بخشی از مقاله
چکیده
پدیده گردشگری امروزه گستره جهانی یافته است. این امر ناشی از توسعه نوآوری تکنولوژیکی و گسترش همه جانبه سرمایهداری در عصر کنونی است. در این بین، شهرها در بردارنده مراکز مهم اقتصادی، علمی، تفریحی، ورزشی، زیارتگاهی، تاریخی، فرهنگی وپزشکی هستند و افزون بر این موارد از جاذبه های طبیعی نیز بهرهمند میباشند. شهر زنجان نیز با دارا بودن تاریخ کهن خود و جاذبه های طبیعی در شمال غرب کشور میتواند به عنوان یک شهر توریستی ایفای نقش کند.
در این مقاله، توسعه گردشگری شهر زنجان، از پنج بعد - زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، تاریخی، اکولوژیکی و نهادی - مورد بررسی قرار گرفته است. تحلیل های حاصل از مدل swot نشان میدهد که نزدیکی به پایتخت و عدم آلودگی شهر زنجان به عنوان مهمترین نقطه قوت داخلی و نبود زیر ساختهای گردشگری و امکانات رفاهی و تفریحی و معرفی نشدن و ناشناس ماندن این شهر از لحاظ گردشگری درکشور و دوری مسافت و دور افتاده بودن شهرستان اساسی ترین نقاط ضعف داخلی گردشگری در شهر زنجان میباشد.
مقدمه شهرها به لحاظ دارا بودن تاریخ طولانی و استقرار کهن ترین نماد های باستانی و تاریخی مربوط به فرهنگ ها و ارزش های ملی هر کشوری و نیز مناظر طبیعی، از مکان های جذاب برای گردشگران محسوب می شوند. نکته حائز اهمیت دراین باره مسأله پایداری شهری است که توان توسعه شهر ها و جوامع شهری نسل های آینده را تضمین کند. در واقع شهر زمانی پایدار خواهد بود که از محیط زیست قابل سکونت ، هوای پاک، آب آشامیدنی سالم، اراضی وآبهای سطحی وزیر زمینی بدون آلودگی و از اقتصادی بادوام برخوردار باشد.
گردشگری پایدار تلاش در جهت فراهم نمودن زمینههای لازم برای آماده سازی انسانهاست تا ضمن مشارکت در توسعه ی صنعت گردشگری علاوه بر این که خود سطح قابل قبولی از زندگی مادی و معنوی بهرهمند می شوند، این شانس را برای نسلهای بعد نیز در نظر داشته باشند. چنان که امروزه در حدود 950 میلیون جهانگرد در دنیا در رفت وآمد هستند و بر مبنای پیش بینی های انجام شده این رقم تا سال 2020 معادل یک میلیارد و 500 میلیون نفر بر آورد شده است - WTO,2000 - ، اهمیت موضوع گردشگری تا حدی است که سازمان تجارت جهانی - - WTO موضوع گردشگری را به عنوان یک جریان علمی و مؤثر در نظر گرفته است .
طبق آمار - WTO - ایران از نظر جاذبه های گردشگری جزء 10 کشور برتر جهان است، از سوی دیگر آمار نشان میدهد که سهم ایران از درآمد صنعت توریسم و گردشگری کمتر از /01 است - دهقان و همکاران، - 3 :1385 این در حالی است که سهم استان زنجان بسیار ناچیز است که حتی نمی توان آن را روی کاغذ آورد. این مقاله به منظور شناخت پتانسیلهای توریستی شهرزنجان وبا هدف برنامهریزی مناسب گردشگری در این شهر و رفع مسائل و مشکلات آن به ارائه راهکارهایی جهت توسعه گردشگری پایدار در شهر زنجان میپردازد.
روش تحقیق این تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است. بدین منظور منابع کتابخانه ای، اسناد و مدارک موجود در آرشیو و مراکز علمی و اداری و مطالعات میدانی جهت جمع آوری اطلاعات بکار گرفته شدهاند. سپس با توجه به اطلاعات به دست آمده، به بررسی جاذبه ها، امکانات، خدمات، و وضعیت کلی گردشگری درشهر زنجان پرداخته و در نهایت برای تجزیه و تحلیل یافته ها از مدل SWOT استفاده شده است.
