بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر و مسئله ی اصلی مورد مطالعه ، بررسی کتاب جدیدالتألیف ریاضی ششم ابتدایی در سال تحصیلی 96-95 بر اساس شاخص های خلاقیت گیلفورد است.در این تحقیق ما سعی بر آن داشتیم تا با استفاده از روش تحلیل محتوای کتب درسی الگوی خلاقیت گیلفورد که روشی معتبر و علمی در سنجش میزان خلاقیت می باشد، کتاب مذکور را به روش کدگذای و بررسی موشکافانه از چهار منظر به تحلیل پرداخته و از مقایسه ی نتایج حاصله که بیانگر این است کتاب مورد نظر در میزان پرداختن به سطح حافظه واگرا و تفکر ارزشیاب در حد مطلوبی نبوده است و می بایست تمهیداتی بنیادی و مؤثر در این زمینه اندیشیده شود.
این پژوهش با سایر مقالاتی از این دست محققین میزان موفقیت و نوآوری کار را با توجه به جدیدالتألیف بودن کتاب در سال جاری در سطح بالایی ارزیابی می کنند و در پایان نتایج حاصله بدین صورت بوده که کتاب ریاضی ششم ابتدایی به سطح حافظه همگرا با 40,41 درصد بیشترین اهمیت داده شده است و بعد از حافظه شناختی با 39,02 درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده تفکر واگرا با 13,24 درصد و تفکر ارزشیاب با 7,31 درصد مقدارکمی را به خود اختصاص داده است.
-1مقدمه
امروزه جامعه ی ما بیش از هر زمان دیگری به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد.هر قدر جهانی که در آن زندگی میکنیم پیچیده تر می شود نیاز به شناسایی ذهن های خلاق و آفریننده نیز بیشتر میگردد.به همین دلیل در شرایط کنونی مسئله ی خلاقیت مهمترین مسئله در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی به اخص برنامه های درسی می باشد.
تدریس تفکر خلاق،یک راه مفید برای افزایش قابلیت ابتکار و خلاقیت است. بی شک یکی از زیباترین ویژگی های انسان قدرت آفرینندگی یا خلاقیت اوست.به کمک همین ویژگی است که انسان میتواند اهداف آرمان گرایانه خود را پدید آورد و توانایی خود را شکوفا سازد.به همین دلیل ضرورت دارد که جوامع در برنامه ریزی های درسی خود برای تعلیم و تربیت خلاقیت اولویت قائل شوند.اینکه کتب درسی تا چه حد توانسته اند خلاقیت را تحت پوشش قرار دهند موضوع بحث و بررسی است زیرا این کتابها از عوامل موثر پرورش خلاقیت در برنامه درسی به شمار می آیند.چنان چه در نظام آموزشی کتاب درسی تنها منبع تدریس میباشد.
کتاب ریاضی پایه ی ششم ابتدایی که در سال 95مجدداَ تألیف و چاپ شده است ضعف های کتاب پیشین را بهمراه ندارد و در قالب هفت فصل تدوین شده که مطابق اهداف جزئی تعیین شده سطح خلاقیت آن را در چهار بعد فعالیت های کتاب، تمارین و کادر کلاس ها، تصاویر و معما و سرگرمی به تحلیل و بررسی دقیق قرار داده ایم.
