بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از انجام این تحقیق رابطه بین سبک رهبری و رضایت شغلی دبیران متوسطه دبیرستانهای شهرستان قزوین است. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات پیمایشی است. جامعه تحقیق شامل جامعه آماری شامل کلیه دبیران مقطع متوسطه مدارس ناحیه 1 و 2 قزوین میباشد. با توجه به اینکه تعداد 365 دبیر در دو ناحیه قزوین در مقطع متوسطه در حال تدریس میباشند که از جامعه مورد نظر با روش نمونهگیری تصادفی ساده، نمونهگیری صورت گرفت. حجم نمونه کل با استفاده از فرمول کوکران تعداد 187 نفر تعیین گردید. ابزار گردآوری دادههای تحقیق پرسشنامه بود. که از 2 پرسشنامه استاندارد در این تحقیق استفاده شد. دادههای بدست آمده با استفاده از نرمافرار لیزرل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین سبک رهبری مراودهای و سبک رهبری تحول آفرین بر رضایت شغلی کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد.
واژگان کلیدی: رهبری مراودهای، رهبری تحول آفرین، رضایت شغلی
مقدمه
سازمان یک سیستم اجتماعی است که بدون شک مهمترین عامل اثربخشی و کارایی آن نیروی انسانی می باشد. موفقیت و سودآور ی سازمان ها در گرو استفاده ی اثربخش از نیرو ی انسانی است .موفقیت هر فرد در سازمان بستگی به روحیات، تلاش، انگیزه و رضایتمندی او دارد .هیچ سازمانی نمی تواند بدون تعهد و تلاش کارکنان مؤفق گردد. انگیزش نیروی پویایی است که تحرک یا عمل انسان را سبب می شود و انگیزاننده ها موجب تشویق فرد به انجام یافتن کار می گردند. لیکن توجه به عوامل انگیزاننده ی کارکنان نقش مثبتی در ارتقای سازمان ها و بهره وری آن ها دارد. مهمترین عامل در تضمین هماهنگی رضایت آمیز انسان با کارش علاق هی او به اشتغال و حرفه است. وجود علاقه ضامن حصول رضایت از کار است و وجود رضایت موجب آن م یشود که شخص بهتر بتواند خود را با کارش منطبق و سازگار کند - مصدقراد، . - 1382 به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران علم مدیریت و روانشناسان سازمانی، رضایت شغلی نقش بسزایی در بهبود و پیشرفت سازمان، بهداشت و سلامت نیروی کار ایفاء مینماید و از این حیث مسأله رضایت شغلی از مسائل بنیادی هر سازمان به شمار میرود. عوامل متعدد و مختلفی بر رضایت شغلی مؤثر میباشد، اما در این میان عامل رهبری با اهمیتترین و با ارزشترین عاملی است که نقش بسزایی در تحقق رضایت شغلی ایفاء مینماید؛ سبک رهبری یا مدیریت عبارت است از زیربنای ساختار نیاز فرد که رفتار او را در وضعیتهای مختلف برمی انگیزاند - نیکلسون، 1995، نقل از فقهی، . - 1380
شیوه رهبری طریقی است که رهبر از نفوذش برای کسب هدف استفاده میکند .