بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور تحلیل روابط بین ابعاد رهبری اخلاقی و سبک زندگی از طریق هوش اخلاقی در دبیران دبیرستانهای شهرستان ساوه انجام شده است.روش پژوهش فوق توصیفی - همبستگی و از نظر هدف کاربردی بوده است.جامعه آماری پژوهش را کلیه ی دبیران - زن و مرد - دبیرستانهای شهرستان ساوه تشکیل می دهند که تعداد آنها 260 نفر می باشد. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 155 نفر برآورد گردیده و با روش نمونه گیری تصادفی و از نوع طبقه ای - نسبی انتخاب شدند.
ابزار گرد آوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه های محقق ساخته ی رهبری اخلاقی وپرسشنامه ی استاندارد هوش اخلاقی و پرسشنامه محقق ساخته سبک زندگی با طیف پنج درجه ای لیکرت بوده است. پایایی ابزار پس از اجرای مقدماتی درنمونه ای 30 نفری ارزیابی شد که ضریب آلفای کرونباخ هر یک از پرسشنامه های رهبری اخلاقی،هوش اخلاقی و سبک زندگی به ترتیب 0/86 ، 0/88 ، 0/78 به دست آمده است.داده های گردآوری شده به وسیله نرم افزار آماری SPSS و با کمک آزمونهای آماری - ماتریس همبستگی،رگرسیون خطی و تحلیل مسیر - مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
با توجه به فرضیه ها ی مطرح شده در پژوهش نتایج بدست آمده نشان داد که بین رهبری اخلاقی و هوش اخلاقی با سبک زندگی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتیجه حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که رهبری اخلاقی بر سبک زندگی ./22 تاثیر مستقیم دارد و تاثیر غیر مستقیم رهبری اخلاقی و هوش اخلاقی بر سبک زندگی./25 می باشد همچنین از بین دو عامل موثر بر سبک زندگی، متغیر هوش اخلاقی، با 0/498 بیشترین تاثیر را برسبک زندگی دارد.
مقدمه
اصطلاح شیوه یا سبک زندگی که اولین بار آلفردآدلر ، روانکاو اتریشی و پایه گذار مکتب روانشناسی فردی به آن اشاره کرد مفهوم بسیار مهمی است که اغلب برای بیان روش زندگی مردم به کار رفته ومنعکس کننده طیف وسیعی از ارزش ها، عقاید و فعالیتهای اجتماعی بوده است - کمالی فرد و همکاران ،1389،ص - 56 سبک زندگی از جمله موضوعاتی است که جامعه شناسان،پزشکان، روان شناسان، روانکاوان و علمای ادیان پژوهش هایی را دراین زمینه آغاز کرده اند .به همین علت، ماهیت این موضوع به لحاظ تنوع موضوعات، از نوع » بین رشته ای« است.
در لغت نامه های مختلف سبک زندگی اینگونه تعریف شده است:
.1 لغت نامه وبستر:روش نوعیِ زندگی فرد، گروه یا فرهنگ .2 لغت نامه آکسفورد : روش خاصی اززندگی یک شخص یا گروه 3 لغت نامه رندم هاوس: شیوه زندگی یا سبک زیستن که منعکس کننده گرایش ها و ارزش های یک فرد یا گروه است، عادات، نگرش ها، سلیقه ها، معیارهای اخلاقی، سطح اقتصادی و .. که با هم، طرز زندگی کردن فرد یا گروهی را می سازد.
به باور گیدنز3، شیوه ی زندگی مجموعه ای کم و بیش جامع از عملکردهاست که فرد آنها را بکار می گیرد چون، نه تنها نیازهای جاری او را برآورده می سازند بلکه روایت خاصی را هم که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است، در برابر دیگران مجسم می سازد
سبک زندگی با انتخابی شدن زندگی روزمره معنا می یابد بدین ترتیب که برخلاف جوامع سنتی ، درجامعه معاصر به واسطه اهمیت یافتن خود و مسئولیت شخصی و ظهور جامعه مصرفی در زندگی ، قدرت انتخاب نیز بیشتر شده است. سبکهای زندگی بازنمودی از جستجوی هویت و انتخاب فردی است. بر پایه همین واقعیت است که مفهوم سبک زندگی راهی برای تعریف ارزشها و همچنین نشانگر ثروت و موقعیت اجتماعی افراد است.
