بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه از گرایش جدیدی در معماری با نام - معماری برای گردشگری - نام برده می شود که یکی از اصول مورد تاکید آن ارزشمند بودن معماری بومی و سنتی مقاصد گردشگری در تدوام و توسعه پایدار گردشگری است. در واقع ظهور این رویکرد جدید پاسخ به تغییراتی است که در جغرافیای بازار گردشگری در عصر پست مدرن با توجه به تغییر نیازها و علایق گردشگران به مقاصد ممتاز و منحصر به فرد ایجاد شده است. باتوجه به اینکه معماری بومی هر منطقه نیز که بازتابی از شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی آن سرزمین میباشد، پاسخ مناسبی به اصل منحصر به فرد بودن در بازار رقابتی گردشگری است تاکید اصلی گرایش معماری برای گردشگری طراحی و ساخت سازه های گردشگری با رویکرد معماری بومی است.
در این راستا پژوهش بنیادی - کاربردی حاضر که با روشی توصیفی - تحلیلی انجام گرفته و اطلاعات آن از دو منبع اسنادی در بخش نظری و میدانی مبتنی بر توزیع پرسشنامه در میان 100 نفر از گردشگران و متخصصان عرصه گردشگری، معماری و جغرافیا در منطقه اورامان استان کردستان به عنوان یکی از قطب های مهم گردشگری روستایی و معماری بومی کشور، گردآوری نموده است با هدف تبیین، تحلیل، معرفی و تاکید بر اهمیت و تاثیر طراحی و ساخت سازه های گردشگری در توسعه گردشگری روستایی انجام گرفته است تا برآیند این امر بهره گیری از این رویکرد در زمینه توسعه گردشگری روستایی باشد.
نتایج پژوهش نشان می دهند که طراحی و ساخت سازه های گردشگری با رویکرد معماری بومی توانایی تحقق اصل منحصر به فرد بودن، رفع نیازهای اقامتی و رفاهی گردشگران و در نهایت تحقق اصل رضایت گردشگران را دارد تا بتوان با توجه به نتایج همبستگی گفت که هرچه به سمت معماری بومی در ساخت و طراحی سازه های گردشگری حرکت کنیم؛ شاهد توسعه بیشتر و مطلوبترگردشگری روستایی خواهیم بود.
.1 مقدمه :
ضرورت توسعه گردشگری از این جهت است که امروزه گردشگری به عنوان نیرویی تاثیرگذار در تغییر و تحولات بین المللی[1] و راه حلی برای نجات معضلات اقتصادی شناخته می شود، زیرا برمبنای مشارکت در تولید ناخالص داخلی کشورها، تعداد شغل های حاصله و میزان مشتریانی که به آنها خدمات رسانی می شود، گردشگری بزرگترین صنعت جهان است.[2] از این رو گسترش گردشگری در نواحی روستایی کشور ضرورتی انکار ناپذیر است.
گسترش گردشگری به عنوان راهبردی جدید در زمینه توسعه روستایی می تواند نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد و پایداری معیشت جوامع روستایی ایفا کند و زمینه ساز ایجاد فرصت های جدیدی در نواحی روستایی ازجمله: ایجاد درآمد، افزایش اشتغال و رشد پایدار، تامین هزینه های ایجاد زیرساختها اقتصادی و اجتماعی، تحرک بخشیدن به سایر بخش های اقتصاد روستا، امنیت و آسایش ساکنین محلی و حفاظت از منابع طبیعی و میراث فرهنگی روستا گردد[3] اما باید دانست که تحقق چنین اهدافی در نواحی روستایی و گسترش مطلوب صنعت گردشگری نیازمند وجود بسترهای متعددی است زیرا گردشگری فعالیتی گسترده و چند بخشی است.
[4] با در نظر گیری این اصل که گردشگران بیشتر به روستاهایی سفر می کنند که دارای معماری بوم گرا و سنتی هستند بایستی سازه هایی که در این روستاها نیز به منظور توسعه گردشگری ایجاد می شوند دارای خصیصه بوم گرایی باشند. [5] بارزترین جلوه فرهنگی هر زادبوم، معماری بومی مردم آن است که در دنیای پرتحول و ماشینی امروز، بهترین جلوه آن را می توان در روستاها یافت. معماری بومی همانطور که از نامش برمی آید معمای همراه و همزاد با زیست بوم و بستر محیطی و فرهنگی خویش است.
[6] طراحی و ایجاد سازه های گردشگری در منطقه که با معماری بومی و درونگرای آن منطقه ساخته شوند از دو جنبه می توانند به توسعه گردشگری کمک نمایند اول اینکه نیازهای خدماتی و رفاهی گردشگران را برطرف می نمایند و دوم اینکه طراحی و ساخت سازه هایی با رویکرد معماری بومی با توجه به منحصر به فرد بودن به عنوان جاذبه ای عمل کرده و با تحقق اصل رضایت گردشگران موجب جذب بیشتر گردشگران می گردد.
