بخشی از مقاله
تحلیل محتوای کتابکار »تفکر و پژوهش« پایهی ششم ابتدایی براساس
شاخصهای کارآفرینی
چکیده
هدف این پژوهش تحلیل محتوای کتابکار »تفکر و پژوهش« پایهی ششم ابتدایی براساس شاخصهای کارآفرینی است. در این تحقیق توصیفی از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه و نمونه آماری این پژوهش با هم برابر بوده و شامل تمامی محتوای کتاب مذکور است. محتوای کتابکار »تفکر و پژوهش« پایهی ششم ابتدایی براساس ((هفت)) شاخص کارآفرینی یعنی توفیقطلبی، ریسکپذیری، مسئولیتپذیری، سختکوشی، تحمل ابهام، خلاقیت و نوآوری و کنترل درونی مورد تحلیل قرار گرفته است. برای تحلیل محتوا، از فرم تحلیل محتوای پایا و روای احمدی و فضائلیفر (1392) استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که سه شاخص توفیقطلبی، سختکوشی و خلاقیت و نوآوری بیشترین میزان فراوانی در کتابکار »تفکر و پژوهش« پایهی ششم ابتدایی به خود اختصاص داده و کمترین میزان فراوانی آن مربوط به شاخص تحملابهام میباشد. همچنین نتایج پژوهش نشان میدهد که شاخصهای کارآفرینی به طور متعادل و مناسب در کل این کتاب توزیع نشدهاند.
واژه های کلیدی: تحلیل محتوا، کارآفرینی، تفکر و پژوهش
مقدمه
ظهور اقتصاد دانشمحور1 در کشورهای صنعتی و به دنبال آن در برخی از کشورهای جنوب شرقی آسیا و آمریکای لاتین در دهههای آخیر نشان داد که سرمایه انسانی2 نقش محوری در توفیق این کشورها برای ورود به اقتصاد جدید ایفا نموده است (بانک جهانی، .(2002 در عصر حاضر بیشتر از هر زمان دیگری به نوآوری و کارآفرینی نیاز است (ایمانی و همکاران1388 ص.(13 برای پی بردن به اهمیت این گفته کافی است بدانیم که فقط بین سالهای 1999 تا 2000 در کشور آمریکا نزدیک به 10/8 میلیون شغل از طریق فعالیتهای کارآفرینانه به وجود آمده است (باکوس و همکاران، 2008، ص .(101 مرادی و همکاران .(1387) معتقدند امروزه کارآفرینی موتور توسعه اقتصادی در کشورها محسوب میشود، میزان بهرهوری جوامع را افزایش میدهد و فناوری، محصولات و خدمات جدید خلق میکند. وجود سرمایه کارآفرین، به طور مثبت با سودآوری کسب و کار همبستگی مستقیمی داشته است و به عنوان مهمترین عامل رشد در محیط پرتلاطم کنونی شناخته شده است (آقایی فیشانی و زارعنیا، 1390، ص . (46
یکی از راهبردهای اساسی برای مقابله با چالشهای کنونی جامعه آموزش کارآفرینی در نظام آموزش و پرورش است (کردنائیچ و زالی، .(1387 مداخلههای نظامند از طریق برنامههای آموزش و توسعه در شکلدهی به فعالیتهای کارآفرینانه اثربخشی بالایی را به همراه داشته است (کلی3، .(2011 به نظر راپوسو و دو پاکو (2011) کارآفرینی یک طرز فکر و بینش است که سالهای اولیه مدرسه یعنی؛ دوران ابتدایی و به طبع دوران راهنمایی که خود مبادی یک دوره تازه در زندگی دانشآموزان میباشد، تا حد بسیار زیادی در پرورش این بینش مؤثر است. این گفتهها از یکطرف، بیانگر اهمیت فوقالعاده کارآفرینی و ضرورت توسعه آن در کشور است. و از سوی دیگر، مبین این حقیقت است که آموزش و پرورش به عنوان نهاد تربیت کننده و پرورش دهنده نیروی متفکر و متخصص در جامعه، باید با بکارگیری سیاستهای اصولی و اجرای برنامههای آموزشی درست و صحیح در زمینه کارآفرینی بستر مناسب را برای تربیت نیروی خلاق و کارآفرین در کشور فراهم کند.