سبک زندگی را می توان به شیوه زندگی طبقات و گروههای اجتماعی گوناگون جامعه تعبیرکرد که درآن افراد با پیروی از الگوهای رفتاری خاص، باورها، هنجارها وارزش های اجتماعی ویژه یا انتخاب نمادهای فرهنگی و منزلتی خاصی - نوع مسکن، محل سکونت و... - تا الگوهایی که مبتنی برمولفه های مصرف کالاها، فعالیتهای فرهنگی - کتاب،مجله - هنری - فیلم،موسیقی و... - نحوه گذران فراغت هستند، تعلقات خود را نسبت به آن به نمایش می گذارد.
در دیدگاه چنی - 1996 - 4 پدیده سبک زندگی تلاشی در جهت نمایش هویت فردی و تعریف ویژگی مدرنیته بوده است. سبک های زندگی، الگوهای متمایز کنش در میان مردم است و مردم در زندگی روزانه خود از مفهوم سبک زندگی بی آن که توضیح منظور خود را ضروری بیابند، استفاده می کند زیرا این مفهوم به توضیح رفتار افراد، علل آن و معنایی که این رفتار برای آن ها دارد کمک می کند
سبک زندگی را فعالیت های نظام مندی می داند که از ذوق و سلیقه فرد ناشی می شوند و بیشتر جنبهذر عینی و خارجی دارند و در عین حال به صورت نمادین به فرد هویت می بخشند و میان اقشار مختلف اجتماعی تمایز ایجاد می کنند.
جرالد لسلی و همکاران - 1994 - 6 در مورد سبک زندگی می گویند رفتارهایی که با قشربندی حیثیتی واعتباری مرتبط ا ند، سبک زندگی نامیده می شوند .سبک زندگی فقط آنچه یک فرد از آن موارد دارد نیست .بلکه چگونگی نمایش آنها توسط فرد است .سبک زندگی هم الگوهای مصرف را شامل می شود و هم قدرتی که از این ناحیه کسب می شود .سلیقه، آداب معاشرت مدبه منزله علائم داشتن جا د نردبان اجتماعی شناخته می شوند
سبک زندگی از مفاهیم مهم جامعه شناسی معاصر است. در مدت کوتاهی مؤلفه های سبک زندگی در مطالعات و تحقیقات علمی توسعه یافت و از این اصطلاح در ابعاد وسیع تری استفاده شد. در این مطالعه نیز با مروری گسترده ای سه مولفه برای متغیر سبک زندگی در نظر گرفته شد، که این سه متغیر به صورت کلی و جامع می باشد که زیرمجموعه ها و مولفه های مختلفی درون انها نهفته است.
سلامت جسمانی :
وضعیت کلی یک ارگانیسم زنده در یک زمان معین که همراه با صحت بدن ، آزادی از بیماری و اختلال است. سلامت هریک از بخش های مختلف بدن را در بر می گیرد.
سلامت روان شناختی:
حالتی از آرامش و آسایش که در آن فرد توانایی های شخصی خود را شناخته، می تواند با فشارهای طبیعی زندگی مقابله کند، می تواند بهره وری و ثمردهی شغلی داشته باشد و قادر است در جامعه نقش مهمی داشته باشد .به عبارت دیگر کارکردهای روانی موفق که نتیجه آن فعالیت های مثمرثمر ، روابط رضایت بخش اجتماعی با دیگران و توانایی سازگاری با تغییرات و مقابله با ناگواری هاست .
