بخشی از مقاله
چکیده
با پیشرفت تکنولوژی و استقرار سیستمهای مدیریتی از جمله HSEMS که در قلب این سیستم بکارگیری مدیریت ریسک و اجرای فرآیندهای شنا سائی و ارز شیابی خطرات شغلی امری ضروری به نظر میر سد. از این رو تحلیل مخاطرات شغلی میتواند راهنمای مناسبی جهت کاهش و شناسایی خطرات باشد و به عنوان عنصری از یک سیستم پیشگیرانه مدیریتی مدنظر قرار داد. JHA مباحث بهداشتی و ایمنی کارکنان در طول مراحل طرح ریزی و اجرا هر فعالیتی به طور کامل مورد توجه قرار می دهد. JHA بر روی شغل متمرکز می شود و خطرات را قبل از اینکه رخ دهد شناسایی می نماید و جهت رفع و یا تعدیل آن برنامه ریزی می نماید.
.1 مقدمه
اجرای فرآیند شناسائی و آنالیز خطرات هر یک از مشاغل، طبقه بندی و تفکیک آنها براساس میزان و شدت ری سک در یک سازمان موجب جمع آوری اطلاعات مدون و کاملی می گردد که میتوان از آن اطلاعات در جهت اجرای اقدامات کنترلی و پیشگیرانه استفاده بهینهنمود . قطعاً پیاده نمودن صحیح و مستمر اقدامات پیشگیرانه و کنترلی پیشنهادی در یک سازمان متد کارا و اثر بخشی در کاهش سطوح ریسکهای تهدید کننده آن سازمان خواهد بود.
لذا به منظور اجرای فرآیند ارزیابی ریسک در سطح هر سازمان یا شرکتی می بایست ابتدا خطرات هر یک از مشاغل فعال در هر سازمان یا شرکتی را مورد ارزیابی قرارداد ارزیابی مذکور می بایست در برگیرنده تمامی خطرات از نقطه نظر بهداشت، ایمنی و محیط زیست باشد.
شایان ذکر است که درک جایگاه فرآیند ارزیابی ریسک و آنالیز خطرات از سوی مدیریت و کارکنان هر سازمان یا شرکتی می تواند در پیشبرد اهداف سازمانی، حفظ و صیانت از نیروی کار هر سازمان یا شرکتی نقش موثری را ایفا نماید.
.2 تعاریف
شغل:1 به هر فعالیتی اعم از ذهنی یا فیزیکی و یا هردو گفته می شود که به عنوان مسئولیت برای یک پرسنل تعریف شده و نتایجی برحسب اجرای آن در پی دارد. علاوه برآن یک شغل، ترتیبی از مراحلی است که برای انجام یک هدف مطلوب، معین شده است.
مراحل:2 عناصری از شغل که مانند یک زنجیرهای از عملیات است که برای هدف مشخصی می باشد. وظیفه:3 به قسمتی از کار هر فرد که جزئی از شغل وی می باشد.
خطر:1 موقعیت یا منبع بالقوه ایجاد خسارت، بیماری، تخریب اموال، تخریب محیط و یا ترکیبی از آنها را گویند .
ریسک:2 ترکیب - تابعی - از احتمال و پیامدهای ناشی از وقوع یک اتفاق خطرناک را گویند.
آنالیز یا تحلیل:3 هنر تفکیکی یک شغل به مراحل مختلف و وظایف متعدد و سپس ارزیابی هر وظیفه برای شناسایی مخاطرات را گویند.
پیامد مواجهه:4 اتفاق یا موضوعی که به طور منطقی و یا طبیعی، به دنبال فعالیتی یا شرایطی پیش می آید.
رویدادهای دارای ری سک:5 مجموعه رویدادهای م شاهده شده در محل کار که فرد آنها را در شرایط دارای ری سک انجام می دهد.
ریسک باقیمانده:6 ریسکی که پس از اعمال اقدامات کنترلی و تعدیلی باقی می ماند. ریسک باقی مانده باید از تحلیل ریسک قبلی، کمتر باشد.
:JHA7 یک روش ساده به منظور افزایش اطلاعات درمورد خطرات در مکانهای کاری انجام آنالیز خطرات شغلی در وظایف فردی است
.3کلیات
تجزیه و تحلیل مخاطرات شغلی روشی برای افزایش دانش و جلوگیری از مخاطرات در محیط کار میباشد . ارزیابی مخاطرات شغلی رو شی ا ست که به ارائه ا صول ایمنی و بهدا شت پذیرفته شده در محیط کار با توجه به عملکرد ویژه خود میپردازد . در یک JHA مراحل اولیه کار جهت شناسایی مخاطرات بالقوه - پنهانی - و تعیین ایمن ترین روش انجام کار بررسی و امتحان میگردند . از موارد دیگری که مکمل این طرح هستند میتوان تجزیه و تحلیل شغلی - - JSA و تحلیل مخاطرات شغلی را نام برد.
