بخشی از مقاله
چکیده
این نوشتار به بررسی کتب درسی ریاضی شش پایه ابتدایی با مولفههای فیلم، صوت، تصویر، نمودار، gif، وب، انیمیشن، کتاب الکترونیک و بازی می پردازد و سعی به بررسی قابلیت اجرایی شدن مفاهیم درسی در قالب فناوری دارد. در ابتدا با رجوع به منابع کتابخانهای مقولههای مورد نظر استخراج گردیده و سپس با در نظر گرفتن جامعه آماری و نمونه آماری کدگذاریها انجام گردید و باتوجه به درصد گیریهای انجام شده، میزان قابلیت اجرایی فناوری در تدریس کتب ریاضی شش پایه ابتدایی مشخص شد.
طبق این نتایج تکنولوژی آموزشی در پایههای بالاتر درصد بیشتری از قابلیت اجرا شدن را در کلاس درس دارد درحالیکه این گونه به نظر میرسد که استفاده از تکنولوژی در پایههای پایینتر با توجه به اقتضائات سنی بیشتر احساس میشود.
-1 مقدمه
امروزه جهان با یک دگرگونی بزرگ در حیطه آموزشی مواجه شده است درنتیجه آموزش و تدریس کتب درسی نیز باید با توجه به شرایط جهان تغییر کند. معلمان در گذشته تنها به دانشآموزان و درس توجه داشتند و تنها به آن دو میپرداختند.
لیکن امروزه شاهد این هستیم که معلمان بر این باورند که تکنولوژی آموزشی، نوعی اسباببازی و بازی کردن یا سرگرمی محض نیست و وسیلهای برای ارتزاق نمیباشد بلکه میتوان از آن به عنوان وسیلهای برای یادگیری موثر و فعال برای دانشآموزان و دانشجویان استفاده کرد زیرا باعث کاهش زمان آموختن و دقیق و مطمئنتر شدن آموختن میشود
با توجه به تعریف تکنولوژی آموزشی مبتنی بر کاربرد اصول و راهبردهایی که برای حل مسائل آموزشی درسطح کاربردی است می توان در خصوص ضرورت آن چنین گفت: استفاده از تکنولوژی آموزشی موجب رفع مسائل و مشکلات نظام آموزشی میشود و باتوجه به ویژگیهای مربوط به یادگیری در کودکان دبستانی نقش بسیار مهمی در کاربرد حواس پنجگانه در امر یادگیری دارد.
-2 روش تحقیق
مفهوم تحقیق علمی عبارت است از تلاش کاوشگرانه ای که با آداب خاصی به طور نظام یافته با هدف کشف مجهولی در جهان خلقت و به منظور گسترش قلمرو معرفتی نوع بشر انجام شده و شناخت حاصل از آن مصادیق و مابه ازای خارجی داشته است.
روش تحقیق در این نوشتار، تحلیل محتوا می باشد .تحلیل محتوا عبارت است از" هر فنی است که به کمک آن، ویژگی های خاص پیام ها را به طور نظام یافته و عینی مورد شناسایی قرارمی دهد".
در این نوشتار جامعه آماری کلیه کتاب های ریاضی شش پایه آموزش دوره ابتدایی در سال تحصیلی 94-95 میباشد و نمونه آماری که به صورت تصادفی انتخاب شده شامل سه درس از هریک از کتاب های شش سال تحصیلی است که با روش کدگذاری و طبقه بندی مقوله ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. واحد ثبت در نظر گرفته شده برای کدگذاری و طبقه بندی در این نوشتار درس می باشد؛ زیرا هدف ما در این نوشتار آن است که بررسی کنیم چه میزان مفاهیم درسی قابلیت اجرایی شدن را در قالب فن آوری اطلاعات و تکنولوژی آموزشی دارند و برای این منظور انتخاب واحد درس به دلیل جامعیت محتوای آموزشی نسبت به سایر موارد مانند : فصل، بخش، صفحه، بند یا جمله مناسب تر است.
معیار توصیف در این نوشتار استفاده از تکنولوژی های آموزشی در امر تدریس است و مقولهها برای تحلیل نمونه عبارت اند از: .1 رسانه های آموزشی - فیلم، صوت، عکس، نمودار و gif - ، .2 کتاب الکترونیک، .3 بازی های رایانه ای، .4 وب سایت ها و .5 شبکههای مجازی
-3 بیان مسئله
موج فناوری اطلاعات در اشکال گوناگون آن از دهه نود میلادی در قرن 20 همه جهان را در بر گرفته است. این موج از طریق تلفن همراه، اینترنت و... گسترش می یابد و نحوه ارتباط،کار و... حیات آدمی را تحت تاثیر قرار میدهد. اما به نظر می رسد نهاد آموزش و پرورش کمتر از سایر نهاد های اجتماعی از این موج به صورت آشکار تاثیر می پذیرد.