بسیاری از صاحبنظران بر این باورند که سبک رهبری مدیر تحت تأثیر نحوه نگرش وی به نقش خود و کارکنانش قرار دارد - هندی، ترجمه مخبر، . - 1379 طبق پژوهشهای انجام شده، رهبری بر رضایت شغلی کارکنان تأثیرگذار است. رهبری مناسب برای کارکنان شرایطی را بوجود میآورد که آنها بتوانند بر پایه آن به اهداف مورد نظر خود دست یابند. در صورتی که کارکنان رضایت کافی از شغل خویش داشته باشند، تلاش بیشتری برای انجام وظایف محوله خود میکنند. همچنین، شرکتهایی که برای کسب رضایت کارکنان خود تلاش بیشتری میکنند، فرصت بیشتری برای در اختیار گرفتن نیروهای کارامد دارند - مصدق راد و یارمحمدیان، . - 2006 مطالعات زیادی به بررسی رابطه بین رضایت شغلی و رهبری پرداختند و نشان دادند که رهبری میتواند بر رضایت شغلی تأثیرگذار باشد. ولی آنچه که بدان پرداخته نشده است این است که آیا نوع سبک رهبری میتواند با رضایت کارکنان رابطه معنی داری داشته باشد؟
پیشینه تحقیق:
در تحقیقی که در سال 1387 در شهر اصفهان بر روی وضعیت اشتغال، درآمد، فراغت و رضایت شغلی زنان انجام گرفت، رابطه بین نوع مشاغل و رضایت شغلی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج استخراج شده نشان داد که رضایت شغلی در مشاغل امور اداری و دفتری، بازرگانی و فروشندگی کمی بالاتر از میانگین و در پست های مدیریتی و سرپرستی، مشاغل آموزشی و فرهنگی بالاترین میزان بوده است، در حالی که در گروه زیر میانگین، مشاغل علمی وتخصصی، کارگران مشاغل تولیدی و بهداشتی و درمانی قرار دارد که از میان آن ها، کم ترین رضایت در گروه بهداشتی و درمانی ابراز گردیده است - سفیری، . - 1387 عباس کشانی - - 1387، در تحقیق خود چنین نتیجه گرفته است که زنان و مردان از نظر میزان رضایت شغلی و فرسودگی شغلی با هم تفاوت دارند. زنان رضایت شغلی بالاتر و فرسودگی شغلی پایین تری نسبت به مردان از خود نشان می دهند. هم چنین افراد مجرد میزان رضایت شغلی پایین تری نسبت به افراد متأهل دارند. در مجموع، رابطه بین رضایت شغلی و فرسودگی شغلی رابطه معکوس وجود دارد. ترابیان فرد - 1381 - به بررسی تعیین سهم هریک از عوامل موثر - رضایت شغلی، تعهد سازمانی و وجدان کاری - در بهره وری دبیران آموزش و پرورش شاهین شهر " پرداخته است. نتایج زیر حاصل این بررسی است:
-1بین سه متغیر مستقل تحقیق و متغیر وابسته بهره وری ارتباط معنی داری وجود دارد.-2این ارتباط مستقیم و مثبت می باشد.-3مقدار ارتباط موجود بین متغیرهای رضایت شغلی ، تعهد سازمانی و وجدان کاری با مقدار افزایش میزان بهره وری به ترتیب 0/62، 0/148 و 0/347 می باشند. -4 در بین دبیران شاهین شهر متغیر رضایت شغلی با ضریب تعیین 0/63 بیشترین ارتباط را با مقدار افزایش میزان بهره وری دبیران داشته و متغیرهای وجدان کاری با ضریب تعیین 0/347 و متغیر تعهد سازمانی با ضریب تعیین 0/148 در رتبه های بعدی قرار دارد. محمدنیا و همکاران - - 1390، مقاله ای با عنوان" بررسی نقش رهبری تحول آفرین در توانمندسازی کارکنان" منتشر کردند.در این مقاله بیان کردند که رهبری فرایندی اساسی در هر سازمان است و پیروزی یا شکست هر سازمان را به رهبری آن سازمان نسبت می دهند، لذا هنگام موفقیت یا شکست سازمان معمولا رهبری سازمان مد نظر قرار می گیرد، بدین ترتیب می توان گفت دیدگاه های افراد در سازمان نیز بستگی به سبک و سیاق رهبری موجود در سازمان دارد. رهبری در جوامع انسانی همواره با ارزش و مهم تلقی میشده و توجه و مطالعات و تحقیقات گسترده ای در تحلیل این موضوع انجام گرفته است.
