بخشی از مقاله
چکیده این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین قابلیت های آموزشی و رضایت شغلی دبیران ریاضی شهرستان آبادان در مقطع دوم متوسطه در سال تحصیلی 92-93 انجام شده است. مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی، و نوع تحقیق پیمایشی است که به صورت مقطعی انجام گرفته، جامعه تحقیق شامل کلیه دبیران ریاضی مقطع دوم متوسطه به تعداد 70 نفر بوده که در سال تحصیلی 92-93 در زمینه ریاضیات و شاخه های مرتبط با آن مانند آمار، هندسه و.... در مدارس مقطع دوم متوسطه آبادان مشغول به تدریس بودند. نمونه گیری از طریق سرشماری بوده و برروی کلیه دبیران ریاضی صورت گرفت.
به منظور گردآوری اطلاعات، پس از بررسی ادبیات موضوع، سه پرسشنامه جهت بدست آوردن اطلاعات دموگرافیک، دیگری برای متغیر قابلیت های حرفه ای تدریس که شامل چهار بخش مدیریت کلاس درس، ارتباطات کلاس درس، سنجش و ارزشیابی فراگیران و آمو زش مؤثر وسومین پرسشنامه برای متغیر رضایت شغلی از» رضایت شغلی از دانشگاه می نه سوتا « - پرسشنامه استاندارد شده در ایران - استفاده گردیده است .
روایی پرسشنامه بر اساس نظر جمعی از اعضای هیئت علمی گروه ریاضی و تعدادی از دبیران ریاضی تائید و پایایی بخش های مختلف آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است - α =0/94 - ، داده ها با استفاده از تکنیک های آمار توصیفی و آمار استنباطی - ضریب همبستگی، آنالیز رگرسیون خطی - و با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج نشان داد که رضایت شغلی دبیران ریاضی در سطح خوب با میانگین 3/58 و انحراف معیار - 0/789از - 5 بوده، ولی در حیطه های مختلف متفاوت بوده است. مهمترین و بالاترین حیطه های رضایت شغلی دبیران ریاضی اشتیاق، جذابیت و داشتن جنبه ذوقی و ابتکاری تدریس ریاضی و کمترین آن ها حقوق و مزایا بوده است.
همچنین این تحقیق نشان داد که بین متغیر سطح رضایت شغلی و متغیرهای مدیریت کلاس، ارتباطات کلاس، آموزش مؤثر و سنجش و ارزشیابی کلاس رابطه ی مثبت و معنی دار وجود دارد. نتیجه آنکه برای بهبودکیفیت آموزش، باید شرایطی که زمینه ساز رضایت شغلی بیشتر دبیران ریاضی است به عنوان مثال حقوق، دستمزد، شرایط محیط کار، و عوامل مربوط به موقعیت سازمانی - ارتباطات و نحوه سرپرستی مسئولین - و غیره ارتقاء یابد، تا انگیزه کاری بیشتری در دبیران ریاضی فراهم شود.
مقدمه
بررسی عوامل مؤثر بر پیشرفت، ترقی و توسعهی جوامع پیشرفته نشان می دهد که همهی این کشورها از آموزشی توانمند و کارآمد برخوردار هستند - صالحی - 1389، لذا نهادها و نظام های آموزشی نقش عظیم و پراهمیتی را در فرآیند رشد و توسعهی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع بشری به دست آوردهاند - بانفیلد. - 2006 از مهمترین شاخصهای توسعه در یک کشور، کیفیت و کمیت برونداد نظام آموزشی است که آن هم به چگونگی نظام انتقال برنامهریزی شدهی آموزشی به فراگیرندگان و بهبود فرایند یاددهی یادگیری بستگی دارد - هرنون. - 2002 در این میان معلمان بدنه اصلی آموزش و پرورش را تشکیل داده و نقشی حیاتی در ایفای رسالت آموزشی و تعلیم و تربیت دارند.
بنابراین می توان گفت شالوده و اساس یک سیستم آموزشی موفق را تشکیل می دهند. تدریس را می توان فرآیند دوجانبهای که بین معلم و شاگرد جریان دارد و هدفش یادگیری است تعریف کرد - سیف - 1368 هر چند عناصر مختلفی در فرآیند یادگیری وجود دارد اما معلم به عنوان یکی از این عناصر اهمیت خاصی در نظام تعلیم و تربیت دارد زیرا عمدهترین و موثرترین ارتباط را با فراگیر دارد و هرگونه رفتار و نگرش او میتواند بر فراگیران تاثیر بسزایی داشته باشد لذا رضایت او میتواند در تحقق اهداف یادگیری موثر باشد، رضایت شغلی به مجموع تمایلات یا احساسات مثبت که افراد نسبت به شغل خود دارند ، اطلاق می شود .
