بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تبیین نقش میانجی گری ادراک ساختار کلاسی - ساختارهدف تبحری، ساختارهدف ررویکرد-عملکرد، ساختارهدف اجتناب عملکرد - در ارتباط اضطراب امتحان با موفقیت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه شهرستان بافق در سال تحصیلی ُِ-ُّ بوده است.برای این منظورًًٍ نفر از دانش آموزان دختر مقطع دوره دوم متوسطه شهربافق به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، انتخاب شدند و به مجموعه سوالی مقیاس های الگوهای یادگیری سازگارمیدگلی - ًًًٍ - ٌو پرسشنامه بیست سوالی اضطراب امتحان اسپیل برگر - ًٌَُ - پاسخ دادند.
برای ارزیابی پیشرفت تحصیلی نیز از معدل سال قبل - ُِ-ٌَُُ - دانش آموزان استفاده شد.نتایج حاصل از اجرای روش های همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون نشان داد که:متغیر اضطراب امتحان پیش بینی کننده موفقیت تحصیلی است و تنهابین مولفه ساختار هدف تبحری و موفقیت تحصیلی رابطه معنادار وجود داشت. از این رو به این نتیجه رسیدیم که ادراک ساختار کلاسی - ساختار هدف تبحری، ساختار هدفی رویکرد-عملکرد،ساختارهدفی اجتناب عملکرد - نتوانست رابطه اضطراب امتحان با موفقیت تحصیلی دانش آموزان دختردوره دوم متوسطه شهرستان بافق را میانجی گری کند.
کلمات کلیدی:ادراک ساختار کلاسی، اضطراب امتحان، موفقیت تحصیلی
مقدمه
"موفقیت" کلمهای جادویی است که بسامد و استفاده فوقالعادهای دارد.افراد موفق، در هریک از عرصههای زندگی، از نشاط و رضایت خاطر و محبوبیت بیشتری برخوردارند و افراد جامعه با سبک خاصی با آنان برخورد میکنند. هنری فورد،ٍیکی از اندیشمندان علوم اجتماعی، میگوید: "تا موفقیتی به چنگ نیاورید، نمیتوانید بر اساسآن محبوبیت ورضایت کسب کنید" - ٌ - . بنابراین تعجبی ندارد که همه ی انسان ها در جست و جوی آموختن رمز و راز موفقیت و رفع موانع آن باشند. یکی از مهمترین ترین جنبه های موفقیت، موفقیت تحصیلی می باشد - ٍ - . بررسی مسایل آموزش و پرورش کوششی برای یافتن محتوا و کیفیت اجرایی است که مقاصد تربیتی را به صورت بهتر و موثرتر تامین کند - َ - . می توان این مسایل را از نظر بازده کار طبقه بندی نمود.
به این معنی که در یک طبقه موفقیت ها و پیشرفت ها و در طبقه دیگرآن فعالیت هایی را قرار دهیم که به تامین هدفها و مقاصد مربوطه منتهی نشده اند. موفقیتتحصیلیدانش اموزان همواره به عنوان ملاکی کلیدی در بهره وری نظام های آموزشی بوده - ُ - و بررسیعواملموثر بر آن،امری اجتناب ناپذیر در تعلیم و تربیت می باشد - ِ - . بنابراینمفهوم موفقیت تحصیلی و عوامل موثر بر آناز جمله مفاهیم مطرح در نظام آموزش و پرورش است که مورد توجه بسیاری از متخصصین این حوزه میباشد - ّ - . ریشه های فکری موفقیت تحصیلی به زمانهای دور بر می گردد. در آن زمان این دو دیدگاه مطرح بود که موفقیت تحصیلی زاییده محیط است یا وراثت. به نقل از پورآتشی، الپونس دو کاندولٌ - ٌَُُ-ٌَْْ - از طرفداران تاثیرمحیط در موفقیت تحصیلی اظهار می دارد که تعلیمات ابتدایی به ویژه متوسطه و دانشگاهی چنانچه خوب سازماندهی شود می تواند در موفقیت تحصیلی موثر باشند. در مقابل گالتنٍ در سال ٌَِّ در مقاله ای با عنوان "هنر و خصوصیت اخلاقی و وراثتی" وراثت را در موفقیت تحصیلی برتر ازمحیط می دانست - ْ - .
