بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش تحلیل و تبیین مؤلفه های برنامه درسی مبتنی بر وب در راستای ارائه الگویی برای تدوین برنامه درسی مبتنی بر وب بود. این تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل 524 نفر از دبیران و 58 نفر از کارشناسان علوم تربیتی شهرستان لاهیجان بودند که از این تعداد 308 نفر از دبیران و 58 نفر از کارشناسان به عنوان نمونه آماری انتخاب و پرسشنامه ی برنامه درسی مبتنی بر وب در مقیاس فاصله ای تنظیم شد و اعتبار و روایی و عوامل اشباع کننده آن برآورد گردید.
پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 0/94 برآورد شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و از آزمون تحلیل عاملی استفاده گردید. برای بررسی روایی سازه پرسشنامه پس از برآورد کفایت نمونه برداری - KMO - و آزمون کرویت بارتلت، تحلیل عاملی بر پایه روش تحلیل مؤلفه های اصلی انجام گرفت که نتایج تحلیل عاملی نشان داد، برنامه درسی مبتنی بر وب، شش مؤلفه ی اساسی دارد و قابل مدلسازی است.
این تعداد مؤلفه ها روی هم 51/280 درصد کل واریانس متغیرها را تبیین کردند و در مرحله نهایی با استفاده از چرخش Olbimin ماتریس عاملی ساختار ساده عامل ها بدست آمد و عامل ها تحت عناوین اهداف و نیازها، محتوا و منابع، شیوه های یاددهی- یادگیری، اجرا و ارزشیابی نامگذاری گردیدند و با توجه به به این شش عامل مؤثر بر برنامه درسی مبتنی بر وب مدل مفهومی آن طراحی گردید. پس از تعیین مؤلفه ها، الگوی پیشنهادی برنامه درسی مبتنی بر وب ارائه شد و مشخص شد که مؤلفه های شیوه یاددهی-یادگیری 57/35 درصد، محتوای درس 13/01 درصد، ارزشیابی 8/46 درصد، فرصت یادگیری 7/92 درصد، کیفیت اجرا 6/86 درصد و بالاخره اهداف و نیازها 6/4 درصد الگوی برنامه ی درسی مبتنی بر وب را تبیین می کنند.
کلید واژه گان: تحلیل برنامه درسی، آموزش وب، الگوی برنامه درسی.
مقدمه
روش های نوآورانه تدریس و یادگیری مبتنی بر تواناییها، نقاط قوت و ضعف فناوری های جدید به صورت ابزارهایی مؤثر در تدریس میباشد. اجرای موفقیت آمیز مستلزم برنامهریزی فنی واحد آموزشی و ارایه خطوط راهنمای آموزشی با توجه به شرایط فرهنگی اجتماعی و انسان شناختی یادگیرنده میباشد. یک تعادل در ترکیب مواد انتخاب شده، مقاصد رسانه و روشها، رسیدن به چنین وضعی را ممکن می سازد.
در بسیاری متون یادگیری از راه دور موجود که در یادگیری الکترونیک استفاده می شود از فنون آموزشیای بهره بردهاند که در آموزش رسمی حاضر مورد استفاده دارد، که نه تنها این روشها در یک سطح پیشرفتهای مانند اینترنت، به عنوان یک رسانه مشارکتی، مطلوب نیست، بلکه محتمل بر دو کمبود اساسی نیز میشوند. نخست اینکه مواد آموزشی رسمی تنها برای گروههای کوچک مناسب هستند و تعداد کمی از انواع یادگیری را تحت پوشش قرار میدهند و از طرفی دیگر بیشتر آموزشهای مبتنی بر کامپیوتر5 و آموزشهای مبتنی بر وب مرسوم ریشه در نظریههای تدریس رفتارگرایی دارند که به سختی با فرایندهای یادگیری خودکنترل متناسب و سازگار میباشند.
زیرا که دارای یک ساختار خطی هستند و این موارد دلایل اصلی چرایی کم بودن اثربخشی و موفقیت برخی مواد یادگیری الکترونیک متداول میباشد با توجه به اینکه در خصوص اهمیت وسایل کمک آموزشی تأکید شده است که از طریق تدریس معمولی تنها 30 درصد مطالب از مطالب مورد تدریس یادگرفته می شود، در حالی که اگر یادگیری با استفاده از وسایل باشد میزان یادگیری افراد را تا 75 درصد بالا می برد.
آموزش الکترونیک و مبتنی بر وب یک شکل نسبتاً تازه ای از آموزش از راه دور است که در حال حاضر در ادبیات تحقیقات یادگیری از راه دور تلفیق گشته است و به سرعت نوع مسلط ارائه یادگیری از راه دور در دنیا شده است در یادگیری الکترونیک مواد تدریس میتواند به وسیله یک گروه نامتجانس بزرگی از متقاضیان باکمک فناوری های جدید اطلاعات و ارتباطات، بدون محدودیت های مکانی و زمانی قابل دسترسی باشد.
