بخشی از مقاله
چکیده
امروزه بحث اشتغال یکی از اساسیترین دغدغهها و نیازهای نسل جوان بخصوص در بین دانش آموختگان دانشگاهی بخش کشاورزی است. پایداری و پویایی اشتغال در بخش کشاورزی تنها از طریق بکارگماری سرمایههای انسانی ماهر و متخصص در این عرصه ممکن میباشد. تقویت قابلیتهای کارآفرینی دانشجویان میتواند عاملی موثر در بهبود وضعیت اشتغال دانشجویان جویای کار باشد.
این مطالعه با هدف تعیین سطح قابلیت کارآفرینی در میان دانشجویان کشاورزی دانشگاه زنجان به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان - در سال تحصیلی - 91 -92 به تعداد 390 نفر بودند که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده 200 نفر از آنها انتخاب و اطلاعات با استفاده از ابزار پرسشنامه جمعآوری شد.
روایی محتوایی پرسشنامه با نظر اعضای هیات علمی دانشگاه زنجان مورد تایید قرار گرفت. پایایی ابزار تحقیق نیز از طریق انجام پیشآزمون و محاسبه آلفای کرونباخ برای مقیاسهای اصلی پرسشنامه - در دامنه بین 0/80 تا - 0/89 ارزیابی و تصحیح گردید. تجزیه و تحلیل دادهها بوسیله نرم افزار SPSS20 انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که پاسخگویان از نظر سطح توفیق طلبی 40 - درصد - ، کنترل درونی 63 - درصد - ، عملگرایی - 76/5 - و رویا پردازی 57 - درصد - در سطح بالا و از نظر سطح ریسک پذیری 48/5 - درصد - ، سلاست فکری 54/5 - درصد - در سطح متو.سط بودند.
مقدمه
کشاورزی یکی از بخش های مهم اقتصادی بوده و دارای نقش کلیدی در امنیت ملی است و ساماندهی و نهادسازی برای فعالیت هدفمند نیروی انسانی در حوزه کشاورزی از راهکارهای مناسب به منظور توسعه کشاورزی محسوب میشود
پایداری و پوپایی در بخش کشاورزی، مستلزم بهره مندی کشور از سرمایههای انسانی ماهر و متخصص و بهره گیری از قابلیتها و مهارت های فارغ التحصیلان رشتههای کشاورزی است. طبق گزارشات سالانه بیش از 8 هزار نفر با مدرک کشاورزی از دانشگاهها وارد بازار کار می شوند و اشتغال آنها بعد از فراغت از تحصیل از جمله دغدغههای اصلی آنها میباشد
با اینکه آمار دانشجویان کشاورزی در سالهای اخیر رشد قابل توجهی داشته و سالانه بیش از 8 هزار نفر با مدرک کشاورزی از دانشگاهها وارد بازار کار میشوند .با این حال تعداد معدودی از آنها جذب فعالیت های کشاورزی میشوند. این افزایش قابل ملاحظه فارغ التحصیلان کشاورزی و عدم اشتغال آنان در بخشهای کشاورزی از دغدغهها و چالشهایی است که گریبانگیر برنامهریزان و سیاستگزاران شده است.
توسعه منابع انسانی یکی از شرایط اساسی برای دستیابی به این بخش عظیم اقتصادی است با این وجود به نظر میرسد که ساختار نیروی انسانی بخش کشاورزی در ایران بسیار نامناسب است و اکثرا افراد غیر متخصص مشغول به کارند
همان طور که اشاره شد نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهها و مرکزهای آموزش عالی افزایش یافته است. یعنی عرضهی نیروی کار دانش آموختگان بر تقاضای آن پیشی گرفته است
وجود این موضوع به احتمال زیاد به علت عدم جذب نیروهای متخصص بوسیله دانش آموختگان بخصوص دانش آموختگان بخش کشاورزی و در واقع عدم حضور تاثیرگذار آنها در بازار کار است
در حقیقت آموزشهای ارائه شده در نظام آموزش عالی کشاورزی منطبق با نیازهای فعلی جامعه نیست و یا عدم کارایی آموزشها به این امر منجر میشود که فارغ التحصیلان به ایجاد مشاغل مناسب برای خود قادر نباشند، بدیهی است هدف غایی آموزش عالی کشاورزی، تربیت دانش آموختگان کارآفرین است که پس از پایان تحصیلات خود بتوانند با استفاده از منابع و فرصتهای موجود نسبت به ایجاد شغلی مرتبط با آموختههای دانشگاهی مبادرت ورزند. چنین رویکردی به آموزش عالی در نتیجه تفکر کارآفرینانه و توجه دلسوزانه حاصل میشود
کارآفرینی تاثیر مستقیمی بر توسعه اقتصادی و اجتماعی مردم دارد. هرچه یک جامعه بیشتر در فعالیتهای کار آفرینی شرکت کند، سریع تر به توسعه اجتماعی و اقتصادی دست مییابد . جوامع امروزی به افرادی نیاز دارند که مصمم به کسب موفقیت و قادر به تبدیل رؤیا به حقیقت و دارای روحیهی استقلال طلبانه برای کاوش موقعیتهای جدید هستند.
اگر به تاثیرات اقتصادی و اجتماعی کارآفرینی توجه شود، نقش متخصصان و دانش آموختگان در توسعه جامعه روشن خواهد شد و دانش آموختگان به نیازهای مختلف جامعه پاسخ میدهند. زمانیکه بسیاری از اعضای یک جامعه کارآفرینی را بعنوان شغل بپذیرند، آن جامعه به سرعت رشد مییابد، بطوری که هزار جریبی - 1382 - قابلیتهای کار آفرینی را بعنوان یکی از عاملهای مهم رشد و توسعهی اقتصادی و ایجاد اشتغال به منظور حل مساله بیکاری موثر میداند.
قابلیتهای کار آفرینی اغلب اکتسابیاند و با توجه به اینکه دانشجویان یکی از مهم ترین قشرهای جامعه هستند که ظرف مدت نسبتا کوتاهی روانهی بازار کار میشوند و در روند توسعه حال و آینده یک کشور نقش مهمی ایفا میکنند. لازم است دانشگاهها و موسسههای آموزشی نسبت به پرورش قابلیتهای کار آفرینی دانشجویان بعنوان سرمایه بنیادی و با ارزش همت گمارند و موجب توسعه کارآفرینی و به تبع آن زمینههای ایجاد اشتغال اثر بخش و رشد و توسعهی اقتصادی شوند
پیشینه تحقیق
امروزه به مفهوم کارآفرینی اهمیت ویژهای داده میشود ، به طوری که حضور افراد کارآفرین در جوامع، بعنوان موتور اقتصاد در نظر گرفته میشود، لذا توسعه فرهنگ کارآفرینی و حمایت از این گروه و ایجاد کارآفرینی در بخش کشاورزی ضروری به نظر میرسد. این ضرورت در آموزش کشاورزی بیشتر است چرا که وظیفه آن ارائه منابع به نیروی انسانی متخصص است. با این حال عواملی مانع از ارتقاء کارآفرینی در آموزش عالی کشاورزی میشود که عبارتند از: انتخاب روشهای نامناسب آموزشی، محتوا و برنامهریزی نامناسب آموزشی، موانع ارتباطات و فقدان دورههای آموزشی کارآفرینی، عدم حمایت کافی دولت، عدم بهرهوری در دانشگاه به آموزش کارآفرینی
جهانی شدن کار و فناوریهای جدید نه تنها نیازمند بازار کار و کار فرمایان است بلکه مستلزم حضور افرادی است که دارای دانش تخصصی و مهارت بوده که با تغییر شرایط حال قادر به تطبیق باشند. این توسعه نیاز به تغییر در فرایندهای آموزشی دارد. یک روش کلیدی در تغییر سیستم و بهبود فرایندهای آموزشی این است که کیفیت مهارتهای آموزشی مبتنی بر شایستگی افراد ارزیابی شود تا اطمینان حاصل شود که مهارتهای تحویل داده شده توسط سیستم آموزشی با مهارتهای مورد نیاز در بازار کار مطابقت داشته باشد
آماده سازی در خصوص کار آفرینی نباید بعد از فارغ التحصیلی باشد، بلکه برای تحقق این امر لازم است طی فرایندی و در حین تحصیل، مقدمات لازم فراهم و موانع و محدودیتها برطرف شوند. یکی از مهمترین این اقدامات تحت تاثیر قرار دادن نگرشهای کارآفرینانه به منظور بروز رفتار کارآفرینانه است. انگیزه دهی و تقویت نگرشها متاثر از دو دسته فضاهای بیرونی و درونی فرد است. فضای درونی مشتمل بر حیطه گستردهای از عوامل مختلف از جمله نگرش درونی فرد نسبت به کارآفرینی، باور به خودکارآمدی و مهارتهای عمومی کارآفرینانه و فضای بیرونی شامل عواملی است که محیط اطراف فرد، او را تحت تایر قرار میدهند، ازجمله حمایتهای کارآفرینانه دانشگاه و هنجارهای ذهن شکل گرفته در محیط پیرامون
آموزش کارآفرینی میتواند نقش مهمی در تغییر دیدگاههای دانشجویان در جهت خود اشتغالی ایجاد نمایند. به نحوی که براساس این آموزشها آنها بتوانند در جهت راه اندازی یک کسب و کار برای اشتغال در بازار کار آماده شوند. بنابراین یکی از چالشهای عمده آموزش عالی کشاورزی این است که چه تحولاتی در سیستم آموزش کشاورزی باید صورت پذیرد تا فارغ التحصیلان آن قادر باشند یک واحد کسب و کار جدید و کار آفرینانه را راه اندازی و بصورت بهینه مدیریت نمایند. علاوه بر گسترش و توسعه مهارتهای کارآفرینی فارغ التحصیلان کشاورزی، کسب اطلاع از شرایط ویژه و مشکلات و موانع آنها ضروری است
نتایج تحقیق خسروی پور و منجمزاده - 1389 - حاکی از آن بود که مهمترین موانع اشتغال در بخش کشاورزی عبارت اند از: محدود بودن فرصتهای اشتغال، عدم حمایت دولت از دانشآموختگان کشاورزی، عدم ارتباط مراکز عالی کشاورزی با بخش کشاورزی، پایین بودن سطح دانش و مهارتهای شغلی دانش آموختگاه و عدم علاقه آنان به مشاغل بخش کشاورزی. با توجه به اهمیت بخش کشاورزی بعنوان یکی از عمدهترین بخشهای اقتصادی در تولید و پیشرفت کشور میتوان گفت افزایش میزان کارآفرینی و اشتغال دانشآموختگان از طریق شناخت و رفع موانع و مشکلات پیش روی آنها در آموزش عالی بویژه در بخش تحصیلات تکمیلی میتواند موجب افزایش علاقه و انگیزه دانش آموختگان در توسعه کشور گردد.
از نظر رستمی و همکاران - 1390 - یکی از چالشهای پیش روی دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهی، نبود خودباوری آنها به توانمندی در راه اندازی کسب و کارهای کارآفرینانه میباشد. از سوی دیگر بروز رفتار کارآفرینانه، تحت تاثیر سه عامل نگرش، باورهای عینی و تجربیات عملی برگرفته از محیط و نیز تقویت خودکارآمدی در افراد است.
کریمی و همکاران - 1391 - معتقدند قصد کارآفرینی یک فرد میتواند بوسیله تصورات و برداشت شخصی او از موانع و حمایتهای موجود در زمینه شروع یک کسب و کار و هم چنین ارزشهای فرهنگی و محیطی که او در آن قرار گرفته است، متاثر شود. یکی از چالشهای پیش روی جوامع مختلف، دانش آموختگانی هستند که توانایی فردی و مهارت لازم برای راه اندازی کسب و کار ندارند.
این امر، آماده سازی فارغ التحصیلان دانشگاهی را از طریق توسعه فرهنگ کارآفرینی در آنان ضروری میسازد. آنچه که مسلم است این که آمادهسازی نباید بعد از فارغ التحصیلی باشد، بلکه برای تحقق این امر، لازم است طی فرایند و حین تحصیل، مقدمات لازم فراهم گردد و موانع و محدودیتها برطرف شوند. یکی از مهمترین این اقدامات تحت تاثیر قرار دادن نگرش و نیات کارآفرینانه دانشجویان است
در طول سه دهه گذشته، علاقه قابل توجهی در میان دانشگاهیان برای خود اشتغالی وجود داشته است. خود اشتغالی و کارآفرینی بعنوان راحلی برای بالا بردن نرخ اشتغال و کاهش بیکاری است. انتظارات افراد از استعداد کارآفرینی با ویژگیهای شخصی، ارزیابی فرد از کارآفرینی و داشتن نگرش مثبت نسبت به ریسک در تعامل است.