در هر فعالیت که بر مبنای برنامه ای پیش ساخته شده برای نیل به هدف اعمال می شود ، سرانجام باید دید که نتیجه کار چیست و اجرای برنامه در تحقق هدفها تا چه حد موفق بوده است. این بررسی همان است که تحت عنوان"ارزشیابی" و امتحان مطرح می شود - َ - .افت تحصیلی و ترک تحصیل، یکی از مشکلات بزرگ در مراکز آموزشی و به طور کلی، یک چالش مهم در جامعه ماست - َ - . ازجمله عوامل افت تحصیلی اضطراب امتحان است،که به نقل از هیل َ - ٌَُُ - اضطراب امتحان به عنوان یکی پدیده متداول و مهم آموزشی رابطه تنگاتنگی با عملکرد و پیشرفت تحصیلی کودکان و نوجوانان دارد. این پدیده یکی از متغیر های شناختی- هیجانی بسیارمهم است که پژوهش درباره آن به طور جدی توسط ساراسون و مندلر ُ شروع شده است. اضطراب امتحان عبارت است از ترس،دلهره و نگرانی که معمولا افراد در مواجهه با موقعیتی به نام امتحان با آن روبه رو می شوند .
اضطراب امتحان یک پدیده جهانی است - ُ - . کثرت نوشته ها و تحقیقات انجام شده در پنجاه سال اخیر بیانگر اهمیت و توجه خاص کشورهای مختلف به این پدیده می باشد. اضطراب امتحان اغلب به ارزیابی شناختی منفی، واکنشهای فیزیولوژیکی نامطلوب و افت عملکرد تحصیلی منجر می شود و بالطبع نقش مخرب و بازدارنده ای در سلامت روانی و آموزشی ایفا می کند.اضطراب امتحان به عنوان پدیده ای نا خوشایند با درجات مختلف حیطه های نگرانی و هیجان پذیری را تحت تاثیر قرار داده و از کسب معلومات ،چگونگی پردازش صحیح اطلاعات و عملکرد تحصیلی تا انگیزه ها،و نگرش های فرد را متاثر می سازد و با مکانیزم های خاص خود،توان پیشرفت وبروز خلاقیتها و استعداد ها را تحلیل می برد و مانع رشد و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان میگردد - ًٌ - همچنین نتایج تحقیقات حاکی از نقش تعیین کننده محیط کلاس درس بر عملکرد تحصیلی روانشناختی و رفتاری فراگیران دارد .
مطابق دیدگاههای موجود ساختار کلاس بر اساس اهداف و ارزشهای معلم شکل می گیرد اما چگونگی تاثیر ان بر انگیزش و عملکرد آن بر فراگیران به چگونگی ادراک آنها بر ساختارکلاس بستگی دارد - ٌٌ - .گرین و میلرِ - ًًٍُ - معتقدند که دانش آموزانی که ادراک از ساختار کلاس مثبتی دارند، تکالیف کلاسی را بر خود سودمند تلقی می کنند و از راهبردهایی استفاده می کنند که منجر به پیشرفت تحصیلی آنان می شود - ٌٍ - .به طور کلی، پژوهش در زمینه ساختار هدفی کلاس، ریشه در نظریه اهداف پیشرفت دارد. اهداف پیشرفت هم درسطح فردی - جهت گیری های هدفی - و هم در سطح مدرسه یا کلاس درس - ساختار هدفی - قابل بررسی است - ٌَ - . به نقل یزدانی و ورزنه - ًٌَُ - ، والترز - ًًٍُ - ساختار هدف را اینگونه تعریف میکند:ساختار هدف، نوعی هدف پیشرفتی را توصیف می کند که با خط مشی ها و فعالیت های غالب در یک کلاس مدرسه یا یادگیری دیگر مورد تاکید قرار میگیرد - ٌُ - .
ساختار هدف، توصیف یک محیط یادگیری است که به دانش آموزان منتقل میکند که یادگیری مهم است و اگر تمامی دانش آموزان سخت کار کنند، می توانند موفق باشند. ساختار هدف عملکرد با دانش آموزانی مرتبط می شود که برای آنها موفق بودن به معنی گرفتن پاداش بیرونی و بالاتر نشان دادن توانایی هایشان نسبت به دیگران است - ٌِ - . به گفته ایمز - ٌٍُُ - ، ساختار هدف تسلط می تواند توسط عوامل زیر ایجاد می شود؛ یکی از طریق دادن تکالیف معنی دار و چالش زا به دانش آموز، دوم: ارزیابی دانش آموز به شیوه ای که برای بهبود و رشد نسبت به مقایسه و رقابت اجتماعی تاکید کنند و سوم، ارائه فرصت های بیشتر جهت تصمیم گیری و استقلال در کلاس - ٌّ - . آندرمن و میدگلی - ٌُُْ - ، معتقدند که بر اساس تحقیقات انجام شده، درک دانش آموزان از تاکید بر اهداف تسلط در کلاس با پیامدهای مثبت در مدرسه، بهتر کنار آمدن با مشکلات تحصیلی - کاپلان ومیدگلی، ٌُُْ - و احساس بیشتری از خوب بودن در مدرسه - کایلان و فلوم،ًًٌٍ - همراه است - ٌْ - .هاشمی - ٌََُ - دریافت که میزان اضطراب امتحان با ساختار هدفی کلاس رابطه منفی ومعنا داری دارد - ٌَ - .
