بخشی از مقاله
چکیده
بازخورد یکی از مؤلفههای یادگیری و آموزش است که نقش حیاتی در موفقیت فراگیران دارد و مشخص میکند برای بهبود یادگیری از فراگیر چه انتظاراتی میرود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل موانع اثربخشی بازخوردهای آموزشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان از دیدگاه دانشجویان انجام شد.
جامعه آماری پژوهش، دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال تحصیلی 96-95 بودند که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 260 نفر تعیین شد. نمونهها به روش تصادفی طبقهای با انتساب متناسب با حجم انتخاب شدند.
برای توزیع دادهها از تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 24 و بهمنظور تلخیص متغیرهای موانع اثربخشی بازخوردهای آموزشی از دیدگاه دانشجویان از تحلیل عاملی اکتشافی با رویکرد تلخیص دادهها استفاده شد. بهمنظور تعیین مناسب بودن دادههای گردآوریشده برای تحلیل عاملی از ضریب kmo و آماره bartlet استفاده شد.
نتایج نشان داد سه مانع شامل: » فقدان بازار کار بعد از فارغالتحصیلی و عدم انگیزه یادگیری کافی در دانشجویان بهتبع آن«، » معیار بودن نمره و معدل برای استخدام و عدم توجه به کیفیت یادگیری و آموختهها« و » عدم استقبال دانشجویان از بازخوردهای اصلاحی و تمایل آنها به راحت پاس کردن دروس« مهمترین موانع اثربخشی بازخوردهای آموزشی می باشند.
.1 مقدمه
یکی از ارکان اساسی توسعه یک کشور، بخش آموزشوپرورش آن است، این بخش از آن جهت دارای اهمیت فوقالعاده است که هم ابزاری مهم برای توسعه بوده و هم یکی از اهداف توسعه محسوب میشود .دستیابی به کیفیت در نظامهای آموزش کشاورزی بهطور اعم و به دانشکدههای کشاورزی بهطور اخص مستلزم ارزیابی و استفاده از نتایج آن بهعنوان بازخورد برای سیاستگذاری و تصمیمگیری است.
یافتههای پژوهشی متعدد نشان داده است که پیشرفت تحصیلی هم از ساختارهای دانش و هم از فرآیندهای پردازش اطلاعات تأثیر میپذیرد. بر این اساس، یکی از عوامل مؤثر بر چگونگی پردازش اطلاعات، و همچنین یک موضوع اصلی برای تحول یادگیری، بازخورد است . در غیاب بازخورد از سوی معلمان و مربیان آموزشی، اشتباهات، بدون اصلاح باقی مانده، عملکرد خوب تقویت نشده و شایستگی بالینی به دست نیامده و حاصلی جز احساس سرگشتگی و سردرگمی در فراگیران و کارآموزان نخواهد داشت
تحلیل بسیاری از تحقیقات بینالمللی نشان داده است که در پیشرفت تحصیلی فراگیران مهمترین و مؤثرترین عامل و مداخله بازخورد است. بازخورد به عنوان یک مداخله آموزشی درمانی ترمیمی بیشترین اثر را در پیشرفت تحصیلی دارد.[1] در واقع بازخورد نهتنها به فراگیران - دربارهی چگونگی مهارت و دانشی که کسب کردهاند - اطلاعات میدهد بلکه به آنها میگوید که چگونگی توانایی خود را ارتقا دهند. بدین ترتیب، دامنه تجربیات فراگیران در جریان یادگیری توسعه مییابد.
بازخورد4به معنی » بازگشت دادن « اثرات اعمال توسط محیط یا دیگران به فاعل عمل است .
بازخورد - خبر یا درون داد - فرایندی است که به موجب آن، تمام یا بخشی از نتایج عملکرد ارگانیزم به درون آن برگشت داده میشود. ارگانیزم، اطلاعات برگشت داده شده را در سطوح بالاتر شناختی پردازش میکند و پاسخ صحیحتری را نسبت به قبل از آن بازتولید مینماید
در محیطهای آموزشی، بازخوردهای حاصل از ارزشیابی تحصیلی، نقش بسیار مهمی را در ارتقای سطح کیفی و کمی یادگیری فراگیران ایفا میکند. بازخورد، حلقه ارتباطی بین سنجش و یادگیری است. در بازخورد، شواهد یادگیری بدون آنکه تفسیر یا ارزشیابی شود، به فراگیران برگشت داده میشود تا آنان نسبت به تنظیم و متناسب کردن رفتار خود با اهداف آموزشی اقدام کنند
مبانی نظری روبه رشد آموزش عالی نشان میدهد که بازخورد عامل مهمی در فرآیند ارزیابی است که باعث بالا بردن کیفیت یادگیری فراگیران و ایجاد تغییرات اثربخش در کلاس درس میشود . همچنین تحلیل بسیاری از تحقیقات بینالمللی نشان داده است که در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مهمترین و مؤثرترین عامل و مداخله بازخورد است. بازخورد به عنوان یک مداخله آموزشی بیشترین اثر را در پیشرفت تحصیلی دارد
در بازخورد، شواهد یادگیری بدون آنکه تفسیر یا ارزشیابی شوند به فراگیران برگشت داده میشود تا آنان نسبت به تنظیم و متناسب کردن رفتار خود با اهداف آموزشی اقدام کنند. بدین ترتیب، دامنه تجربیات فراگیران در جریان یادگیری توسعه مییابد .