سلامت محیطی :
سازمان بهداشت جهانی تعریف جامعی در این زمینه بیان کرده است ، سلامت محیط عبارت است از هنر و علم حفاظت و کنترل در برابر خطرات زیست محیطی که بر سلامت نسل حاضر و آینده ، کیفیت محیط زیست ، ایمنی ، راحتی و رفاه اثرات منفی مستقیم و غیر مستقیمی دارد.عدم کنترل این خطراتبه طور بالقوه سلامت محیط را تهدید می کند و موجب ناکارآمدی کارکنان ، بیماری و اختلال ، تنش شغلی و برهم خوردن توازن زیست محیطی می شود. برای داشتن یک سبک زندگی مطلوب، دو نوع جهت گیری لازم است .1باید ها ونباید های مورد قبول در زندگی؛
.2 شیوه های اجرا و به عینیت رساندن آن : جهت گیری اول، به طور غالب ارزشی و اخلاقی است .جهت گیری دوم، مبتنی بر ارزش ها ی عملی است. اخلاق، جهت گیری های کلی زندگی و علوم انسانی، به ویژه روان شناسی، شیوه های رسیدن به آن را فرا راه انسان قرار می دهد. سبک زندگی نیز همان طور که در قسمت قبل توضیح دادیم از موضوعات بین رشته ای است. اخلاق و روان شناسی، به هر دو بعد روانی و جسمانی سبک زندگی توجه دارد .
سبک زندگی اسلامی
برای دستیابی به بخش حقیقی و نرم افزاری تمدن اسلامی یعنی سبک و شیوه زندگی رهبر انقلاب اسلامی،در تشریح مفهوم سبک و فرهنگ زندگی، به مسائلی نظیر خانواده، ازدواج، نوع مسکن، نوع لباس، الگوی مصرف، کسب و کار و رفتارهای فردی و اجتماعی در محیطهای مختلف، اشاره کردند و افزودند :درواقع سبک زندگی به همه مسائلی بر می گردد که متن زندگی انسان را شکل می دهند .فرمایشات رهبرانقلاب اسلامی در زمینه سبک زندگی و اندیشه تمدن سازی اسلامی با دیدگاه جهانی سازی مارا بر آن می-دارد تا با تعمق هر چه بیشتر به مسئله سبک زندگی توجه کنیم .
باور ما این است که اسلام همه نیازهای انسان را در نظر دارد تلاش در همه ابعاد از جمله فقه، حقوق در بحث اخلاق اسلامی و به خصوص در سلوک عملی، محورهای مهم و راهگشایی درمعارف دینی بیان شده است با توجه به فرمایشات پیامبر اکرم- صلی االله علیه وآله وسلم - نقش الگوهای رفتاری در زندگی آدمی نقش محوری است و ما باید بر الگو گیری ازشخصیت و سیره عملی پیامبر اکرم صلی االله علیه واله تکیه و تاکید داشته باشیم باید متوجه باشیم غفلت ازاین باور سبب می شود یک سبک زندگی تحمیلی را بپذیریم و مقهور سبک زندگی ای که با دین میا نه ای ندارد شویم .سبک زندگی نمادی از هویت هر جامعه و فرهنگی است که باید آن را حفظ کند. اینکه امروز بر سبک زندگی دینی تاکید می شود به همین دلیل است که هویت این ملت یک هویت دینی بر گرفته از اسلام است و سبک زندگی که خالی از ارزش های دینی باشد سنخیتی با هویت آن ندارد.
تفکیک سبک زندگی از اعتقادات و دین یکی از بزرگترین اشتباهات ملتهاست. سبک زندگی پایه و اساس فهم شرایط فرهنگی موجود و تحولات پیش رو در این حوزه تلقی میشود و نشان می دهد که در بطن ارزش های موجود در خرده نظام فرهنگی چه می گذرد.
در واقع با به کارگیری مفهوم سبک زندگی و تعمق در آن می توان از هنجارهای پنهان دراذهان، باورها و رفتارهای مردم یک جامعه، سر درآورد و از جهت گیر یها و الگوهای موجود یادر حال شکل گیری، تفسیر واقع بینانه ای ارایه کرد.
بسیاری از جوامع در طول زندگی بشر، از طریق تمسک به اصول و ارزش ها ی اخلاقی و بنیادین، توانسته اند خود را از بحران ها و برهه های خطیری که تاریخ در برابرشان قرار داده ، به صحت و سلامت برهانند؛ چرا که رعایت اخلاقیات، سعادت و نیکبختی، و فراموشی آن ، شقاوت و نابودی را برای بشر به ارمغان خواهد آورد