جکسون در سال 2007 پژوهشی در زمینه تأثیر مشارکت در تصمیم گیری و کاهش فشارهای شغلی انجام داد. او با استفاده از طرح چهار گروهی سالمون و با استفاده از دو پس آزمون، تأثیر مشارکت را بر کارمندان دفتری و پرستاران مورد بررسی قرارداد. نتیجه مطالعه پس از شش ماه نشان داد که مشارکت، بر دوگانگی نقش و نفوذ دریافت شده تأثیر منفی دارد و مشارکت دادن افراد در تصمیم گیری ها عامل تعیین کننده کاهش فشارهای شغلی است - خلیل زاده، . - 31 :1390 ارگ و آراد در سال 2006، طی تحقیقی گزارش کردند که اگر کارکنان سازمان ها در تعیین هدف های سازمانی شرکت کنند و به آنان اجازه داده شود دیدگاه های خود را بیان کنند، نتایج ارزش یابی آنان بهتر از موقعی است که در تعیین هدف های سازمانی مشارکت نمی کنند و مشارکت در تصمیم گیری موجب علاقه آنان به کار می شود و رضایت شغلی نیز منجر به افزایش کیفیت ارزش یابی آنان می گردد - خلیل زاده، . - 30 :1390
در پژوهش ایمان که در سال 2009 انجام گرفت، از 100 نفر معلم - 21 55 ساله، که نیمی از آن ها مرد و نیمی زن بودند، خواسته شد پرسش نامه ای را که عوامل رضایت شغلی را می سنجید، پر کنند. نتایج این مطالعه نشان دادکه بین رضایت شغلی و متغیرهایی همچون سن، جنس، سطح آموزش و حقوق ماهیانه رابطه معناداری وجود ندارد - خلیل زاده، . - 34 :1390 زانگ و زو - 2014 - در پژوهشی با عنوان »رهبری توانمندساز، ریسکگریزی، اعتماد و خلاقیت کارکنان: تأثیرات تعاملی و مکانیسم میانجی« با انتخاب 322 نفر از کارمندان و مدیران در ایالات متحده به بررسی رابطه بین رهبری و خلاقیت با توجه به نقش اعتماد مدیران بر ریسکگریزی کارمندان پرداختند. نتایج حاصل از پژوهش ایشان فرضیات پژوهش مبنی بر وجود رابطه معنیدار بین رهبری توانمندساز و خلاقیت و نقش اعتماد و ریسکگریزی را در این رابطه تصدیق کردند.
زانگ و بارتول - 2010 - در پژوهشی با عنوان »ارتباط بین رهبری توانمندساز و خلاقیت: تأثیر توانمندسازی روانی، انگیزه ذاتی و تعهد به بروز خلاقیت « با استفاده از یک مطالعه پیماشی در میان کارکنان و مدیران یک شرکت فناوری اطلاعات در چین، به بررسی رابطه بین رهبری توانمندساز و خلاقیت پرداختند. ایشان دریافتند که رهبری توانمندساز به طور مثبت توانمندسازی روانی را تحت تأثیر قرار میدهد و به وضوح این امر انگیزه ذاتی و تعهد به خلاقیت را در فرد تشویق میکند. ژانگ و بارتول - 2010 - در پژوهشی تحت عنوان »رهبری توانمندساز در گروههای مدیریتی:تأثیر بر تسهیم دانش، کارایی و عملکرد« با بررسی گروههای مدیریتی در 102 هتل در ایلات متحده به بررسی نقش تسهیم دانش و کارایی گروهی در رابطه بین رهبری توانمندساز و کارایی گروهی پرداختند. نتایج حاصل از این پژوهش نشاندهنده این امر بودند که رهبری توانمندساز در ارتباط مستقیم با تسهیم دانش و کارایی گروهی قرار دارد و به وضوح هردوی این متغیرها در ارتباط با عملکرد قرار دارند.
چهارچوب نظری تحقیق:
متغیر مستقل:سبک های رهبری است که در تحقیق حاضر به دو بخش تفکیک شده است شامل؛ - 1رهبری تحول آفرین، - 2رهبری مراوده ای. متغیر وابسته:درتحقیق حاضر متغیر وابسته رضایت شغلی درنظر گرفته شده است.