در این راستا پژوهش حاظر با هدف تبیین ضرورت، توجه و اجرای رویکرد بومی در طراحی و ساخت سازه های گردشگری در مناطق روستایی به عنوان رویکردی پذیرفته شده در عرصه پررقابت گردشگری که هر مقصدی سعی در جذب بیشتر گردشگران دارد؛ انجام پذیرفته است. در این راستا سوالاتی به شرح زیر مطرح هستند که سعی داریم از دیدگاه صاحبنظران و متخصصان عرصه های گردشگری و توسعه روستایی به آنها پاسخ دهیم:
سوال اصلی
-1 آیا طراحی و ساخت سازه های گردشگری برمبنای معماری بومی در نواحی روستایی اصلی اساسی در توسعه گردشگری روستایی است؟ در راستای پاسخگویی به سوال اصلی پژوهش سوال های فرعی زیر نیز مطرح هستند:
-2آیا با ساخت سازه های گردشگری بر مبنای معماری بومی در نواحی روستایی می توان به اصل منحصربه فرد بودن در بازار رقابتی گردشگری دست یافت؟
-3آیا طراحی و ساخت سازه های گردشگری بر مبنای اصل معماری بومی می تواند پاسخگوی رفع نیازهای اقامتی و رفاهی گردشگران باشد؟
-4آیا با ساخت سازه های گردشگری بر مبنای معماری بومی اصل رضایت گردشگران حاصل می آید؟
.2چهارچوب مفهومی و نظری :
.1.2تعریف و مفهوم گردشگری :
واژه توریسم از دو بخش ترکیب یافته است: تور به معنای سفر،گشت، مسافرت و سیاحت و - ایسم - پسوندی که اشاره به مکتب یا اندیشه ای فلسفی، مذهبی، سیاسی، ادبی و ...دارد، بنابراین توریسم یعنی مکتبی که پایه فکری آن سیاحت و گردشگری است [7] از دیدگاه میل و موریسون گردشگری به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می گردد که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد. این فرایند شامل هر فعالیتی نظیر برنامه ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت و بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز می شود، به طور کلی هر نوع فعل و انفعالی که در جریان سفر یک سیاحتگر روی می دهد گردشگری تلقی می گردد. [8] گردشگری به جابه جایی موقت مردم به مقصدی به غیر از محل عادی زندگی خود و فعالیتهایی که در مقصد به منظور تسهیل و رفع نیازهای آنان انجام می گیرد، اطلاق می گردد [9] بر پایه تعریف سازمان جهانی گردشگری، صنعت توریسم شامل فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی است که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم کالا و خدمات را برای گردشگران مهیا می کنند.
بیشتر از 187 جنبه عرضه اقتصادی در فهرست سازمان جهانی توریسم در ارتباط با گردشگری وجود دارد که بیشتر در حول و حوش این بخشها قرار می گیرند : حمل و نقل و جابه جایی، استراحت و هتلها، غذا و آشامیدن، سرگرمی و فعالیتهای فرهنگی، مالی و بانکی، خدمات عمومی و تبلیغاتی[10] بر طبق این تعریفات صنعت گردشگری شامل تمامی فعالیتهای مربوط به فرایند جذب گردشگران وپذیرایی، سازمانهای مسافرتی، دولتهای میزبان، مبدا و مردم محلی است. [7]گردشگر یا توریست که از ریشه tuor به معنی گشتن و سفر کردن آمده است، بازدید کننده ای ایست که حداقل یک شب را در محل غیر از محل زندگی عادی خود بگذراند. [11]هرچند که مدت این اقامت نیز نباید از یکسال بیشتر شود. امروزه قید اقامت شبانه -حتی یک شب- ضرورتی ندارد ولی قید عدم تجاوز سفر از یکسال متوالی همچنان باقی است [8].
.2.2اهمیت اقتصادی صنعت گردشگری :
درسال 1990گردشگری بزرگترین صنایع صادراتی جهان یعنی خودروسازی، شیمیایی، غذایی، کامپیوتر، معادن و فولاد را پشت سرگذارد. گردشگری در قرن 21 نه تنها غول آسا ترین صنعت جهان بلکه در مقایسه با سایر صنایع، بزرگترین صنعتی است که جهان به خود دیده است .درآمد صنعت توریسم در سال 2012 با 4درصد رشد نسبت به سال 2011 به 1.075میلیارد دلار - 837 میلیارد یورو - رسید - تصویر شماره [12] - 1
