بخشی از مقاله
چکیده
ارزیابی ریسک و آسیب پذیری شهرها و شناسایی مناطقی که بیشترین احتمال بروز حوادث و مخاطرات - به ویژه زلزله - را دارند بسیار حائز اهمیت است. تجربه نشان می دهد که برنامه های از قبل پیش بینی و آزمایش شده برای مقابله با چنین اتفاقاتی می توانند به طور قابل ملاحظه ای در جلوگیری از تلفات جانی و کاهش خسارت به اموال، صنایع ومحیط زیست موثر باشند. استفاده از سیستم هایی، نظیر سامانه های اطلاعات مکانی - - GISبا تلفیق روش های تصمیم گیری چند معیاره، در شناسایی نقاط بحران موثر است.
از این رو هدف سازمان های مسئول در مدیریت بحران انتخاب مکانی مناسب جهت اسکان موقت جمعیت های آسیب دیده از سوانح و بلایای طبیعی می باشد. در ایرانعمولاً مکان گزینی برای اسکان موقت شهروندان به صورت تجربی پس از بروز سانحه بدون در نظر گرفتن استانداردهای لازم توسط سازمان های امدادرسانی انجام می گیرد. بدیهی است عدم مکان گزینی صحیح ممکن است فاجعه دیگری حتی به مراتب وخیم تر از سانحه اولیه به دنبال داشته باشد.
لذا اولین گام، شناسایی میزان خطرپذیری مناطق شهری در برابر زلزله می باشد. از این رو، این پژوهش با هدف شناسایی مناطق خطرپذیر شهرستان بافق در برابر زلزله و در راستای مدیریت بحران انجام شده است. در این پژوهش 7 شاخص - فاصله ازپمپ های بنزین و گاز، گسل، آبفای شهری، پست برق، خط اصلی گاز، خطوط برق و ایستگاه - CGS انتخاب شده و با استفاده ازمدل رگرسیون لجستیک خطرپذیری شهرستان بافق تهیه گردید.
مقدمه
مخاطرات طبیعی نظیر زلزله از پدیده هایی است که بسیاری از انسانهای کره زمین در معرض ریسک ناشی از آن قرار دارند. مقادیر گوناگون این ریسک ها به عواملی نظیر موقعیت مکانی، شرایط فیزیکی محل زندگی بستگی دارد.وقوع زلزله های شدید بشر را بر این داشته است که در فکر تدوین یک برنامه زیر بنایی برای کاهش خطرات و آسیب های ناشی از آن باشد. در پژوهشی به بررسی عوامل بیرونی تاثیرگذار در آسیب پذیری ساختمانهای بافت قدیم شهری شهر خوی در برابر زلزله با استفاده ازروش AHP و بکار گیری معیارهایی چون - دسترسی به شبکه معابر، سازگاری و ناسازگاری کاربریها، دسترسی به فضاهای باز، تراکم جمعیت و دسترسی به مراکز درمانی - مورد بررسی قرار گرفته و بعد از تحلیل های انجام شده، 62درصد از ساختمانهای واقع شده در ناحیه یک از آسیب پذیری خیلی بالا برخوردار میباشند.
در مقاله ای به برنامه ریزی و مکان یابی فضاهای تخلیه جمعیت های آسیب دیده منطقه 22 تهران در برابر زلزله پرداختند که نتایج نشان داد، پارک های منطقه، از توزیع و مساحت مناسبی نسبت به جمعیت منطقه برخوردار نیستند.
به آسیب شناسی لحظه ای پهنه های زلزله شهر گرگان را با روش IHWP پرداختند، این تحقیق نشان داد که ساختمانهای موجود در جنوب شهر به دلیل دارا بودن معابر با عرض کافی و ساختمانهای مقاوم از آسیب پذیری کمتری برخوردار هستند.
در مقاله ای به بررسی پارامترهای موثر بر میزان آسیب پذیری شهر تهران از زلزله بر پایه منطق فازی با استفاده از پارامتر های - فاصله تا گسل، فاصله تا جاده های اصلی، تراکم جمعیت زیر 10 سال و تراکم جمعیت بالای 10 سال پرداختند که نتایج حاصل نشان داده است که تراکم جمعیت در مناطق دور از گسل بیشتر است.[4] در مقاله ای به شناسایی محل هایی جهت اسکان بازماندگان پس از زلزله در منطقه 12 تهران با استفاده از منطق - FUZZY LOGIC - و فرآیند سلسله مراتبی پرداختند که بیشترین تاثیر در انتخاب نهایی اردوگاه ها را داده تراکم جمعیتی داشته است.[5] در مقاله ای به مدلسازی لغزش و فرونشست حاصل از زلزله با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک برای شهر هوشی کشور تایوان پرداختند که بر طبق نتایج به دست آمده لغزشهای حاصل از گردباد در نزدیکی نهر و لغزشهای زمین لرزه ای در نزدیکی خطوط خط الراس محتمل تر است.