یعنی هر چه فرد رضایت شغلی بالایی داشته باشد به میزان زیادی شغل خود را دوست داشته، از طریق آن نیازهای خود را ارضاء نموده و در نتیجه احساسات مثبتی نسبت به آن خواهد داشت - ساموئل . - 2003 همچنین به تصور و برداشت هر فرد از کار خود و نوع احساسات و نگرش های مثبت افراد در خصوص شغل خود نیز تعریف شده است - رز - 2006 البته رضایت شغلی یک عامل مجرد و تنها نیست، بلکه ارتباطی بینابین و پیچیده ای از وظایف شغلی، مسئولیت پذیری، کنش ها و واکنش ها، انگیزه ها، تشویق ها و دلگرمی هاست - طباطبایی . - 2004 رضایت شغلی همچنین نقش بسیار اساسی در عملکرد معلمین دارد و عدم توجه به رضایت آنان موجب توقف، رکود نسبی، تحلیل و زوال تدریجی آنان خواهد شد - تیموری . - 2007
اکلاند معتقد است که رضایت شغلی نه تنها یکی از عوامل مهم انگیزشی در تدریس اساتید و معلمان می باشد، بلکه یکی از نشانگرهایی است که اساتید با رفتار خود آن را به دانشجویان و فراگیران نیز منتقل کرده و بنابراین اهمیت آن به وضوح معین است - اکلاند . - 2008 علی پور رضایت شغلی را یکی از عوامل بسیار مهم در امر کیفیت آموزش و موفقیت شغلی معلمان دانسته و معتقد است رضایت شغلی معلمان، روی حضور مرتب و به موقع و افزایش رعایت مقررات محل کار موثر است. - علی پور - 1390 ، وقتی یک شخصی میگوید دارای رضایت شغلی بالایی است، این بدان مفهوم است که واقعآ شغلش را دوست دارد، احساسات خوبی در باره کارش دارد و برای شغلش ارزش زیادی قائل است.
- غلامیفشارکی. - 1390 همچنین، موفقیت هر نظام آموزشی در حد تعیین کننده ای به دانش و مهارت های حرفه ای آموزشگران آن بستگی دارداَندرسون. - 2004 - قابلیتهای حرفه ای تدریس در آموزش را شامل دسترسی معلمان به استراتژیهای آموزشی مؤثر و نوین، مهارت و توانایی درگیر نمودن دانش آموزان در موضوع آموزشی و هدایت آنها در راستای استانداردهای پذیرفته شده در رشتهی تحصیلیشان میداند. - صالحی - 1380 قابلیت حرفه ای تدریس را داشتن دانش تخصصی و به کارگیری مهارتهای تدریس مناسب تعریف کرده است.
به نقل ازگران - - 2006 هر نظام آموزشی در صورت در انجام رسالت خود موفق خواهد شد که دارای مدرسانی برخوردار از رضایت شغلی و صلاحیتهای علمی و آشنا به روشهای آموزشی و مجهز به مهارتهای آموزشی، شغلی و حرفهای باشد. پکلاج، پزارنیک و لوپوسکک، - 2005 - معتقدند که معلمان با سطوح رضایت شغلی بالا و برخوردار از قابلیتهای حرفه ای در فرایند تدریس موفق تر از سایرین عمل مینمایند اگرچه در زمینه رضایت شغلی معلمان یا اعضای هیات علمی دانشگاهها پژوهشهایی صورت گرفته است - علی پور 1390،میرکمالی 1387، جواهری 1387، سعیدفر1384، رفیعی 1385، نظرپورصمصامی 1385، ملکشاهی 1389 و صالحی - 1380 و هر کدام از زاویه ای متفاوت به آن پرداخته اند ، اما متاسفانه یا خوشبختانه در خصوص تحلیل رابطهی بین قابلیت های حرفهای تدریس و رضایت شغلی معلمان در آموزش و پرورش پژوهشی انجام نگرفته است .