دستیابی به کیفیت مطلوب در نظامهای آموزش عالی از جمله دانشکدههای کشاورزی مستلزم ارزیابی و بازخورد و استفاده از نتایج آن در راستای بهبود مستمر فعالیتهای آموزشی است. در جهت تحقق این هدف و برای ارتقا یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان، نیاز به ارائهی بازخورد مؤثر و مرتبط از طرف اساتید میباشد که در نهایت منجر به افزایش کیفیت آموزشی میشود.
بااینوجود، کارهای میدانی بیشتری در زمینه درک دانشجویان کشاورزی از بازخورد و تأثیر آن بر یاددهی و یادگیری، همچنین نوع بازخورد و تأثیر آن در چارچوب روشهای ارزیابی سنتی و فراگیر محور [9 ]و سودمندی بازخورد نیاز است.اگرچه بازخورد از مهمترین مؤلفههای آموزش و یادگیری است اما دلایل استقبال نکردن فراگیران از آنها متنوع است و میتواند پیامدهای متعددی را نیز به دنبال به همراه داشته باشد.
بهرغم شواهد پژوهشهای متعدد دال بر اهمیت بازخورد در یادگیری و به دلیل پیچیدگی و چندبعدی بودن بازخورد هنوز پژوهشهای اندکی در این زمینه انجام شده است. از سوی دیگر، پژوهشهای انجام شده در این خصوص نیز نتوانستند به مطالعه روند اجرای بازخورد و موانع اصلی آن بپردازد و راهکارهای مناسبی در این زمینه پیشنهاد دهند[2 ]با توجه به جایگاه و اهمیت بازخورد در بخش آموزش عالی کشاورزی در کشور، در این مقاله سعی گردیده است موانع اثربخشی بازخوردهای آموزشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان از دیدگاه دانشجویان بررسی گردد.
.2 روش تحقیق
این تحقیق از لحاظ نوع داده، از نوع تحقیقات کمّی، است. از نظر میزان کنترل متغیرها از نوع غیر آزمایشی میباشد. در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات به دانشجویان دانشکده کشاورزی مراجعه شد، لذا تحقیق حاضر از لحاظ مکان انجام پژوهش جزو پژوهشهای میدانی است .
با توجه به هدف این تحقیق میتوان عنوان کرد که نتایج حاصله از آن میتواند در برنامهریزیهای سیاستگذاران آموزش عالی کشاورزی استفاده قرار گیرد، لذا از نظر هدف جزو تحقیقات کاربردی میباشد. همچنین از جنبه عملیات آماری، این تحقیق توصیفی- همبستگی است.
جامعه آماری پژوهش، دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال تحصیلی 96-95 بودند. تعداد آنها بر اساس اعلام معاونت دانشجویی 1620 بود که حجم نمونه 260 نفر تعیین شد. نمونهها به روش تصادفی طبقهای با انتساب متناسب با حجم انتخاب شدند. تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 24 و بهمنظور تلخیص متغیرهای موانع اثربخشی بازخوردهای آموزشی از دیدگاه دانشجویان از تحلیل عاملی اکتشافی با رویکرد تلخیص دادهها استفاده شد.
بهمنظور تعیین مناسب بودن دادههای گردآوریشده برای تحلیل عاملی از ضریب kmo و آماره bartlet استفاده شد. در این پژوهش برای سنجش روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه تحقیق از نظریات و پیشنهادهای اعضای هیئتعلمی صاحبنظر در رشتههای ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی استفاده شد و پس از بررسی نهایی کمیته تحقیق و انجام اصلاحات موردنظر آنها روایی پرسشنامه تائید گردید. برای سنجش پایایی ابزار تحقیق بعد از تأیید روایی پرسشنامه، پایلوت تست انجام شد. برای این منظور تعداد 25پرسشنامه توسط دانشجویان دانشگاه زنجان تکمیل گردید. پس از تکمیل پرسشنامه با استفاده از نرمافزار spss ضریب کرونباخ آلفا برای هریک از بخشهای پرسشنامه محاسبه گردید که ضریب آلفای کرونباخ برای تمام اجزای پرسشنامه بالاتر از 0/7 و مناسب میباشد.
