بخشی از مقاله
چکیده
امروزه بهره وری و کارایی ارزشمندترین جایگاه را نزد مدیران دارد و همه برای حفظ سازمان خود در جست و جوی کارایی بیشتر هستند و دستاوردهای علم مدیریت، رسیدن به کارایی بالا در سازمان ها را مرهون توسعه نیروی انسانی می داند یکی از مسیرهایی که می تواند به بهبود بهره وری نیروی انسانی منجر شود ترویج رفتار سازمانی مثبت نگر در سازمان است.
در گذشته، سازمان ها به سرمایه گذاری در منابع انسانی توجه کمی داشتند، در حالیکه امروزه توجه به سرمایه انسانی اهمیت فزاینده ای یافته است. تحقیق حاضر تحلیل رفتارهای سازمانی مثبت گرا را بر کارائی بهرهوری نیروی انسانی در سازمان آموزش و پرورش سمنان مورد بررسی قرار می دهد.
به منظور تحلیل داده های گردآوری شده توسط پرسش نامه، از نرم افزارهای spss19 و LISREL 8.53 استفاده شده است . نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها نشان دهنده این مطلب میباشد که بین رفتار سازمانی مثبت گرا و ابعاد آن - اعتماد به نفس، امید، خوش بینی، و تاب آوری - رابطه مثبت و معناداری با بهرهوری نیروی انسانی وجود دارد که متغیر خوش بینی بیشترین تأثیر را بر بهرهوری نیروی انسانی دارد.
مقدمه
برای سالیان متمادی روان شناسان بر ابعاد منفی عملکرد و رفتار بشر متمرکز بودند و کمتر ویژگی های مثبت را مد نظر قرار می دادند، امااخیراً جنبشی در این زمینه ایجاد شده که با تمرکز بر جنبه های مثبت رفتاری در جست و جوی رشد و توسعه ی فرد، سازمان و جامعه است و آثار آن را می توان در تحقیقات دانشگاهی و کاربردی مشاهده کرد
اهمیت رفتار مثبت سازمانی1 در ادبیات و مطالعات سازمانی، به طور روزافزونی رو به افزایش است. این متغیر در ابتدا توسط سلیگمن2 تحت عنوان روانشناسی مثبت پا به عرصه وجود نهاد و سپس توسط لوتانز3 با عنوان رفتار مثبت سازمانی، به طور گسترده ای توسعه یافت از نظر لوتانز رفتار مثبت سازمانی عموماً بر احساسات مثبت متمرکز بوده به طور خاص شامل مفاهیم اعتماد4، امید5، خوش بینی6، تاب آوری7، و هوش عاطفی8 میشود
در هر کشور، یکی از بنیادیترین نظامهایی که تأثیر عمیقی بر روند رشد و توسعه کشور در کلیه ابعاد میگذارد، آموزش و پرورش است. از اینرو ایجاد تغییرات لازم در نظام آموزش و پرورش متناسب با تحولات فناوری در عرصه اطلاعات و ارتباطات و هم زمان با آن افزایش سطح بهرهوری در حکم یکی از محورهای مهم تغییر در قرن بیست و یکم به شمار میرود
یکی از مسیرهایی که میتواند به بهبود بهرهوری نیروی انسانی منجر شود ترویج رفتار سازمانی مثبت نگر در سازمان است. در عصر حاضر، افزایش بهره وری به عنوان یک ضرورت برای ارتقاء سطح تولید و رفاه بیشتر مطرح می شود و دستیابی به رشد اقتصادی از طریق ارتقاء بهره وری از مهم ترین اهداف اقتصادی کشورها به شمار می آید. بررسی عملکرد کشورهایی که در چند دهه اخیر از رشد اقتصادی قابل توجهی برخوردار بوده اند بیانگر این واقعیت است که بخش عمده ای از رشد اقتصادی اغلب این کشورها از طریق افزایش بهره وری حاصل شده است، این درحالی است که مطالعات نشان می دهند رشد اقتصادی در ایران طی سال های پیش از برنامه سوم بر پایه استفاده از منابع شکل گرفته و نقش بهره وری در آن کمرنگ بوده است