در این راستا با این طرح که محتوای کتاب های درسی پایه اول ابتدایی را با رویکرد تکنولوژی آموزشی تحلیل کنیم پیش آمدیم. در ابتدای امر این سوال مطرح می شود که چه مقدار مفاهیم درسی قابلیت اجرا در فناوری اطلاعات و تکنولوژی آموزشی را دارا می باشد؟
در پاسخ باید گفت با توجه به رشد فناوری و تکنولوژی در عصر حاضر ، کتب درسی در قالب ورقه ی کاغذی و محتوای آموزشی که در قالب سخنرانی به دانش آموز ارائه می شود، تاثیر مطلوب و مورد انتظار را در یادگیری دانش آموز نخواهد گذاشت.لذا استفاده و به کارگیری محتوای آموزشی در قالب تکنولوژی الکترونیک یکی از مباحث جدی در امر آموزش عصر حاضر است.
جعفری - - 1376 به نقل از تافلر می گوید؛ امروزه اغلب کودکان و نوجوانان به فناوری و تکنولوژی های جدید علاقه و میل فراوانی دارند که همین مسئله در امر آموزش می تواند به عنوان وسیله ای برای افزایش بازدهی آموزشی باشد.
اگر معلمان در هنگام تدریس کتب محتوای الکترونیکی را نیز در آن بگنجانند،انتظار می رود تغییر قابل ملاحظه ای را در افزایش بازدهی آموزشی مشاهده کنیم. مطالعات جامع در جهان نشان داده است که اگر مطالب یک کتاب به همان صورت ولی تنها بر روی صفحات وب ارائه شود و دانش آموز از طریق یک ارتباط با سیستم به مطالب برسد، بیشتر به مطلب ارائه شده توجه نشان میدهد. حال با توجه به اینکه مبحث آموزش همراه با تکنولوژی شامل عوامل متعددی می شود، در نظر داریم با در نظر گرفتن چند مورد چگونگی استفاده از آن ها در کتب درسی پایه اول ابتدایی و قابلیت اجرایی آن در این مقطع بپردازیم.
-4 پیشینه ی تاریخی
گالبریت - 1967 - 3 بیان می کند که "تکنولوژی آموزشی قابلیت استفاده سیستماتیک از علم است." انجمن بین المللی تکنولوژی در آموزش و پرورش - ISTE - تاکید می کند که معلمان امروز باید آماده برای ارائه ی فرصت های یادگیری مبتنی بر فناوری برای دانش آموزان باشند. در واقع، آماده سازی برای استفاده از تکنولوژی و آگاهی از فناوری به منظور افزایش کیفیت یادگیری دانش آموزان باید یکی از مهارت های اولیه معلم باشد.
حسین زنگنه - - 1390 به نقل از مکنزی والتر بیان می کند که تکنولوژی آموزشی به کار گرفتن نظام مند سخت افزار ها و نرم افزار ها در راستای حل مساله یادگیری است.
احدیان - 1374 - تکنولوژی آموزشی را این چنین تعریف میکنند؛ روش سیستماتیک، طراحی، اجرا و ارزیابی کلی فرآیند یاددهی - یادگیری که در آن هدف ها معین باشد و از یافته های روان شناسان و علوم ارتباطات استفاده گردد تا آموزش موثرتر و پایدارتر ارایه گردد. طبق این تعریف تکنولوژی آموزشی نرم افزاری است که ابزار را به خدمت می گیرد ، هرچه زمان به پیش می رود ابزار مدرن تری پدید می آید. اگر دیروز با تایپ سربی کتابهای درسی در اختیار فراگیران قرار گرفته می شد امروز کتاب الکترونیکی با قابلیت تغییر فونت های مختلف در اختیار آنان قرار می گیرد. اگر ابزار و تجهیزات کلاس درس دیروز متاسفانه در ایران امروز میز و تخته ای سیاه رنگ یا سبز رنگ و چند قطعه گچ بود امروز برنامه های رایانه ای یا طرح درس رایانه ای می تواند با هدایت و نظارت معلمان ، امر آموزش و پرورش را تسهیل ببخشد.
اعتمادی - 1373 - دانش آموزان دارای ظرفیت های یادگیری کلی نیستند،بلکه ظرفیتهای چند گانه ای در یادگیری دارند. به دیگر سخن، کسانی که از نظر مغزی در یک زمینه با مشکل مواجه هستند،می توانند در سایر زمینه ها توانایی های بالایی داشته باشند.در همین راستا،به کارگیری ابزار کمک آموزشی در آموزش و ارزشیابی،بسیار مفید است.
فردانش - - 1372 بیان می کنند؛ تعیین تاریخ استفاده از تکنولوژی آموزشی در آموزش و پرورش ایران به روز و ماه و سال کاری بس مشکل و محال به نظر می رسد. از زمانی که مدارس جدید بین سال های 1308-1314 شکل اصلی یافت همیشه معلمان معتقد، ارزنده و آگاه در گوشه و کنار کشورضرورت استفاده از وسایل آموزشی را احساس می کرده اند و با تدابیر خاص آنها را فراهم و به کار می برده اند. مسئولیت استفاده از وسایل آموزشی که در آن زمان به اصطلاح آموزش سمعی و بصری هنرهای زیبای کشور از وزارت فرهنگ آن زمان جدا و مستقل شد،دستگاه مسئول آموزش و پرورش نیاز شدید به این فعالیت را احساس کرد و در سال 1348 اداره ای به نام اداره آموزش فعالیت های هنری و سمعی و بصری به وجود آورد. بدین ترتیب سیر تحول تکنولوژی آموزشی در ایران آغاز گردید.
