بخشی از مقاله
چکیده
امروزه صنعت گردشگری یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی - اجتماعی در بسیاری از مناطق جهان است. در بسیاری از کشورها این صنعت، منبع اصلی درآمد، شغل و توسعه ساختارهای زیربنایی محسوب می شود. مقاله حاضر با هدف یافتن پاسخ به این سؤال که چه عواملی در جذب گردشگری در شهر اهواز تاثیر تعیین کننده ای دارد انجام شده است. در این مقاله نوع تحقیق، کاربردی- توسعه ای است و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. محدوده مورد مطالعه آن شهر اهواز می باشد که اطلاعات مورد نیاز از طریق اطلاعات کتابخانه ای، مطالعات اسنادی و مطالعات پیمایشی - ابزار پرسشنامه - جمع آوری شده است. جامعه آماری تحقیق گردشگران وارد شده به اهواز می باشد که از طریق فرمول نمونه گیری تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از روشهای آمار توصیفی و آزمون تحلیل عاملی از طریق نرم افزار آماری spss استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل عاملی پرسشنامه گردشگران نشان می دهد که مهمترین عوامل جذب گردشگر در شهر اهواز رضایت از خدمات به گردشگران، توجه به فرهنگ محلی، توجه به صنایع و محصولات فرهنگی و امکانات رفاهی و مهمترین پیامدهای جذب گردشگر در شهر اهواز کمک به اقتصاد محلی، تخریب محیط زیست، افزایش قیمت و تورم می باشد
واژگان کلیدی: گردشگری، توسعه گردشگری، گردشگری شهری، اهواز
مقدمه
امروزه صنعت گردشگری در جهان، به عنوان یکی از منابع درآمد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورها و مناطق است. از این رو مورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران قرار گرفته است. کشورها در - مقیاس بزرگ - و نواحی جغرافیائی در - مقیاس کوچکتر - در رقابتی سخت و فشرده سعی در افزایش بیش از پیش منافع خود از این فعالیت بین المللی هستند. صنعت گردشگری از سال 1950 دچار تحول عظیمی گردید، به صورتی که آن را می توان انقلاب گردشگری نامید. این تحولات منجر به بلوغ گردشگری انبوه1 و در حال حاضر به سمت گردشگری کیفیتی2 در حال حرکت است. گردشگری به علت خصلت بین رشتهای خود قابلیت نگرشهای متفاوت را دارا میباشد و این خود سبب ارائه تعاریف بسیاری از آن گردیده است.
تعاریف مختلف گردشگری هریک برگرفته از موضوعات مورد نظر در مطالعات گردشگری میباشند که هر کدام از آنها از ابعاد مختلف - جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی، ... - گردشگری را توصیف میکند. اولین نوشتهها راجع به گردشگری بر ابعاد تاریخی این پدیده تمرکز داشتهاند 125 - ، - Bridges,1959 و با گذر زمان تغییرات زیادی نسبت به کارکردهای گردشگری و تعاریف موجود آن حاصل شد بطوریکه در دهههای اخیر اهمیت گردشگری در سطح بین المللی هم از لحاظ تعداد گردشگران و هم از لحاظ در آمد ارزی همواره به طور بی-سابقهای در حال افزایش بوده است . - pigozzi and Sambrook,2005 - گردشگری فعالیتی است قدرتمند که ابتدا قبل از نفت، آنگاه هم ردیف، و نهایتاً بالاتر از آن قرار گرفته است. - معصومی، 1385، ص . - 9 مطابق برآورد سازمان جهانی گردشگری، کل گردشگران جهان در سال 1950 در حدود 25 میلیون نفر و در سال 2000 حدود 700 میلیون نفر بوده است، این رقم در سال 2010 به حدود یک میلیارد و 18 میلیون نفر و در سال 2020 به یک میلیارد و 600 میلیون نفر خواهد رسید - کاظمی، 1385، ص. - 4
براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، ایران از نظر جاذبه های تاریخی و طبیعی - اکوتوریسم - جزء پنج کشور برتر جهان می باشد. این سرزمین چهار فصل با داشتن تمدن چند هزار ساله از دیرباز به دلایل مختلف از جمله جاذبههای طبیعی جغرافیایی و آثار به جای مانده از تمدنهای بزرگ و دیرینه در فهرست کشورهای دیدنی دنیا جای گرفته است، با این وجود هنوز نتوانسته است جایگاه واقعی خود را به دست اورد - شاطریان، 1388، ص. - 218 متاسفانه وضعیت بالفعل با بالقوه هم خوانی نداشته، به صورتی که به لحاظ جذب گردشگری در میان 150 کشور جهان، مقام 67 جهان و از نظر کسب درآمد ارزی در جایگاه 75 جهان قرار گرفته است. سهم ایران از کل درآمد ارزی گردشگری جهان حدود 0/14 درصد بوده است - کریمی و آقایی، 1384، ص. - 424
به عبارت دیگر تقاضای گردشگری در ایران بنا به دلایل بسیاری روند مطلوبی را دنبال نکرده است از جمله این دلایل میتوان به عدم وجود امکانات حمل و نقل مناسب، تغییرات قیمتها و درآمد گردشگران اشاره نمود. لذا توجه به این صنعت و سرمایه گذاری و انجام تحقیقات در این زمینه ضروری به نظر می رسد. در بین مناطق دارای جاذبه گردشگری، کلانشهر اهواز از جمله محدودههای پر جاذبه کشور محسوب میگردد که به دلیل فراوانی و گوناگونی جاذبههای گردشگری اعم از باستانی، تاریخی- معماری، فرهنگی و طبیعی قابلیت بسیار بالایی برای گردشگری دارد و میتواند در سطح منطقهای، ملی و بین المللی پذیرای گردشگران ایرانی و خارجی باشد. با توجه به موارد گفته شده این سوال مطرح میگردد که چه عواملی در گسترش و توسعه صنعت گردشگری در کلانشهر اهواز موثر می باشد؟
مبانی نظری
گردشگری یا جهانگردی به طور کلی به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته میشود. هر چند که در سالهای اخیر شامل هرگونه مسافرتی میشود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود. واژه گردشگر از زمانی پدید آمد که افراد طبقه متوسط به مسافران طبقه اشراف پیوستند. از زمانی که مردم جامعه داراتر شده و عمرشان طولانیتر شد، این امر ممکن و بدیهی شد که مردم طبقات پائین و متوسط جامعه که شغل ثابتی داشتند در سلامت و با اندوخته و پس اندازی کافی بازنشسته شوند. براساس تعریف سازمان جهانی جهانگردی، گردشگر کسی است که به سرزمین یا کشوری غیر از محل اقامت دائمی خود مسافرت می کند و دست کم یک شب و حداکثر یک سال در آنجا می ماند و دلیل عمده ی مسافرت او تفریح، استراحت، دیدار بستگان، درمان، زیارت اماکن مقدس، بازدید از آثار تاریخی و مراکز فرهنگی وهنری، شرکت در مسابقات ورزشی یا تماشای آن، دیدن نمایشگاههای بازرگانی یا مراکز فعالیتهای اقتصادی و شرکت در همایش ها و نشست هاست. - فلاح پسند: - 7 براساس گفته مکینتاژ و گولدنر - 1986 - توریسم، جمعی از پدیده ها و روابط ناشی شده از روابط متقابل گردشگران، تامین کنندگان تجاری، حکومت ها و جوامع میزبان در فرآیند جذب و میزبانی گردشگران و توریست هاست.
همه فعالیت های گردشگری شامل یک یا چند مورد از ابعاد توریسم زیر است: جاذبه گردشگری: انگیزه اصلی برای مسافرت هستند. آنها ممکن است مقصد اصلی باشند مانند جهان دیزنی یا مقصد فرعی که مکان های جالب و دیدنی باشند در کنار مقصد اصلی. مثلا بیشتر افرادی که به شرق لاس وگاس می روند توقفی هم در گراند کانیون می کنند. جاذبه های گردشگری معمولا بر اساس منابع طبیعی، فرهنگ، قومیت یا تفریح هستند.
منابع طبیعی: منابع طبیعی ترکیبی از ویژگی های فیزیکی، اقلیمی و زیبایی طبیعی در سطح منطقه است. چالشی که برای مدیریت منابع طبیعی وجود دارد این است که این مکان ها از اثرات توریست حفظ شوند.
فرهنگ : برای مشاهده روش زندگی مردم، دین، تاریخ، حکومت و سنن قومیت: بازدید از خانواده و دوستان
سرگرمی: پیشرفت های توریستی در همه ابعاد در دیزنی ورلد، استودیوی یونیورسال، لاس وگاس تا وقایع و فستیوال های ویژه. امکانات: هنگامی که توریست ها برای جاذبه های گردشگری به جایی می روند نیاز به امکاناتی و خدماتی دارند.