با توجه به موارد ذکرشده بهرهگیری از نظریات جدید یادگیری چون شناخت گرایی و ساخت گرایی که با دیدی جامع تربه فرایند آموزشی و یادگیری نگریسته و در فراهم کردن هر چه بهتر محیط های جدید یادگیری در آموزش از راه دور و یادگیری الکترونیک راهگشا میباشند حایز اهمیت است. که در این راستا تدارک یک بستر و راهکاری برای استفاده از این نظریات که توأم با تجربه عملی در جهان باشد مدنظر ما قرار گرفته است. آن طور که از واژه آموزش مبتنی بر وب152 بر می آید، تمام فعالیتهای آموزشی که از طریق شبکه انجام شود، آموزش شبکه محور153 نامیده می شود.
امروزه این گونه آموزش ها با دوباره سازی روشها و فرایندهای سنتی آموزش وابستگی مستقیم دارد. مثلاً بر خلاف گذشته، جنبه اصلی و مهم تدریس، یاد دادن محتوی نیست، بلکه آموزش نحوه تف کر منطقی و روش علمی در حل مسایل است و از محتوی به عنوان ابزار مورد نیاز برای این فرایند استفاده می شود. واژه آموزش مبتنی بر وب، معرف یک مدل آموزشی است که در مواردی که از فناوری اینترنت و اینترانت در امر آموزش استفاده می شود به کار می رود و به همین دلیل تعداد زیادی از فرایندها، از جمله آموزش رایانه محور، آموزش تحت شبکه، کلاسهای مجازی و همکاریهای دیجیتالی را نیز شامل می شود.
برای برنامه درسی مبتنی بر وب، تعاریف گوناگونی ارائه شده است که یکی از آنها عبارت از تلفیق154 فناوری از جمله وب با فرایند برنامه درسی است. فاوا155، روز به روز نقش بیشتر و مهم تری در آموزش عالی به طوراعم و در برنامه درسی به طور اخص ایفا می کند. از مهم ترین ویژگیهای آن، توجه به یادگیرنده ، به عنوان سازنده دانش است. براین اساس، توجه به فعالیت های یادگیری در برنامه درسی مبتنی بر وب ضروری است و باید فعالیت های مختلفی اندیشه شود تا یادگیرنده از طریق آنها به وسعت و غنای یادگیری خود بیفزاید تحقیقات متعددی که در این زمینه انجام شده است که نشان از نقش برنامه درسی مبتنی بر وب، در توسعه کیفی آموزش و یادگیری دارند.
پژوهشی که لی و چوی با عنوان، مدیریت آموزش در کلاس از طریق وب، انجام دادند، نشان داد که شیوه آموزش از طریق وب بسیار تأثیرگذار است و دانش آموزان را به پیگیری روش ها و راه حل های گوناگون حل مسائل تشویق می کند، در پژوهش ان. جی تحت عنوان، اصلاح و بهبود آموزش و پرورش در سنگاپور از کمیت به کیفیت، بیان شده که از سال 2004 به بعد، واحد آموزش سنگاپور با شعار آموختن کمتر، یادگیری بیش تر به فعالیت پرداخته است که اساس این شعار تأکید بر خود محوری یادگیرنده دارد، ارزیابی سازنده و خود ارزیابی و آموختن درباره یادگیری، مستلزم دسترسی داشتن به منابع عظیم اطلاعات از طریق اینترنت و وب است.
چارچوب مدل یادگیری الکترونیکی خان، هشت مولفه ی عوامل سازمانی، عوامل مدیریتی، عوامل تکنولوژیکی، عوامل تعلیم و تربیتی، عوامل اخلاقی، عوامل طراحی واسط و عوامل ارزشیابی را در یادگیری مؤثر می داند. وی، مصادیق یادگیری الکترونیکی را در یادگیری مبتنی بر شبکه، آموزش مبتنی بر اینترنت و یادگیری پیشرفته می داند. هولمز و گاردنر معتقدند آموزش الکترونیکی قابلیت دسترسی به منابع ارتقای یادگیری در هر زمان و مکان را فراهم می سازد. این آموزش می تواند با راهنمایی معلم و با رایانه و یا ترکیبی از هر دو باشد.
سراجی معتقد است عناصر برنامه های درسی مبتنی بر وب، شامل اهداف، سازمان دهی محتوا، انتخاب و سازمان دهی فرصت های یادگیری، شیوه های یاددهی یادگیری و ارزشیابی است، که در الگوی پیشنهادی، علاوه بر تمامی عناصر نامبرده، کیفیت اجرا نیز در نظر گرفته شده است. برنامه درسی مبتنی بر وب، که نماینده فناوری های بسیار پیشرفته در آموزش است بر رشد فردی، خودتنظیمی، یادگیری فعال و ارتباط متقابل تأکید دارد.
