بخشی از مقاله
چکیده
گسترش سریع شهرها و پیدایش کلان شهرها موجب شده است که تغییرات بنیادی در ساختار و سازمان فضایی - کالبدی شهرها به وجود آید؛ لذا در اثر رشد فزاینده شهرها، گسترش فیزیکی شهر و عدم توزیع عادلانه و برابر خدمات و امکانات، در مناطق مختلف شهر صورت گرفته است. که این وضعیت باعث به وجود آمدن بحرانهای پیچیده کالبدی - فضایی شده است. از این رو پرداختن به موضوع عدالت فضایی و به تبع آن نابرابری فضایی در مباحث شهری اهمیت بسزایی یافته است.
این پژوهش به تحلیل فضایی نابرابریها در کلانشهر تبریز با توجه به شاخص های اقتصادی در سال 1385 پرداخته شده است. روش این پژوهش کاربردی از نوع توصیفی- تحلیلی است که برای شناخت و سنجش نابرابری از تکنیک خود همبستگی فضایی با استفاده از تحلیل لکه های داغ در نرم افزار Arc/GIS استفاده گردیده است. برای شناخت محدوده مورد مطالعه از منظر نابرابری های فضایی از اطلاعات بلوکهای آماری سال 1385و از 14شاخص اقتصادی استفاده گردیده است.
همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که در توزیع نابرابری بیشترین تعداد بلوکهای شهری ما بر اساس شاخص اقتصادی مربوط به بلوکهای خیلی محروم هستند که %34 درصد از کل بلوکها شهری را در اختیار دارند بعد از این بلوکها بیشترین تعداد بلوک مربوط به بلوکهای متوسط است که شامل%26 از کل بلوکها می باشد وکمترین تعداد بلوکهای شهری مربوط به بلوکهای کاملا برخوردار است که تنها %1 از بلوکهای شهری را در برگرفته است.
مقدمه
بررسی نابرابری و وجوه گوناگون آن در محدوده های جغرافیایی متفاوت در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از برنامه ریزان و سیاستمداران قرار گرفته است. البته وجود نابرابری و ابعاد آن در استاندارد زیستی بین ساکنین یک شهر، پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست، اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت های اجتماعی و اقتصادی، پیدایش محلات زیر استاندارد و گسترش خوش نشینی تفاوت های فضایی شهرها تشدید شده است
به گونه ای که توسعه نابرابر وجود نابرابر های گسترده اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی در آن ها از جمله ویژگی های غالب این کشورها و از عوامل اصلی تشدید و تثبیت کننده وضعیت نامناسب موجود است. در این ارتباط نکته مهم این است که وقتی از نابرابری فضایی سخن رانده می شود، نه فقط به دسترسی به خدمات و امکانات و عدالت محیطی، بلکه به ارتباط و پیوستگی آن با مفاهیم توسعه اجتماعی، سیاسی و مدیریتی نیز توجه شود؛ چرا که نبود یا مدیریت نادرست می تواند مسائل اساسی از قبیل بی نظمی شهری، معضلات اجتماعی، سیاسی و حس وجود بی عدالتی را در بین افراد جامعه افزایش دهد. همچنین در شهرهای جهان سوم نا برابری در برخی شاخص ها ملموس تر است چنان که نابرابری های توسعه بین نواحی در اینگونه کشورها، موجب به وجود آمدن نخست شهری شده است که تاثیرات منفی چند بعدی را به دنبال دارد
مسأله و مشکل نابرابری توزیع فضایی درآمد، فعالیت ها و فرصتهای اقتصادی در سطح ملی و بین المللی، علی رغم پیشرفت اقتصاد بین المللی در طول پنج دهه پس از جنگ جهانی دوم، تداوم داشته و موضوع نظری و عملی مهمی به شمار می آید
چگونه نابرابری در دسترسی به فرصت های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، بازتاب فضاییِ دارند و در قالب جدایی گزینیی فضایی، قطبی شدن فضا، مقیاسها و سطوح به هم پیوسته جغرافیایی از محیط محلی تا فراکشوری را متأثر می کنند
نابرابری فضایی که تجلی مکانی توزیع نابرابر فرصت ها و منزلت های اجتماعی در فضا به شمار میرود نمود عینی خود را در تقسیم فضایی کار و جدایگزینی فضایی در فضای سکونتگاهی نشان می دهد - کاویانی راد،. - 114 :1392 از این رو با توجه به اهمیت موضوع و مطالب عنوان شده، تحقیق حاضر به تحلیل نابرابری فضایی بر پایه ی شاخص های اقتصادی کلانشهر تبریز در سال 1385پرداخته است. و سعی بر آن دارد که در فضاهای شهری تبریز به مطالعه وبررسی بلوکهای نابرابر و میزان نابرابری در این بلوکها بپردازد.
-1 پیشینه تحقیق
در خصوص پیشینه تحقیق لازم به ذکر است که مطالعات فراوانی در زمینه نابرابری فضایی در مباحث
شهری و فضای صورت گرفته است که از پیشینه تحقیق تا حدودی در ارتباط با موضوع مقاله می توان اشاره
نمود به قرار زیر است:
جدول شماره - : - 1 خلاصه ای از مطالعات انجام شده در ارتباط با نابرابری های فضایی در سالهای اخیر