بعضی از افراد ترجیح می دهند آنالیز را برای همه خصوصیات یک شغل و نه فقط برای ایمنی انجام دهند. در هر حال، انجام این آنالیز چه به عنوان آنالیز تمام خصوصیات شغل و چه به عنوان بخشی از آن مبتنی بر این نظریه است که ایمنی جزء لازم و کامل در هر بخشی است و نباید به صورت مجزا در نظر گفته شود.
تمامی مشاغل می توانند برای JHA طبقه بندی گردند اما در برخی موارد موانع عملی نظیر زمان و میزان تلاش مورد نیاز برای انجام یک JHA از انتخاب برخی مشاغل جلوگیری مینماید. از موارد دیگر میتوان بررسی تجهیزات، مواد اولیه، مراحل کار و یا تغییرات محیطی را نام برد. با توجه به دلایل فوق،معمولاً مشاغلی خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و شناسایی میگردند. حتی اگر تجزیه و تحلیل همه مشاغل مد نظر باشد، این مرحله این اطمینان را میدهد که اغلب، مشاغل بحرانی در ابتدا تست، آزمایش و بازرسی می گردند .[1]
عواملی که در تعیین تقدم تجزیه و تحلیل مشاغل مطرح میگردند عبارتند از:
الف - توالی حوادث: این گونه مشاغل در جایی که حوادث به طور متناوب اتفاق میافتد و یا جایی که حتی حوادث به ندرت اتفاق میافتد و دارای صدمات میباشند انجام میپذیرد .
ب - عامل بالقوه در ایجاد آسیب ها و بیماریهای شدید: نتایج یک حادثه و یا شرایط خطرناک و یا تماس با اشیاء خطرناک بالقوه - پنهانی - تعیین کننده میزان شدت بیماریها هستند .
ج - م شاغل تازه تا سیس شده: به سبب فقدان تجربه در این گونه م شاغل، خطرات ممکن ا ست آ شکار نبوده و یا پیش بینی نگردد .
د - مشاغل تعدیل و یا اصلاح شده: مخاطرات جدید ممکن است با تغییر در انجام شغل در ارتباط باشد .
ه - مشاغل کمیاب و نادر: کارگران وقتی که عهدهدار مشاغل غیرعادی میشوند ممکن است در مواجهه با مخاطراتی وسیع تر بوده و یک JHA باید بررسی مخاطرات را بر روی آنها انجام دهد
دلایل بکارگیری روش :JHA
-1 آموزش ایمنی بعنوان یک عنصر کلیدی در سیستم مدیریت ایمنی مطرح بوده که می تواند موجب افزایش آگاهی کارکنان در زمینه ایمنی گردد. علاوه بر آموزش عمومی پرسنل در زمینه ایمنی، مدیریت بایستی آموزشهای تخصصی ایمنی را برای کارگرانی که در مشاغل مخاطره آمیز و یا کارهای پر خطر فعالیت می کنند فراهم نماید و روش JHA نیز تکنیکی است که بعنوان ابزار مدیریتی بوده که در زمینه های آموزشهای تخصصی ایمنی و پیشگیری از حوادث کاری بکار می رود
-2 نتایج این فرآیند می تواند برای آموزش کارکنان جدید یا جابجا شده، آموزش مجدد کارکنان بعد از انجام یک بازرسی مورد استفاده قرار گیرد.
JHA -3 مهمترین ابزار در دسترس برای مدیریت جهت حذف خطرات شغلی و کاهش رویدادها، حوادث و صدمات در محیط کار است.
JHA -4 روش جامع و کاملی جهت درک و شناسایی خطرات و ریسکهای تهدید کننده هر شغل می باشد.
JHA -5 لیست مدونی از اقدامات کنترلی مناسب را جهت کاهش ریسک فراهم می کند.
JHA -6 متدی کارا و اثر بخش جهت شناسایی، ارزیابی و اصلاح پتانسیلهای ریسک در شرکت می باشد.
JHA - 7 بیانگر روشهای انجام وظایف با سطح ایمنی بالا جهت تکمیل شغل می باشد.
JHA -8 فرصت مشارکت و درگیری کارکنان را با فرآیند فراهم می کند تا از این طریق سطح آگاهی و دانش شغلی شان افزایش یابد.
JHA -9 ساده ترین تا پیچیده ترین مشاغل را پوشش میدهد.
JHA -10 به کارکنان اجازه میدهد تا از زمان بازنگری فرآیند و زمان اتمام کار آماده شوند.
JHA-11 با شناسایی دقیق خطرات شغل، ایفاگر نقش موثر در پیشگیری از حوادث و صدمات کاری خواهد بود.
JHA -12 راهنمای مفید و مناسبی برای ممیزی است. ممیز با مشاهده فرم قادر به درک بهتر اقدامات کنترلی جهت کاهش سطوح ریسک در محیط کار می باشد.
JHA-13 به کارکنان اجازه میدهد تا فرآیندهای تحت پوشش را به آسانی درک و ملاحظه نمایند.
JHA -14 یک ابزار آموزشی مناسب محسوب می گردد.
JHA-15 با افزایش مشارکت کارکنان در درک ریسک و ارتقا سیستم خود کنترلی، موجبات افزایش بهره وری و روحیه کارکنان را فراهم می سازد.
