بخشی از مقاله
چکیده :
هدف پژوهش حاضر بررسی کتاب ریاضی پنجم ابتدایی بر اساس خلاقیت گیلفورد است.در این تحقیق ما از روش تحلیل محتوا برای بررسی کتاب استفاده کردیم و در ادامه کتاب را به روش کدگذاری و تقسیم بندی به چهار قسمت تقسیم کرده و عوامل گیلفورد را در آن قسمت هابه طور تک تک بررسی کرده ایم و در آخر به بررسی کلی پرداختیم.
با استفاده از جدول و نمودار در این تحقیق نتایج بدست آمده بیانگر این است که کتاب ریاضی پنجم ابتدایی به سطح حافظه واگرا و تفکر ارزشیاب کم توجه کرده است و بایستی تمهیداتی در این زمینه اندیشه شود.
مقدمه :
امروزه جامعه ی ما بیش از هر زمان دیگری به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد.هر قدر جهانی که در آن زندگی میکنیم پیچیده تر نی شود نیاز به شناسایی ذهن های خلاق و آفریننده نیز بیشتر میگردد.به همین دلیل در شرایط کنونی مسئله ی خلاقیت مهمترین مسئله در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی-به اخص برنامه های درسی-می باشد
تدریس تفکر خلاق،یک راه مفید برای افزایش قابلیت ابتکار و خلاقیت است
بی شک یکی از زیباترین ویژگی های انسان قدرت آفرینندگی یا خلاقیت اوست.به کمک همین ویژگی است که انسان میتواند اهداف آرمان گرایانه خود را پدید آورد و توانایی خود را شکوفا سازد.به همین دلیل ضرورت دارد که جوامع در برنامه ریزی های درسی خود برای تعلیم و تربیت خلاقیت اولویت قائل شوند.اینکه کتب درسی تا چه حد توانسته اند خلاقیت را تحت پوشش قرار دهند موضوع بحث و بررسی است زیرا این کتابها از عوامل موثر پرورش خلاقیت در برنامه درسی به شمار می آیند.چنان چه در نظام آموزشی کتاب درسی تنها منبع تدریس میباشد.
بیان مسئله - نحوه برخورد - :
خلاقیت یک ویژگی مطلوب انسانی است که مدارس باید برای آموزش و پرورش آن جدیت نشان دهند.آموزش خلاقیت و یا تربیت تفکر خلاق به عنوان یکی از هدف های اساسی و شناخته شده تعلیم و تربیت ،همیشه از حمایت عمومی برخوردار است.
مهمترین مسئله در آموزش کودکان خلاق استفاده از محتوای آموزش مناسب،روش های گوناگون ،مسئله یابی،حل مساله،خلاقیت و تفکراست و کتاب های درسی ازجمله ریاضیات در ایجاد مهارت های خلاق نقش شایسته ای دارد با تدوین محتوای مناسب می توان در جهت پرورش خلاقیت فراگیران تاثیر بسیار مثبتی داشته باشد.ازآنجا که تلاش برنامه ریزان درسی بر این امر است حال این سؤال مطرح می شود که آیا کتاب های درسی ریاضی پاسخکوی پرورش خلاقیت است؟آیا کتاب درس ریاضی از دیدگاه گیلفورد یادگیرنده را درگیر فعالیت خلاق می کند؟
بنابراین ضرورت دارد محتوای کتاب درسی برآموزش مستقیم، مداوم،پرورش تفکرمنطقی و کسب دانش خلاق دانش آموزان اصرار ورزد،یعنی انتخاب محتوای درسی بر اصولی متکی باشد تا معلمان و والدین که به تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان و جوانان سروکار دارند بتوانند با پیروی از آن اصول وظیفه خود را به نحو شایسته و مطلوب انجام دهند.
از طرف دیگر چون تمامی دانش آموزان خلاق از سرمایه های ملی هر کشور به شمار می روند عدم توجه به آنان خسارت جبران ناپذیری به این سرمایه خدادادی وارد خواهد کرد. بنابراین پیشرفت و ترقی و آینده هر کشوری مرهون برنامه ریزی صحیح در جهت پرورش و آموزش دانش آموزان است و این امر مهم امکان پذیر نیست مگر اینکه در تمامی ابعاد و مسائل مربوطه به یادگیرندگان تحقیقات وسیعی و دامنه داری صورت گیرد. -
حال با توجه به اهمیت پرورش خلاقیت در دانش آموزان و اینکه کتب درسی از مهمترین منابع و مراجع یادگیری اند میخواهیم دراین تحقیق به تحلیل کتاب ریاضی پنجم ابتدایی که چاپ جدید - 94-95 - می باشد ازنظرخلاقیت گیلفورد بپردازیم.
پیشینه پژوهش :
در تحقیقاتی که توسط سرداری گرده - 1381 - در زمینه بررسی تحلیل محتوای کتاب درسی علوم دوره ی ابتدایی در رابطه با اعمال ذهنی خلاقیت از نظر گیلفورد به نتایج زیر رسید:
-1محتوای کتاب بیشتر به سطح دانش»حافظه شناختی« توجه کرده است.
-2محتوای کتاب درسی علوم دوره ابتدایی ار نظر دارا بودن عوامل خلاقیت»تفکر واگرا« در حد ضعیف می باشد.
-3از نطر میزان واگرایی به جز کتاب علوم دوم تفاوت ناچیزی بین کتاب سوم وچهارم مشاهده نمیشود.
-4درمحتوا کتب تفکر ارزشیاب دیده نمیشود.
-5در کل از نظر خلاقیت،کتاب علوم تجربی دوم ابتدایی با 12درصد در رتبه اول قرار دارد و به ترتیب علوم پنجم با 5درصد علوم سوم با 4/76 و علوم چهارم با 4/16 درصد در رتبه های بعدی قرار میگیرند.
همچنین در تحقیقی توسط رحمنی - - 1390 در پژوهشی با عنوان »تحلیل محتوا کتاب فارسی پایه اول ابتدایی براساس عوامل خلاقیت گیلفورد « به این نتیجه رسیده است که بیشتر محتوای فارسی - بخوانیم وبنویسیم - پاایه اول ابتدایی در حافظه شناختی قرار دارد و در مقایسه با آن به سطح تفکر واگرا کمتر توجه شده است.
