بخشی از مقاله
چکیده
حسین اسرافیلی بیشک یکی از برجستهترین شاعران مربوط به حوزه شعر دفاع مقدس یا ادبیات پایداری است که کسب این شایستگی صرف نظر از انطباق محتوای حماسی و میهنی آثار او با دوره زمانیش و موضوعات روز جامعه انقلابی و حوادث مربوط به آن، در گرو برخورداری اشعار او از یک ساخت ادبی و هنرمندانه است؛ لذا ما در این مقاله کوشیدهایم وجوه ادبی ساختار، اعم از موسیقی شعر و مهمترین ترفندهای بیانی و بلاغی اشعار اسرافیلی را در سه دفتر مهم شعریش: عبور از صاعقه، تولد در میدان و در سایه ذوالفقار مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم که از این رهگذر باید گفت که برترین جلوههای هنری و شاعرانه و زیباترین تصویرپردازیهای هنرمندانه در این سه مجموعه شعری، بیشتر از رهگذر بهرهگیری از شگردهای بیانی بهویژه استعاره، تشبیه و کنایه و نیز صنایع بدیعیای همچون تمثیل و تلمیح صورت گرفته است که ما در این مقاله بهصورت جداگانه به نقد و ارزیابی هر یک از آنها پرداختهایم.
مقدمه
حسین اسرافیلی - متولد اسفند 1331 در تبریز - بدون شک یکی از برجستهترین شاعران مربوط به حوزه دفاع مقدس است - سید حسن حسینی اشعاری را که پس از پذیرش قطعنامه 598 درباره جنگ ایران و عراق سروده شده است، »شعر دفاع مقدس« نامیده که از آغازین سالهای این رویداد تاریخی همواره با اشعاری سرشار از روح حماسی و دینی به تبیین و تشریح این برهه مهم از تاریخ سیاسی ایران پرداخته است. هرچند مهمترین آثار او - به جز نخستین مجموعه شعر او یعنی »تولد:1« - 1364 پس از اتمام این دوره سرنوشتساز، به چاپ رسیده است
با وجود این او همواره در طول جنگ تحمیلی برای اعتلای روح حماسی و دفاعی رزمندگان و تأکید بر آرمانها و اهداف بلند انقلابی نظام »به دفعات مکرر همراه با دیگر شاعران و به منظور شعرخوانی در نقاط مختلف رزم، عازم جبههها شد. و پس از پایان این دوران نیز او پیوسته با همان قدرت و تعلق خاطر در اکثر همایشها و شب شعرهای مربوط به دفاع مقدس شرکت داشته و به حفظ آثار و ارزشهای آن پرداخت تا جایی که در سال 1378 از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بهعنوان یکی از برترین شاعران دفاع مقدس در دهههای شصت و هفتاد برگزیده شد.
اشعار او اگرچه بیشتر در همان قوالب و اوزان رایج در ادبیات کلاسیک سروده شده است، ولی -با توجه به محتوای تازه و بیسابقه آن و سخن گفتن از موضوعاتی نو- در واقع شعری نو و منطبق با جامعه زمان خود است؛ زیرا چنانکه نصراالله مردانی دیگر شاعر ادبیات پایداری میگوید: »این قالب نیست که نو یا کهنه بودن شعری را میرساند، بلکه اگر شعر نو باشد، یعنی با شرایط و نیازها هماهنگ باشد، در هر قالبی که زیانی به محتوا نرساند و بلکه آن را مؤثرتر و زیباتر کند، بیان شود شعر نو است.