-2بیان مسئله - نحوه برخورد -
خلاقیت یک ویژگی مطلوب انسانی است که مدارس باید برای آموزش و پرورش آن جدیت نشان دهند.آموزش خلاقیت و یا تربیت تفکر خلاق به عنوان یکی از هدف های اساسی و شناخته شده تعلیم و تربیت ،همیشه از حمایت عمومی برخوردار است
مهمترین مسئله در آموزش کودکان خلاق استفاده از محتوای آموزش مناسب،روش های گوناگون ،مسئله یابی،حل مساله،خلاقیت و تفکراست و کتاب های درسی ازجمله ریاضیات در ایجاد مهارت های خلاق نقش شایسته ای دارد با تدوین محتوای مناسب می توان در جهت پرورش خلاقیت فراگیران تاثیر بسیار مثبتی داشته باشد.ازآنجا که تلاش برنامه ریزان درسی بر این امر است حال این سؤال مطرح می شود که آیا کتاب های درسی ریاضی پاسخکوی پرورش خلاقیت است؟ آیا کتاب درس ریاضی از دیدگاه گیلفورد یادگیرنده را درگیر فعالیت خلاق می کند؟
بنابراین ضرورت دارد محتوای کتاب درسی برآموزش مستقیم، مداوم،پرورش تفکرمنطقی و کسب دانش خلاق دانش آموزان اصرار ورزد،یعنی انتخاب محتوای درسی بر اصولی متکی باشد تا معلمان و والدین که به تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان و جوانان سروکار دارند بتوانند با پیروی از آن اصول وظیفه خود را به نحو شایسته و مطلوب انجام دهند.از طرف دیگر چون تمامی دانش آموزان خلاق از سرمایه های ملی هر کشور به شمار می روند عدم توجه به آنان خسارت جبران ناپذیری به این سرمایه خدادادی وارد خواهد کرد. بنابراین پیشرفت و ترقی و آینده هر کشوری مرهون برنامه ریزی صحیح در جهت پرورش و آموزش دانش آموزان است و این امر مهم امکان پذیر نیست مگر اینکه در تمامی ابعاد و مسائل مربوطه به یادگیرندگان تحقیقات وسیعی و دامنه داری صورت گیرد.
حال با توجه به اهمیت پرورش خلاقیت در دانش آموزان و اینکه کتب درسی از مهمترین منابع و مراجع یادگیری اند میخواهیم دراین تحقیق به تحلیل کتاب ریاضی پنجم ابتدایی که چاپ جدید - 94-95 - می باشد ازنظرخلاقیت گیلفورد بپردازیم.
-3پیشینه پژوهش
اسلامی و همکارانش در سال 1394 پژوهشی تحت عنوان »تحلیل محتوای کتاب درسی ریاضی پنجم ابتدایی از دیدگاه الگوی خلاقیت گیلفورد« و به نتایج زیر دست یافتند: هدف پژوهش حاضر بررسی کتاب ریاضی پنجم ابتدایی بر اساس خلاقیت گیلفورد است.در این تحقیق ما از روش تحلیل محتوا برای بررسی کتاب استفاده کردیم و در ادامه کتاب را به روش کدگذاری و تقسیم بندی به چهار قسمت تقسیم کرده وعوامل گیلفورد را در آن قسمت هابه طور تک تک بررسی کرده ایم و در آخر به بررسی کلی پرداختیم. با استفاده از جدول و نمودار در این تحقیق نتایج بدست آمده بیانگر این است که کتاب ریاضی پنجم ابتدایی به سطح حافظه واگرا و تفکر ارزشیاب کم توجه کرده است و بایستی تمهیداتی در این زمینه اندیشه شود
رحمنی - - 1390 در پژوهشی تحت عنوان »تحلیل محتوا کتاب فارسی پایه اول ابتدایی براساس عوامل خلاقیت گیلفورد « به این نتیجه رسیده است که بیشتر محتوای فارسی - بخوانیم وبنویسیم - پایه اول ابتدایی در حافظه شناختی قرار دارد و در مقایسه با آن به سطح تفکر واگرا کمتر توجه شده است.
شهیمر - - 1390 در پژوهشی تحت عنوان»تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی دوره راهنمایی بر اساس عوامل پلسک« به این نتیجه رسیده است که بیشتر محتوای کتاب علوم تجربی دوره راهنمایی حافظه پرور است و کمتر خلاقیت را در دانش آموزان پرورش می دهد.
-4هدف پژوهش
-1-4هدف کلی
تحلیل محتوای کتاب جدیدالتألیف ریاضی ششم ابتدایی از دیدگاه الگوی خلاقیت گیلفورد
-2-4اهداف جزئی
1. بررسی میزان مطابقت اشکال کتاب ریاضی ششم ابتدایی با سطوح حافظه شناختی ,تفکرهمگرا، تفکر واگرا و تفکر ارزشیابی
2. بررسی میزان مطابقت فعالیت های کتاب ریاضی ششم ابتدایی با سطوح حافظه شناختی ،تفکرهمگرا، تفکر واگرا و تفکر ارزشیابی
3. بررسی میزان مطابقت تمرین ها و کاردرکلاس های کتاب ریاضی ششم ابتدایی با سطوح حافظه شناختی، تفکر همگرا ،تفکر واگرا و تفکر ارزشیابی