منطقه ی مورد مطالعه شهر زنجان از شهرهای بخش شرقی استان زنجان میباشد که بر سر راه تهران- تبریز، در ارتفاع متوسط 1663 متر از سطح دریا واقع گردیده است. این شهر از نظر موقع جغرافیایی در 48 درجه و 22 دقیقه طول جغرافیایی و 36درجه و 40 دقیقه عرض جغرافیایی و در مجموعهای از ارتفاعات از طرف شمال، شمال شرق، جنوب و جنوب غرب قرار گرفته است - شکل شماره . - 1 مساحت شهر 2469 هکتاراست که 17 درصد مساحت شهرستان را تشکیل میدهد. . این شهر از قدیم به سبب قرار گرفتن در حاشیه جاده ابریشم و راه تجاری مسیر هند و چین به اروپا دارای اهمیت خاصی بوده است.
بر اساس سرشماری سال 1385 جمعیت شهر زنجان 340166 نفر میباشد. میانگین سالانه میزان دمای متوسط روزانه شهر زنجان 10/9درجه سانتیگراد گزارش شده است. . - آرمانشهر، - 36 :1383 وجود رودخانه ها درزنجان سبب احداث دو سد مهم گاوازنگ و تهم در زنجان شده است. این سدها که در شمال شهر ساخته شده اند وظیفه تأمین آب آشامیدنی شهر زنجان را به عهده دارند و علاوه بر آن دریاچه های مصنوعی پشت این سدها ارزش تفریحی و تفرجگاهی نیز به آن ها داده است که می تواند در آینده ای نزدیک گردشگران داخلی وخارجی زیادی را جذب خود کند و اقدامات انجام شده نیز این گفته را تأیید می نماید.
مبانی نظری تحقیق تعاریف و مفاهیم گردشگری وتوسعه ی پایدار
ایده ی پایداری، ریشه در گذشته های دور به تفکرات جنبش های زیست محیطی برمیگردد، همچنین رد پای مفهوم پایداری را در ادبیات جغرافیایی نیز می توان یافت. شاید بتوان گفت که پایداری و مباحث آن، برایند تفکرات جبر جغرافیایی وامکان گرایی است. توجه به مقوله توسعه پایدار و پایداری شهری در جهان یه خصوص در کشور های پیشرفته با اولین کنفرانس توسعه پایدار با عنوان کنفرانس سران سازمان ملل 5 تا 16 ژوئن 1972، در استکهلم سوئد در دستور کار سازمان ملل قرار گرفت - کازس و دیگران،:1385 . - 83 از آن به بعد توسعه پایدار به محافل علمی راه یافت و پس از آن فراگیر شد و نظرات و دیدگاه های گوناگونی درباره آن بیان شد.
گردشگری پایداردر دنیای امروزی، رهیافت جامعی است که خواهان رشد بلند مدت صنعت گردشگری بدون آثار مخرب بر زیست بوم های طبیعی است. همچنین بر این نکته تأکید دارد که در قالب توسعه گردشگری، بشر قادر خواهد بود که جوانب خاصی از محیط در جهت مثبت یا منفی تعدیل یا دستکاری شود - شریف زاده و همکاران، - 55 :1381 به همین دلیل درچند سال گذشته مفهوم گردشگری پایدارتا حدی پیشرفت کرده وجا افتاده است تا بتواند پاسخگوی تهدیدات گردشگری نابسامان باشد. گردشگری پایدار، گردشگری را در غالب مرزها بررسی کرده و رابطه مثلثی شکل ازمیان جامعه میزبان و سرزمین آن از یک جهت وجامعه میهمان یعنی گردشگران را از سویی با صنعت گردشگری برقرار ساخته است.
اصول گردشگری پایدار -استفاده پایدار از منابع
منابع می توانند به طبیعی - آب، انرژی، استفاده از زمین، تنوع زیستی و... - فرهنگی و اجتماعی تفسیر شوند. این اصول بخشی از آنچه هستند که در جاهای دیگر بکار می روند و به پایداری فرهنگی و اجتماعی اشاره میکند.