منطقه مورد مطالعه:
شهرستان بافق به لحاظ موقعیت ریاضی در 54 درجه و 45 دقیقه تا 56 درجه و 2 دقیقه طول شرقی و 31 درجه و 7 دقیقه تا 31 درجه و 10 دقیقه عرض شمالی واقع شده است. مساحت این شهرستان 8446 کیلومتر مربع و بر اساس سرشماری سال 1390 جمعیتی بالغ بر 42000 نفر دارا می باشد که دارای سه دهستان مبارکه، کوشک و سبزدشت - جمعاً 8000نفر - حدود %80 مردم در شهر بافق زندگی می کنند و مابقی در روستاها زندگی می کنند. به طور کلی شهرستان بافق دارای آب و هوای گرم و خشک است ولی مناطق شرق بافق آب و هوای ملایم تر و کوهستانی دارد و مناطق غربی که قسمتی در کویر درانجیر است آب و هوای بیابانی و گرم و خشک دارد.
شهرستان بافق از نظر اقلیمی و طبیعی در منطقه خشک و کویری قرار گرفته است که دارای زمستان های سرد و تابستان های گرم است. به طوری که شهرستان بافق در زمستان یکی از سردترین و در تابستان یکی از گرمترین مناطق استان یزد است. شهر بافق در 120 کیلومتری جنوب شرقی یزد - حاشیه کویر مرکزی ایران - ودر چهار راه بینالمللی خطوط راهآهن جنوب به شمال و شرق به غرب قرار گرفتهاست.
نقشه 1، محدوده شهرستان بافق در ایران
مواد و روشها:
رگرسیون لجستیک چند گانه یک تکنیک چند متغیره است که چند پارامتر فیزیکی را که ممکن است بر احتمال تاثیر بگذارند، مورد توجه قرار می دهد. در این روش مقادیر متغیر مستقل می توانند به صورت باینری 0 - و - 1و هم به صورت کمیت عددی بیان شوند. از این رو استفاده از متغیر هایی که کاملا پیوسته نیستند و یا به صورت کیفی هستند امکان پذیر خواهد بود. در رگرسیون لجستیک استفاده از متغیر های مستقل که نقش مهمی در تعیین متغیر وابسته داشته باشند مدل کامل تری را ایجاد می کند. انتخاب این متغیر های مستقل کار مشکلی است و در سطح جهانی معیار مشخصی برای این کار وجود ندارد. بطور کلی هر متغییر مستقل باید دارای ویژگی های -1 متغیر مستقل تاثیر مشخص بر متغیر وابسته داشته باشد.-2 از نظر مکانی تغییرپذیری داشته باشد و یکنواخت نباشد -3 در مقیاس های مختلف قابل اندازه گیری باشد، .
مزیت مدلسازی با رگرسیون لجستیک نسبت به سایر تکنیک های آماری چند متغیره مانند آنالیز رگرسیون چند گانه و آنالیز تشخیصی این است که متغیر وابسته می تواند تنها دو مقدار داشته باشد که یکی احتمال وقوع حادثه و دیگری عدم وقوع آن است .[8] رگرسیون لجستیک از روش برآورد حداکثر احتمال برای پیدا کردن بهترین مجموعه پارامترهایی که مدل را بهتر برازش می کنند، استفاده می کند. هدف از تحلیل رگرسیون لجستیک، همانند مدل های رگرسیونی معمولی دستیابی به مدلی مناسب و در عین حال ساده جهت بررسی ارتباط بین متغیر وابسته با یک یا مجموعه ای از متغیرهای مستقل است. خروجی مدل، ضریب هایی بین صفر و یک خواهد داشت که از طریق تئوری فازی به احتمالات بیشتر از 5.0 ارزش یک - تغییر - و کمتر از 0,5 ارزش صفر - عدم تغییر - می دهد و نقشه بولین تخریب را تولید می کند. رگرسیون لجستیک با این فرض به کار می رود که احتمال یک بودن متغیر وابسته از منحنی لگاریتمی پیروی می کند و مقدار آن توسط رابطه 1 تخمین زده می شود:
