بخشی از مقاله
مقدمه
گردشگري ورزشي به عنوان سومين صنعت رايج جهان، يكي از كسب و كارهاي چند ميليارد دالري است كه در سالهاي گذشته همواره رشد سريعي داشته است و بر اساس برآوردها و بررسيهاي به عمل آمده در حال حاضر مسافرتهاي ورزشي 5 تريليون دالر از سهم گردشگري جهاني را به خود اختصاص داده است - 4 - و بين 1 تا 2 درصد توليد ناخالص ملي - 1GDP - را شامل مي شود. اگر چه اندازه گيريهاي تأثير ورزش و گردشگري از درصد توليد ناخالص داخلي در كل جهان مشكل است، با وجود اين، نرخ رشد صنعت گردشگري ورزشي حدود 10 درصد در سال برآورد مي شود
گردشگري ورزشي يعني، مسافرت به داليل غيرتجاري براي مشاهده يا شركت درفعاليت هاي ورزشي كه دور از محل زندگي باشد - 19 - و سه رفتار عمده را در بر مي گيرد:
شركت كردن - گردشگري ورزشي فعال - ، تماشا كردن - گردشگري ورزشي رويداد يا غير فعال - و بازديد كردن از جذابيتهاي مشهور مربوط به ورزش مثل بازديد از شخصيتهاي ورزشي، موزههاي ورزشي، ورزشگاههاي مهم و غيره - گردشگري خاطرات ورزشي - . - 17 - مسافرت مردم به مكانهاي خاص با جذابيتها، ويژگيها، امكانات و شرايط خاص مربوط به شهر يا كشور مقصد - 33 - و نيز ويژگيهاي رويدادي كه مسافرات به خاطر آن انجام مي شود، در ارتباط است . - 24 - عواملی مانند اب و هوا - 23 - ، فرهنگ - 15 - ، وضعیت اسکان و اقامت - 16 - ، امنیت - 18 - ، حمل و نقل - 11 - ، قیمتها - 25 - ، مناظر و چشم اندازها، نوع تفریحات - 24 - و.. به عنوان عوامل گرایش دهنده به جذب گردشگر ورزشی اهمیت دارد. نكتة مورد توجه اين است كه در ايران به دليل فقدان شناخت كافي، عدم مديريت و نبود راهبردهاي مدون و مشخص، تا كنون از مقولة گردشگري ورزشي غفلت شده و فرصتهاي منحصر به فرد در كشور از دست رفته است.
فوايد و آثار فراواني اقتصادي، اجتماعي، سياسي، فرهنگي و زيست محيطي گردشگري ورزشي و درك اهميت داشتن جامعهاي سالم و با نشاط توسط مديران، برنامهريزان و مسئوالن و همچنين تمايل مردم به داشتن تعطيالت و تفريحات فعال و پويا، لزوم توجه به مقولة گردشگري ورزشي در كشور را اجتناب ناپذير مينمايد
ادبي فيروزجاه - 1385 - در تحقيقي با عنوان بررسي عوامل مؤثّر برتوسعه گردشگري ورزشي كشور با تاكيد برجاذبه هاي طبيعي ورزشي به اين نتايج رسيده است كه مشكالت فرهنگي، از نظر كارشناسان مهمترين مشكل در بخش گردشگري ورزشي كشور است و دومين مشكل از نظرسه گروه كارشناسان، مشكالت مديريتي در گردشگري ورزشي و مشكالت مربوط به زير ساختها سومين مشكل در بخش گردشگري ورزشي كشور است
پراکش2 و همکاران - 2014 - در پژوهش خود استراتژی کلی، ساختار سازمانی و فرهنگ سازمانی را از مهمترین موانع توسعه گردشگری نام بردند
اصفهانی3 و همکاران - 2009 - نیز در پژوهشي تحت عنوان تحليل عوامل اثرگذار بر توسعه گردشگري ورزشي داخلي و خارجي ايران و ارائه مدل استراتژيك، به اين نتيجه رسيدند که در گردشگري ورزشي داخلي مهمترين شاخصها به ترتيب شامل خدمات، امنيت و جاذبههاي گردشگري ميباشد و در گردشگري ورزشي خارجي مهمترين عوامل به ترتيب امنيت، تجهيزات و تسهيالت و رويدادهاي ورزشي است
ايران به دليل داشتن شرايط جغرافيايي مطلوب، توانايي پذيرايي خيل عظيمي از كوهنوردان، شكارچيان، دوچرخه سواران، بيابانگردان، قايقرانان، طبيعت گردان و اسكي بازان را داراست كه ميتواند در افزايش بهرهوري اقتصادي، رفع نيازهاي اجتماعي و تفريحي، ايجاد صلح و دوستي ميان ملتها و ثبات سياسي مؤثّر واقع گردد . - 3 - اما با توجه به پتانسیلهایی که برخی از استانها در زمینه توسعه گردشگری ورزشی دارند، عواملی نیز وجود دارد که مانع از توسعه این صنعت میشود، که لزوم شناسایی این موانع ضروری به نظر میرسد. از این رو هدف اصلی از پژوهش حاضر شناسایی و رتبه بندی موانع توسعه گردشگری ورزشی در استان اردبیل بود.
روش شناسی تحقیق
پژوهش حاضر از نظر ماهيت از نوع پژوهشهاي كمي، از نظر روش توصیفی- پیمایشی و از نظر هدف در زمره تحقيقات كاربردي بود. جامعة آماري پژوهش عبارتند از: کارشناسان اداره کل ورزش و جوانان استان اردبیل، کارشناسان مرتبط با گردشگری استانداری اردبیل، مدیران فنی تورها و اژانسهای مسافرتی فعال در سطح استان اردبیل، کارشناسان مرتبط با گردشگری شهرداریها و مدیران هیاتهای ورزشی استان اردبیل که در مجموع 218 نفر جامعة آماري اين پژوهش را تشكيل ميدادند، همچنین تمام اعضای جامعه به عنوان نمونه انتخاب شدند و نمونه گيري به صورت تمام شمار انجام شده است.
ابزار اصلي پژوهش براي جمع آوري اطالعات، پرسشنامه بوده است. پس از مرور منابع كتابخانهاي، اينترنتي و نيز گفتگو با تعدادي از صاحبنظران در اين زمينه، متغيرهای اصلی پژوهش به وسيله پرسشنامه بسته پاسخ با 31 سوال، در مقياس پنج گزينه اي ليكرت از مقدار کم اهمیت ترین تا با اهمیت بسیار و با امتیازهاي 1 تا 5 مورد ارزيابي قرار گرفت. روایی صوری پرسشنامه براساس نظرجمعی از صاحب نظران دانشگاهی مورد تائید قرار گرفت و پایایی درونی نیز از روش آلفای کرونباخ - 0/835 - محاسبه گردید.
به منظور بررسی توزیع نرمال دادهها، از آزمون اسمیرنف- کولموگروف، استفاده گردید که جامعه آماری پژوهش حاضر نرمال تشخیص داده شد. همچنین جهت شناسایی موانع توسعه گردشگری ورزشی از روش آمار استنباطی - تحلیل عامل اکتشافی - استفاده و از محاسبه ارزش ویژه و بار عاملی در جهت اولویت بندی عوامل استفاده شد.
یافتهها
پس از اطمينان از مناسب بودن دادهها براي انجام تحليل عاملي، از چرخش وريماكس براي دستيابي به عامل هاي معنيدار استفاده شده است. تعداد عاملها براساس مقادير ويژه و از قبل تعيين شده است. عوامل استخراج شده در جدول شماره1 آمده است اين عوامل در مجموع 71/999 درصد واريانس مربوط به متغیر اصلی تحقیق را تبيين مينمايند.
جدول-1 عوامل استخراج شده همرا با مقدار ویژه، درصد واریانس و درصد تجمعی واریانس
هر يك از عاملهاي فوق الذكر، خود از چند متغير تشكيل شدهاند. وضعيت بارگذاري عاملها پس از چرخش بر مبناي قرار گرفتن متغيرهايي با بار عاملي بزرگتر از 0/5 در جدول شماره 3 امده است. در اين جدول متغيرهایی كه بارعاملي آنها کمتر از 0/5 باشد به دليل اهميت كمتر حذف شده اند.
بحث و نتیجه گیری
عامل اول شناسایی شده ضعف بازاریابی و تبلیغات بود که به ترتیب بار عاملی شامل: استفاده ناکافی از ابزارهای تبلیغاتی - صدا و سیما و شبکههای مجازی و.. - ، عدم وجود یک برنامه منسجم و مدون بازاریابی، تعداد ناکافی کتابها، مقاالت، کاتولوگ و خبرعکس در مورد جاذبههای ورزشی و... میشوند. که با ، کیم - 24 - - 2004 - ، چالیپ و گرین - - 9 - - 2001 همراستا میباشد. استفاده از ابزارهای تبلیغاتی مانند رسانهها یکی از وسایل ارتباطی موثر جهت نشان دادن جاذبههای ورزشی به جامعه هدف است.
عامل دوم شناسایی شده عامل برنامهریزی و ضعف مدیریت بود که به ترتیب بار عاملی شامل: نبود برنامهریزی استراتژیک، عدم وجود سیستم امار و اطالعات، نبود پژوهش و توسعه کافی در حوزه گردشگری ورزشی و...
میشوند. که با بخشی از مطالعات پراکش و همکاران - 26 - - 2014 - ، یاماگوشی - - 32 - - 2006، و همراستا میباشد. عامل سوم شناسایی شده ضعف اموزشی بود که به ترتیب بار عاملی شامل: وجود نااگاهی عمومی در مورد مزایای گردشگری ورزشی، نبود یک مرکز اموزش گردشگری ورزشی در سطح استانو... میشوند. که با نتایج
تحقیقات فانک و تنیل - 14 - - 2007 - ، اصفهانی - - 2 - - 1388 هم جهت میباشد.
عامل چهارم شناسایی شده، نبود امکانات زیر بنایی بود که به ترتیب بار عاملی شامل: نبود نیروی متخصص اشنا با گردشگری ورزشی در سطح استان، کمبود اقامتگاه کافی در محل جاذبههای طبیعی ورزشی و... میباشد. این یافته با مطالعات چن وهمکارانش - 10 - - 2011 - ، هال - 22 - - 2010 - ، اصفهانی و همکاران - 13 - - 2009 - ، همراستا میباشد.
با شناخت موانع توسعه گردشگری ورزشی و بر طرف کردن این عوامل میتوان گردشگران بیشتری را به مناطقی که دارای جاذبههای گردشگری ورزشی میباشند جذب نمود. لذا به مدیران و برنامه ریزان در حوزه گردشگری پیشنهاد میشود با در نظر گرفتن اولویتبندی صورت گرفته در عوامل شناسایی شده این پژوهش، موجبات توسعه گردشگری ورزشی را فراهم اورند.