تغییر رویکرد به منابع انسانی و اهمیت قائل شدن برای آن، ناشی از تغییر رویکرد از مدیریت سنتی منابع انسانی به مدیریت استراتژیک منابع انسانی است به گونه ای که در رویکرد اخیر، بر شناسایی نقش راهبردی که منابع انسانی می تواند در افزایش بهره وری سازمان ها ایفا کند، تأکید می شود . - Dudian and Gherman, 2013 - رفتار سازمانی مثبت، نهضت جدیدی است که با احیای نگرش مثبت به انسان و رفتارهای وی در حال شکل گیری و توسعه است. هدف این حرکت واکنش نسبت به نگرش منفی رفتاری و تمرکز و تاکید بر ویژگی های مثبت انسان به جای ویژگی های منفی آن است که در سازمان می تواند منشأ اثرات مثبتی بر بهره وری و بهزیستی کارکنان باشد
این جنبش نوید دهنده بهبود کیفیت زندگی و پیش گیری از آسیب هایی است که ناشی از پوچی و بی معنایی در زندگی کاری هستند. بدین ترتیب، امید، فرزانگی و پشتکار که برای مدت ها مورد غفلت قرار گرفته بودند، در سال های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده اند
بهره وری و بهرهوری نیروی انسانی
لغت بهره وری برای اولین بار در سال - 1776 - توسط کوییزنی9 مطرح شد. آدام اسمیت10 در سال - 1776 - در مورد بهره وری کار، وظیفه بندی کار و تخصص برای افزایش سود، کاهش خستگی و افزایش استفاده از فن شناسی مطالبی را عنوان نمود. وی در ارتباط با مفهوم بهره وری به کارایی و تخصص اشاره می کند و تقسیم کار را بر مبنای کارایی و بهره وری می داند.
اقتصاد دانانی از جمله سینور11، بهره وری را بر حسب کیفیت جسمی، فکری، روحی، هوش، مهارت و قدرت بدنی و فکری کارگر تبیین می کردند. لیتر12 در قرن نوزدهم، بهره وری را توان تولید کردن تعریف کرده است. ماهونی - 1988 - 13 معتقد است که بهره وری در برگیرنده کارایی، اثربخشی و تغییر است. - ناظم، . - 1386 ساترمیستر - 1976 - 14 معتقد است بهره وری یعنی بازده هر ساعت کاری کارکنان، از دیدگاه کیفی. درگان - 1994 - 15، بهره وری یعنی افزایش عملکرد کاری و سازمانی، بانضمام کیفیت
بهره وری نیروی انسانی مهم ترین معیار بهره وری است. در تاریخچه بهره وری ابتدا توجه کمی به بهره وری نیروی انسانی می شد و بیشتر پیشرفت ها در زمینه ای از بهره وری بود که آن را بهره وری سرمایه می خواندند.در سال 1950 سازمان همکاری اقتصادی اروپا به طور رسمی بهرهوری را چنین تعریف کرد: بهرهوری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به دست میآید بهرهوری را میتوان به صورت نسبت حجم ستاده به حجم داده؛ و یا رابطه قابل اندازه گیری بین حجم محصول و حجم عوامل مصرف شده - مثل زمین، کار و سرمایه - مورد نیاز برای تولید آن محصول، تعریف کرد
بهرهوری نیروی انسانی عبارت است از نسبت خروجی کالا یا خدمات معین و یا ارزش پولی آنها به کار ورودی یا میزان کاری که برای تولید آن محصول به کار گرفته شده است
بهره وری نیروی انسانی به عنوان بخشی از شاخص بهره وری، عبارت از رابطه بین خروجی یک فرایند و میزان نیروی استفاده شده در یک واحد زمانی مشخص یا تعداد افرادی که در آن کار مشغول بوده اند
عوامل موثر بر ارتقای بهره وری نیروی انسانی
تلاش برای بهبود و استفاده موثر و کارآمد از منابع گوناگون چون نیروی کار، سرمایه، مواد و انرژی و اطلاعات، هدف تمامی سازمان های اقتصادی و واحدهای تولید و صنعتی و موسسات خدماتی می باشد - طاهری، . - 1391
✓ آموزش و پرورش:
امروزه تعلیم و تربیت و آموزش کارکنان حین خدمت از اهمیت بسزایی برخوردار شده است بطوریکه بسیاری از کشورهای توسعه یافته چون ژاپن و آلمان و برخی از کشورهای تازه صنعتی شده چون جمهوری کره برنامه ریزی های منظمی در سرمایه گذاری بر روی نیروی انسانی خود داشته اند و آموزش های حرفه ای خود را به شدت گسترش داده اند. به طور کلی آموزش از سه طریق بهره وری عامل کار را افزایش می دهد:
الف - افراد تحصیل کرده در واحد زمان، حجم کار بیشتری را انجام می دهند و کار آنان از ارزش والاتری برخوردار است.