کارآفرینی واژهای است که پژوهشگران تعاریف متعددی برای آن ارائه کردهاند. در یک منظر کارآفرینی یک نوع کنش انسانی است که در عرصهی کار و کنش فعالیت اقتصادی متبلور میشود (پاپسکو و کرینایسین، 2012، ص .(3984
کار آفرینی عمل کار آفرین بودن است (ارسلان و همکاران، 2009، ص .(793 این گفته به معنای قبول مسئولیت، تعقیب فرصتها، تأمین نیازها و خواستهها از طریق نوآوری و راهاندازی یک کسب و کار تجاری است (ولوک، 2012، ص.(212 چیرو و همکاران (2012) کارآفرینی را نوعی شایستگی میدانند و آن را کلیدی لازم برای یک جامعه پیشرفته درنظر میگیرند و معتقدند که به عنوان یک فرآیند پیچیده در طول زمان اتفاق میافتد. (دراکو، 1993 و برچ، 1998 به نقل از جواهری و قضاوتی، .(1383 احمدی و فضائلیفر (1392) پس از مطالعه و بررسی منابع گوناگون کارآفرینی توفیقطلبی، ریسکپذیری، مسئولیتپذیری، سختکوشی، تحملابهام، خلاقیت و نوآوری و کنترل درونی را به عنوان مهمترین ویژگیهای رفتاری کارآفرینی و کار آفرینان ذکر کردهاند. مارز و آگویلار ( (2010 هستهی اصلی فعالیتهای کارآفرینی را خلاقیت و نوآوری میدانند. خلاقیت، شامل ایدههای جدید در قالب افراد و یا گروهها، و نوآوری اجرای موفقیتآمیز ایدههای خلاقانه است (سعیدیکیا، 1391، ص .(32 به گفتهی پیتر دراکر، وجود نوآوری در کارآفرینی به قدری ضرورت دارد که میتوان ادعا کرد که کارآفرینی بدون آن وجود ندارد و خلاقیت نیز بدون نوآوری نتیجهای درپی نخواهد داشت (احمدپور داریانی، 1391، ص .(84 تحمل ابهام یکی دیگر از شاخصهای مهم و مورد توجه صاحبنظران کارآفرینی و کارآفرینان است. افرادی که قدرت تحمل ابهام را دارند میتوانند ایدهها و راهحلهای غیرمعقول و ابتکاری بیشتری ایجاد کنند (سلجوقی، 1390، ص .(40 قدرت تحمل ابهام باعث میشود که دانشآموزان از حداکثر توان آفریدن (خلق کردن) خود استفاده کنند و به خودباوری دست یابند (پایدار و همکاران، 1387، ص .(37 قدرت تحمل ابهام حس کنجکاوی و جستجوگری، تشخیص و اعتماد به نفس دانشآموزان را در مواجههی با مسائل و مشکلات درسی و دست یافتن به مهارتهای علمی در زندگی بالا میبرد (تئو و فو، 1997، ص .(73
با توجه به »هفت« شاخص کارآفرینی یعنی توفیقطلبی، ریسکپذیری، مسئولیتپذیری، سختکوشی، تحملابهام، خلاقیت و نوآوری و کنترل درونی این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سئوال است که تا چه اندازه در محتوای کتابکار »تفکر و پژوهش« پایه ششم ابتدایی به این شاخصهای کارآفرینی توجه شده است؟
روش
در این تحقیق توصیفی، از تحلیل محتوا به منظور نیل به هدف کاربردی آن یعنی تحلیل محتوای کتابکار »تفکر و پژوهش« پایه ششم ابتدایی براساس هفت شاخص کارآفرینی فوق استفاده شده است. لذا ارائهی تعریفی از روش تحلیل محتوا که به مرور زمان با توسعه فنون و بکارگیری ابزار موجود برای مطالعه مسائل جدید و مطالب گوناگون، دچار تغییر شده است، دارای اهمیت میباشد. بارکوس((1959 معتقد است که تحلیل محتوا به معنی تحلیل علمی پیامهای ارتباطی استاز؛ نظر وی این روش کاملاً علمی است و با وجود جامع بودن، از نظر ماهیت نیازمند تحلیلی دقیق و منتظم است.
3