لذا با توجه به اهمیت موضوع و علم به گستردگی جامعه معلمان، با توجه به اهمیت ریاضی به عنوان یک علم مادر و نقش آن به عنوان پایه و اساس و زیربنای رشته های تحصیلی و نیز با توجه به میزان افت ریاضی دانش آموزان مقطع متوسطه و راهنمایی، و از آنجا که معلمان ریاضی دارای نقش کلیدی در این زمینه هستند پژوهشی محدود و موردی با عنوان "بررسی رضایت شغلی و قابلیت های آموزشی دبیران ریاضی آموزش و پرورش شهرستان آبادان در سال تحصیلی ". 92-93 و با هدف اصلی تحلیل رابطهی بین قابلیت های حرفهای تدریس ریاضی و رضایت شغلی معلمان در آموزش ریاضیطرح و اجرا شده است. برای دست یابی به هدف کلی تحقیق اهداف اختصاصی زیر تدوین گردید.
-1 بررسی ویژگی های فردی و حرفه ای معلمان ریاضی
-2 الویت بندی مؤلفه های قابلیتهای حرفهای تدریس و رضایت شغلی معلمان
-3 بررسی رابطه بین رضایت شغلی و مؤلفههای، قابلیت های تدریس - مدیریت کلاس، ارتباطات کلاس، سنجش - ارزشیابی و آموزش مؤثر -
مواد و روش ها
مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی، و نوع تحقیق پیمایشی است که به صورت مقطعی انجام گرفته، جامعه تحقیق شامل کلیه دبیران ریاضی مقطع دوم متوسطه به تعداد 70 نفر بوده که در سال تحصیلی 92-93 در زمینه ریاضیات و شاخه های مرتبط با آن مانند آمار، هندسه و.... در مدارس مقطع دوم متوسطه آبادان مشغول به تدریس بودند. نمونه گیری از طریق سرشماری بوده و برروی کلیه دبیران ریاضی صورت گرفت.
به منظور گردآوری اطلاعات، پس از بررسی ادبیات موضوع، سه پرسشنامه جهت بدست آوردن اطلاعات دموگرافیک، دیگری برای متغیر قابلیت های حرفه ای تدریس که شامل چهار بخش مدیریت کلاس درس، ارتباطات کلاس درس، سنجش و ارزشیابی فراگیران و آمو زش مؤثر وسومین پرسشنامه برای متغیر رضایت شغلی از» رضایت شغلی از دانشگاه می نه سوتا « - پرسشنامه استاندارد شده در ایران - استفاده گردیده است .روایی پرسشنامه بر اساس نظر جمعی از اعضای هیئت علمی گروه ریاضی و تعدادی از دبیران ریاضی بررسی و اصلاحات لازم بعمل آمد.
برای سنجش پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن برای قابلیت حرفه ای تدریس - مدیریت کلاس، ارتباطات کلاس، سنجش - ارزشیابی و آموزش مؤثر - و رضایت شغلی به ترتیب 0/755، 0/794، 0/753، 0/885 و 0/873 بدست آمده اند. که ، داده ها با استفاده از تکنیک های آمار توصیفی و آمار استنباطی - ضریب همبستگی، آنالیز رگرسیون خطی - و با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده اند.
یافته ها بر اساس نتایج بدست آمده از پژوهش ، %51/3 پاسخ دهندگان مرد، و %48/7 پاسخ دهندگان زن بوده اند. میانگین سنی دبیران ریاضی مورد مطالعه 36/08 سال با انحراف معیار 5/8 سال بوده است، که مینیمم سن 24 وماکزیمم 52 سال داشته اند. همچنین نتایج بدست آمده از تحقیق نشان می دهد که %33/3 دارای مدرک ریاضی، % 56/4 دبیری ریاضی، %2/6 آموزش ریاضی و % 7/7 سایر مدارک را داشته اند. %51/3 دبیران مورد مطالعه دارای مدرک کارشناسی ارشد و %48/7 مدرک کارشناسی داشته اند. میانگین سابقه تدریس آنها 15/32 با انحراف معیار 6/15 سال بدست آمده از نظر وضعیت استخدامی %92/3 رسمی، %5/1 رسمی آزمایشی و %2/6 قراردادی بوده اند.
جدول زیر اولویت بندی، گویه های رضایت شغلی و پاسخ دبیران ریاضی را نشان می دهد. با توجه به نتایج بدست آمده رضایت شغلی دبیران ریاضی در سطح خوب با میانگین 3/58 و انحراف معیار 0/789 بوده، ولی در حیطه های مختلف متفاوت بوده است. مهمترین و بالاترین حیطه های رضایت شغلی دبیران ریاضی اشتیاق، جذابیت و داشتن جنبه ذوقی و ابتکاری تدریس ریاضی در واقع ماهیت کار بوده است.
