاوت، سبب بروز اجتناب ناپذیر مشکلاتی گشته است. از سوی دیگر، ساختار حاکم بر سازمانها و وجود سیستم-های خشک و انعطافناپذیر اداری، آنها را مستعد انواع تنش، تعارض و ناسازگاری کرده است . - 1 - تعارض ممکن است بین فرد با مافوقش، فرد با همکارانش و یا فرد با زیردستان مانند مراجعهکنندگان رخ دهد. این تعارضات به صورتهای مختلفی چون رقابت، مجادله، مخالفت، مشاجره، منازعه و کشمکش بین افراد و گروهها رخ میدهد. هر چند بسیاری از افراد، وجود تعارض، تضاد و اختلاف را به عنوان یک پدیده منفی تلقی میکنند؛ اما کنترل دقیق و نظارت صحیح بر تعارض باعث میشود تعارض به پدیده ای سازنده و مثبت تبدیل گردد . - 1 - چنانچه در پژوهشی که از مدیران خواسته شد بود بیست و پنج عامل موثر در موفقیت خود را درجه بندی کنند. نتایج نشان داد که عامل توانایی برخورد با تعارض مهم ترین نقش را در موفقیت آنها داشته است . - 2 -
تعارض در افراد و گروهها یک امر طبیعی و نتیجه محیط رقابتی است و زمانی اتفاق میافتد که نیازها، خواسته ها، اهداف، عقاید یا ارزشهای دو یا چند نفر با هم متفاوت باشد و اغلب با احساساتی نظیر خشم، درماندگی، دلسردی، تشویش، اضطراب و ترس، همراه است. طبق نظر گرینبرگ و بارون1 تعارض فرایندی است که در آن یک طرف احساس میکند طرف دیگر فعالیتهایی انجام میدهد که مانع رسیدن وی به علایق و اهدافش میشود . - 1 - تعارض روندی است که در آن شخص الف به گونهای عمدی سعی میکند در برابر کوششهای فرد ب مانع ایجاد کند که نتیجهاش ناکامی فرد ب در رسیدن به اهداف و پیش برد علاقمندیهایش است . - 3 - عوامل مختلفی بر تعارض تأثیرگذار است. کولمان در سال 2003، در تحقیقات خود بیش از 50 متغیر مؤثر بر تعارض را شناسایی کرد. این متغیرها شامل جنبه های متعدد محیطی، روابط، فرایندها و پیامدها است . - 1 - تحقیقات سورنسون و همکارانش، نشان داد که جنس و تیپ شخصیتی، برترجیحات افراد در انتخاب سبک مناسب برای اداره تعارض تأثیر گذار است . - 4 -
مدیریت تعارض فرآیند برنامهریزی است برای پرهیز از تعارض در جایی که امکان بروز آن وجود دارد و سازماندهی آن برای حل تعارض، جایی که رخ میدهد . - 5 - کنت توماس معتقد است افراد برای حل تعارضات از پنج سبک مختلف استفاده می-کنند: .1 یکپارچگی یا همکاری:2 مستلزم اهمیت دادن زیاد به نگرانیهای خود و دیگران است. این سبک در واقع همیاری بین دو طرف است. .2 ملزم شده یا سازگاری:3 در این سبک هنگام بروز تعارض، افراد از خواستههای خود به نفع علایق و نیازهای همکارانشان میگذرند، به امید اینکه تعارض خاتمه یابد و آرامش برقرار شود. هدف آن حفظ رابطه به هر قیمتی است. .3 مسلط یا رقابت:4 هدف این سبک کسب قدرت و برنده شدن حتی به قیمت زیرپا گذاشتن حقوق و احترام دیگری است. افراد بدون توجه به نظر همکارشان، به خواسته خود اصرار میورزند و معمولا از روشهای پرخاشگرانه مثل فریاد یا اعمال زور استفاده میکنند. .4 مصالحه:1 این سبک با سطح متوسطی از اهمیت دادن به نگرانیهای خود و دیگران مرتبط است. در واقع هر دو طرف، مسئولیت نتیجه را مشترکا میپذیرند. .5 اجتنابی:2 در این سبک هنگام تعارض، همکاران یا موضوع را تغییر میدهند و یا به طور ساده از آن کناره میگیرند و صحنه تعارض را ترک میکنند. حال آنکه برخورد منفعلنانه با تعارضها، نتیجه عکس میدهد و موجب بروز تعارضهای مکرر میشود . - 6 ,1 - نمودار 1 سبکهای حل تعارض را نشان میدهد.
الگوهای فرهنگی هر فرد از آداب، رسوم، قوانین و ارزشهای حاکم بر جامعه نشأت میگیرد که در طول زندگی افراد درونی میشود و تا حدود زیادی بر نگرشها و رفتارها تأثیر میگذارد؟ از شناخته شده ترین الگوهای فرهنگی، فردگرایی و جمعگرایی×است . - 7 - فردگرایی و جمعگرایی به عنوان الگوهای فرهنگی، از لحاظ نظری و تجربی در ردیف شناختهشده-ترین و محبوبترین مفاهیم روانشناسی بینافرهنگی معاصر هستند و برای توصیف، تبیین و پیشبینی تفاوت در نگرشها، ارزشها، رفتارها، شناخت، ارتباطات ،جامعهپذیری و خودپندارهها به کار میروند . - 8 -
در فرهنگهای فردگرا غالبا هدفهای فردی ترجیح داده میشود، حتی اگر این اهداف، با هدفهای مهم درونگروهی خانواده، قبیله، گروه و... در تضاد باشد. در مقابل، صفاتی که به طور معمول به ×افراد جمعگرا نسبت داده میشود شامل احساس مسئولیت در قبال گروه، وابستگی متقابل به دیگران، تمایل به هماهنگی با جامعه و همنوایی×با هنجارهای گروهیست . - 9 - در سالهای اخیر پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که فردگرایی و جمعگرایی یک بعد گستردهای در الگوی فرهنگی است و نیاز است که به ویژگیهای خاصترش شکستهگردد . - 10 - ویژگی افقی و عمودی را میتوان از مؤلفههای مهم فردگرایی و جم-
