بخشی از مقاله
چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی کتاب ریاضی اول دبستان براساس خلاقیت گیلفورد است. در این تحقیق، از روش تحلیل محتوا به شیوه خلاقیت گیلفورد - همگرا و واگرا - برای کتاب استفاده شد. برای این کار ابتدا کتاب به 4 قسمت معما و سرگرمی ، فعالیت ها ، تمرین های کلاسی و اشکال تقسیم شده است. سپس عوامل خلاقیت گیلفورد برای هر 4 مورد بررسی شده است. با استفاده از جدول و نمودار در این تحقیق نتایج بدست آمده نشان دهد که کتاب ریاضی اول دبستان به سطح حافظه واگرا توجه کمی داشته است. لذا می توان گفت ریاضی اول دبستان به خوبی زمینه لازم برای بروز خلاقیت را فراهم نمی کند.
مقدمه :
امروزه جامعه ما بیش از هر زمان دیگری به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد . هر قدر جهانی که در آن زندگی می کنیم پیچیده تر می شود نیاز به شناسایی ذهن های خلاق و آفریننده نیز بیشتر می گردد. به همین دلیل در شرایط کنونی مسئله خلاقیت مهم ترین مسئله در قلمرو روان شناسی آموزشگاهی به خصوص برنامه های درسی می باشد . - ملکی، - 1387 تدریس تفکر خلاق یک راه مفید برای افزایش قابلیت ابتکار و خلاقیت است - سلیمی، عصاره ، - 1392 بی شک یکی از زیبا ترین ویژگی های انسان قدرت آفرینندگی یا خلاقیت اوست به کمک همین ویژگی است که انسان می تواند اهداف آرمان گرایانه خود را پدید آورد و توانایی خود را شکوفا سازد. به همین دلیل ضرورت داردکه جوامع در برنامه ریزی درسی خود برای تعلیم و تربیت خلاقیت اولویت قائل شوند اینکه کتاب درسی تا چه حد توانسته اند خلاقیت را تحت پوشش قرار دهند موضوع بحث و بررسی است زیرا این کتابها از عوامل موثر پرورش خلاقیت در برنامه درسی به شمار می آیند چنان چه در نظام آموزشی کتاب درسی تنها منبع تدریس می باشد.
برنامه ریزی درسی فرآیندی است که به برنامه ی درسی می انجامد. به عبارت دیگر برای تهیه برنامه ی درسی باید مجموعه ای از تصمیمات را اتخاذ کنیم؛ این تصمیمات که از نیاز سنجی آغاز می شوند و با ارزشیابی به نقطه نسبی اطمینان بخش می رسند، برنامه ریزی درسی نام دارند. بدیهی است که هر قدر تصمیمات - در فرآیند برنامه ی درسی - علمی تر و عاقلانه تر اتخاذ شوند، برنامه ی درسی ماهیت علمی تر و عاقلانه تری خواهد داشت . همچنین می توان گفت که برنامه ریزی درسی به طراحی فرصت ها ، فعالیت ها و تجارب یادگیری اطلاق می شود. - ملکی، - 1387
بدون برنامه ریزی نمی توان پیشرفت کرد، بدون شک هر نهاد یا سازمانی رکود و توقف را نمی خوماهد، بلکه مایل است با حرکت به سوی وضع مطلوب متحول شود. از طرفی هر فرد یا گروهی دارای مجموعه ای از امکانات محدودیت هاست. امکانات آن است که فرد یا سازمان در اختیار دارد. محدودیت ها نیز مرز بین »داشتن« و »نداشتن« است. شرط رشد و توسعه در هر جایی آن است که از امکانات به درستی و به طور کامل استفاده و با درک درست و واقعی محدودیت ها از زیاده روی ها و افراط پرهیز شود. اهداف مورد نظر براساس امکانات و محدودیت ها معلوم می شوند در حالی که هر هدف وضعی مطلوب محسوب می شود که با تلاش به سوی آن حرکت می کنیم . هر قدر به توانایی های خود آگاه تر باشیم به همان اندازه ، اهداف منطقی تر و دست یافتنی تری تعیین می کنیم. با رویکرد » برنامه محوراست« که اصولاً شناخت وضع موجود و هندسه دقیق واقعیت ها ضرورت می یابد بنابراین از طریق برنامه، منابع به امکانات تبدیل و از امکانات به صورت بهینه استفاده می شود. - ملکی - 1387
تحلیل محتوا شیوه ای از پژوهش است که در این شیوه محقق به تشریع و بیان کمی ، منظم ، عینی محتوای آشکار پیام می پردازد . - حسن مرادی ، - 1395 روش تحلیل محتوا به بررسی محتوای آشکار پیام های موجود در یک متن می پردازد . در این روش محتوای آشکار پیام ها به طور نظام دارد کمی توصیف می شود. از این رو این روش را می توان روش تبدیل داده های کیفی به داده های کمی قلمداد کرد. تحلیل محتوا روشی مناسب برای پاسخ دادن به سؤال هایی درباره ی محتوا یک پیام است. - سرمد، بازرگان، سیدخواه، - 1385 درس ریاضی یکی از زمینه های مشکل آفرین برای دانش آموزان محسوب می شود و این در حالی است که کلیه مقاطع تحصیلی ، ابزار پیشرفت دانش آموزان در تمایم قلمروهای آموزشگاهی است و بدون فراگیری آن انجام موثر وظایف فردی و اجتماعی اگر نه محال ، بلکه بسیار سخت خواهد بود.
کتاب ریاضی اول دبستان در برگزیده مفاهیم و مهارتها شامل شمارش، الگوهای عددی و الگوهای هندسی ، حل مسئله ، اندازه گیری ، محاسبات ، زمان، آمار، استفاده از ابزار و تکنولوژی است که هر یک از این مفاهیم و مهارتها دارای خرده مهارت هایی نیز می باشد که در جای جای فعالیت های برنامه ریزی شده در کتاب به چشم می خورد، پیکربندی کتاب به این شرح است :کتاب ریاضی اول دبستان دارای 25 بخش است. هر بخش لوحه تصویری که در برگزیده مفاهیم کلی آن بخش است آغاز می شود - راهنمای معلم، - 1393 گیلفورد در شناسایی عناصر هوش انسان 150 عامل را شناسایی کرده است و آن را در سه بعد » اعمال ذهنی« ، » محتوای ذهنی« و » ثمره فعالیت ذهنی« قرار داده است. او اعمال ذهنی را شامل 4 دسته فعالیت حافظه شناختی ، تفکر همگرا، تفکرواگرا و تفکر ارزشیاب می داند.
