بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر به تحلیل محتواي متون کتابهاي فارسی مدارس ایران به لحاظ میزان کاربرد واژههاي حامل خشونت و واژههاي حامل ملایمت و صلح میپردازد و در پی یافتن پاسخ سؤالات زیر است:
- 1 میزان کاربرد واژههاي خشونتآمیز در متون درس فارسی مدارس ایران چه قدر است؟
- 2 میزان کاربرد واژههاي صلحآمیز در متون درس فارسی مدارس ایران چه قدر است؟
- 3 از میان واژههاي صلحآمیز و واژههاي خشونتآمیز کدام یک داراي بیشترین کاربرد و کدام یک داراي کمترین کاربرد است؟
- 4 از میان پایهها و دورههاي تحصیلی کدام یک داراي واژههاي حامل ملایمت و پیام صلح بیشتري است؟
در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل توصیفی تمامی کتابهاي فارسی مدارس تحلیل شدهاند. جهت تعیین معناداري تفاوت بین سه مقطع تحصیلی از آزمون کراسکال- والیس استفاده گردیده است. یافتههاي تحقیق نشان میدهد که:
الف - در کتابهاي فارسی مدارس ایران ، فراوانی واژههاي حامل ملایمت و صلح با 42/57 - 2048 درصد - و فراوانی واژههاي حامل خشونت با 57/43 - 2763 درصد - است، لذا کاربرد واژههاي خشونتآمیز از واژههاي صلحآمیز بیشتر است.
ب - از میان پایههاي مختلف تحصیلی، کتاب فارسی دوم دبستان بخوانیم با فراوانی 132، معادل 78/11 درصد، واژة حامل ملایمت و صلح، داراي بیشترین و کتاب ادبیات فارسی - 2 - سال دوم دبیرستان با فراوانی 228، معادل 27/84 درصد، واژة حامل ملایمت و صلح، داراي کمترین تعداد واژة حامل ملایمت و صلح - در مقایسه با واژههاي حامل خشونت - است.
پ - از میان دورههاي مختلف تحصیلی، دورة ابتدایی با فراوانی 713، معادل 53/25 درصد، واژة حامل ملایمت و صلح، داراي بیشترین و دورة دبیرستان با فراوانی 741، معادل 33/82 درصد، واژة حامل ملایمت و صلح، داراي کمترین تعداد از این نوع واژهها - در مقایسه با واژههاي حامل خشونت - است.
تفاوت میزان واژههاي خشونتآمیز در سه مقطع معنیدار است اما تفاوت میزان واژههاي حامل ملایمت و صلح در این سه مقطع معنیدار نیست.
1. مقدمه
به خاطر آوردن جنگ هاي بزرگ و خانمان سوز در طول تاریخ زندگی بشر از یک سو، و پیشرفت هاي عظیم تکنولوژیکی در زمینه تولید انواع سلاح ها و به ویژه سلاح هاي کشتار جمعی و در نتیجه توسعه قدرت تخریب و ویران سازي انسان از سوي دیگر، بسیاري از مردم و به خصوص طرفداران صلح جهانی را نگران کرده است؛ در بسیاري از کشورها آموزش صلح به طرق گوناگون و از جمله از طریق کتابهاي درسی مطرح شده است. کتاب درسی به عنوان یک رسانه عمومی که مخاطبانش کودکان و نوجوانان هستند در شکلدهی و آموزش رفتارهاي گوناگون نقش مهمی بر عهده دارد.
ایرانیان در طول تاریخ همواره مردمی مهربان و صلح دوست بوده و بسیار کم پیش آمده است که به کشوري دیگر حمله کرده و یا آغازگر جنگ بوده باشند، بلکه سرزمین شان بارها مورد هجوم اقوام جنگ طلب قرار گرفته است. حس نوع دوستی و همدردي با دیگران همواره جزئی از فرهنگ مردم ایران بوده و شعر زیر از سعدي، شاعر بلند آوازه، که در حکایت دهم از باب اول کتاب گلستان آمده، بیانگر این حقیقت است.
بنی آدم اعضاي یکدیگرند // که درآفرینش زیکگوهرند
چوعضوي بدرد آورد روزگار // دگر عضوها را نماند قرار
توکز محنتدیگران بیغمی // نشاید که نامت نهند آدمی
قرآن کریم نیز در آیات متعددي مسلمانان را به صلح و دوستی فرا می خواند و به مؤمنانی که بر خشم و عصبانیت خود غلبه می کنند و در بین مردم نیز صلح و سازش برقرار میسازند، وعدة پاداش میدهد؛ از جمله در آیه 10 سورة الحجرات میفرماید:
یعنی مؤمنان همتا و برادر یکدیگر هستند پس بین برادران خود صلح و سازش کنید تا در برابر رحمت خدا قرار گیرید.
واژه هاي به کار رفته در متون کتاب هاي درس فارسی مدارس ایران داراي بار معنایی و عاطفی - semantic load - متفاوتی هستند و مفاهیم گوناگونی مانند دوستی، مهربانی، ملایمت، دشمنی، ستیزه جویی، خشونت و غیره را در بر دارند. با انتخاب متون و واژه هاي مناسب در کتاب هاي درس فارسی میتوان احساسات و عواطف انسانی را در کودکان تقویت کرد و با آشکار نمودن نقاط قوت و ضعف کتاب هاي درسی دراین زمینه، می توان در راستاي بهبود و اصلاح این کتابها گام برداشت.
2. مبانی نظري و پیشینه ي تحقیق
زبان شناسی - linguistics - مطالعه علمی زبان است و " یکی از شاخه هاي اصلی
آن معنیشناسی - - semantics است که به مطالعه معنی در زبان میپردازد - Crystal, 2003:410 - " و به دنبال کشف چگونگی عملکرد ذهن انسان در درك معنی از طریق زبان است و در اصل بازنمودهاي ذهن آدمی را بازمیکاود