صفاریان و همکاران - ٌََُ - عنوان کردند که بین ساختار هدف تبحری با موفقیت تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجور دارد - ٌُ - . حجازی و همکاران - ًٌَُ - و همچنین حجازی، نقش، سنگری - ٌَََ - بیان کردند که بین ادراک از ساختار کلاسی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد - 21،. - 20 مورایاما و الیوت ٌ - ًًٍُ - نیز به وجود رابطه بین اهداف پیشرفت و ساختار هدفی کلاس پی بردند - ٍٍ - . در بیان وجود یا عدم وجود رابطه بین دو متغیر پیشرفت تحصیلی و اضطراب امتحان نیز، طیبی - ًٌَُ - و شعیری و همکاران - ٌَََ - در یافتند که بین دو متغیر ذکر شده رابطه منفی وجود دارد - 24،. - 23 همچنین کریمی نژاد - ٌََُ - به وجود رابطه معنی دار بین موفقیت تحصیلی و اضطراب امتحان پی برد. با توجه به آنچه که بیان شد - ٍِ - ، شاید بتوان گفت دانش آموزانی که ادراک درستی از ساختار کلاس دارند، از اضطراب امتحان به میزان کمتری رنج می برند که این باعث موفقیت تحصیلی آنان می شود.هدف این مطالعه ×تبیین روابط ذکر شده در قالب یک مدل علی می باشد.
مدل مفهومی پژوهش
یکی از نشانه های کارایی هر نظام آموزشی موفقیت تحصیلی دانش آموزان است. بر این اساس مطالعات زیادی درباره عوامل موثر بر موفقیت و پیشرفت تحصیلی انجام گرفته است. هدف این مطالعه، همانگونه که در شکل ٌ دیده می شود، بررسی نقش میانجی ادراک ساختار کلاسی در رابطه اضطراب امتحان با موفقیت تحصیلی در قالب فرضیه های زیر می باشد:
ٌ. اضطراب امتحان، موفقیت تحصیلی در دانش آموزان دختردوره دوم متوسطه شهرستان بافق را پیش بینی میکند.اضطراب امتحان، ادراک ساختارکلاسی - ساختار هدف تبحری، ساختار هدفی رویکرد-عملکرد، ساختارهدفی اجتناب عملکرد - در دانش آموزان دختردوره دوم متوسطه شهرستان بافق را پیش بینی می کند. ادراک ساختارکلاسی - ساختار هدف تبحری، ساختار هدفی رویکرد-عملکرد، ساختارهدفی اجتناب عملکرد - ، موفقیت تحصیلی در دانش آموزان دختردوره دوم متوسطه شهرستان بافق را پیش بینی می کند. ادراک ساختارکلاسی - ساختار هدف تبحری، ساختار هدفی رویکرد-عملکرد، ساختارهدفی اجتناب عملکرد - رابطه اضطراب امتحان با موفقیت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهرستان بافق رامیانج یگری میکند.ادراک ساختار کلاسی - M - ×
روش شناسی
پژوهش حاضر از جمله پژوهش های غیر آزمایشی و به طور دقیق تر، همبستگی از نوع تحلیل مسیر است که هدف آن بررسی رابطه بین متغیر ها در قالب یک مدل علی می باشد. در این مدل، متغیر درونداد اضطراب امتحان ، متغیر
برونداد؛ موفقیت تحصیلی و متغیرمیانجی: ادراک ساختار کلاسی می باشد. جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری جامعه آماری این پژوهش راکلیه دانش آموزان دختردوره دوم متوسطه شهرستان بافق در سال تحصیلی ُّ-ُِ ×
تشکیل می دهد - ُِّ نفر - . باتوجه به اینکه در مطالعه حاضر از روش تحلیل مسیر استفاده شد؛ صاحب نظران مختلف در
