بخشی از مقاله
چکیده
زمینه :حدود سه چهارم مردم دنیا در مناطقی زندگی می کنند که در دهه های اخیر حداقل وقوع یکی از چهار عمده مهم مرگ ومیر ناشی از بحران ها یعنی زلزله ، سیل ، طوفان یا خشکسالی را تجربه کرده اند.
هدف: در این مطالعه ، به بررسی مدیریت بحران - پیشگیری - در زمینه بحران های مختلف در شهرستان دورود در راستای پیشگیری از بحران و یا به حداقل رساندن اثرات آن به هنگام وقوع آنها،جهت ایجادآمادگی لازم ،امدادرسانی سریع و بهبودی اوضاع می پردازیم.
روش بررسی: اگر مدیریت بحران را برنامه ریزی برای کنترل بحران تعریف کنیم در آن صورت چهار مرحله را به منظور برنامه ریزی برای کنترل بحران باید به انجام رساند. نخست باید پدیده های ناگوار پیش بینی شوند، سپس باید برنامه های اقتضایی تنظیم شوند، پس از آن باید تیم های مدیریت بحران تشکیل و آموزش داده شد ه و سازماندهی گردند . سرانجام باید برای تکمیل برنامه ها، آنها را به صورت آزمایشی و با تمرین عملی به اجرا درآورد. - - Kreitner, 1998 در این مطالعه از نوع کاربردی و گزارش موردی مدیریت بحران در بیمارستان دورودراطبق روش Kreitner و طی مراحل زیر مورد بررسی قرار می دهیم.
الف - پیش بینی بحران و بررسی نقاط بحرا ن خیز و آسیب پذیر ب - تهیه برنامه اقتضایی برای مواجهه با بحرا ن ج - تشکیل تیم مدیریت بحران و آموزش نیروی انسانی د - تکمیل برنامه ها از طریق اجرای آموزشی سپس اقدامات انجام شده در قالب سه مرحله قبل از بحران و حین بحران و پس از بحران مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که ، وجود گسلهای معکوس زاگرس و لرزه خیز دورود و همچنین رودخانه های متعدد و حوادث ریلی و جاده ای به علت عبور راه آهن و جاده اصلی تهران جنوب ، این شهر را به یکی از بحرانی ترین و آسیب پذیر ترین شهرها در حوادث طبیعی و انسان ساز تبدیل نموده است.که بیشترین درصد بحران مربوط به حوادث ریلی و جاده ای است ، در حالیکه بیشترین خسارتهای وارده مربوط به حوادث طبیعی زلزله و سپس سیل می باشد .در مرحله پس از بحران فعالیتها در قالب اقدامات درمانی و نجات جان مصدومین ، امداد و نجات ، حفظ امنیت و خدمات بهداشتی و تسهیلات زندگی و منابع و امکانات و نیروی انسانی بررسی می گردند.
نتیجه گیری: در این مطالعه در ابتدا تلاش شده تا باآشنایی با مفاهیم بحران ،مدیریت بحران و مراحل بحران و شناسایی بحرانها واولویت بندی آن و برنامه ریزی صحیح قبل و حین و بعد از بحرانهای طبیعی و انسان ساز و برگزاری جلسات منظم بحران و برنامه ریزی نیروی انسانی و آموزش نیروها و تهیه امکانات ضروری و رفع کمبود نیروهای متخصص ،بحران های بالقوه را شناسایی وپیش بینی نمودو سپس در مقابل آنها اقدامات پیشگیرانه ای را انجام داد تا اثر بحران به حداقل برسد. و با مدیریت بحران در حین سانحه و مدیریت زمان و انجام اقدامات طبق برنامه ریزی های بحران و در ادامه مدیریت صحیح بحران پس از سانحه - بازسازی کوتاه مدت و بلند مدت - می توان گام موثری در راستای پیشگیری وکاهش اثرات خطا وافزایش آمادگی و مقابله با سوانح طبیعی و انجام اقدامات بازسازی برداشت.
حضور گسل های اصلی و فعال در این استان و سابقه زمین لرزه های مخرب ضرورت توجه بیشتر به امور زلزله این استان را اجتناب پذیر نموده است و لازم است مطالعات لرزه زمین ساخت، پهنه بندی خطر زمین لرزه ومقاوم سازی ابنیه در اولویت محورهای توسعه پایدار استان قرار گیرد روال مشخصی جهت مدیریت بحران پس از اینگونه حوادث در نظر گرفته شود وبا تخصیص به موقع وکافی اعتبارات شاهد تکرار چنین حوادثی نباشیم .
مقدمه
کشور عزیزمان ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در زمره کشورهای بلاخیز جهان قرار داردو مهمترین سوانح در این کشور ، زمین لرزه و سیل می باشد. توجه خاص به محل قرارگرفتن ایران در این ناحیه ، لرزه خیزی بالای کشور را به وضوح روشن می سازد. در ضمن شواهد تاریخی از خسارتهای ناشی از زمین لرزه و سیلهای سهمگین نیز حاکی از پتانسیل مخرب اینگونه رخدادها و وارد آمدن صدمات غیر قابل جبران اقتصادی و جانی در این پهنه می باشد.
وقوع سوانح طبیعی ، توسعه یافتگی یک جامعه را به طور جدی تهدید می کند. در فعالیتهای مربوط به توسعه در مناطق دیگر نیز تحت تاثیر آثار منفی حادثه قرار گرفته و بدین ترتیب برنامه های بلند مدت توسعه جای خود را به برنامه های آنی و کوتاه مدت امداد و نجات و بازسازی می دهد و هزینه هایی که باید صرف پیشرفت اهداف از پیش تعیین شده جهت توسعه گردد صرف دوباره کاری و بازسازی مجدد همان تاسیسات زیر بنایی شود. بعبارت دیگر عوارض منفی سوانح در روند توسعه کشورها بویژه کشورهای جهان سوم موجب ایستایی و حتی واپسگرایی اقتصادی و اجتماعی می گردد.
بحران : به حادثه ای که به طور طبیعی یا به وسیله بشر به طور ناگهانی و یا به صورت فزاینده به وجود آید و سختی و مشقتی را به جامعه انسان تحمیل نمایدکه جهت برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اساسی و فوق العاده باشد، بحران می گویند. - مازیار حسینی - 1391 بحران، به مرحله پیچیده ای از یک کارگفته می شود که یک رویداد از آن می گذرد، وضعیتی که خارج شدن از آن دشوار است . بحران به خطر آنی و رخدادهایی گفته می شود، که در جهت خرابی ناگهانی ایجاد می شود
بحران ، رویداد و واقعه ای ناگهانی است که با آسیب های مالی و جانی گسترده ای همراه بوده و نیازمند انجام اقدامات فوری است.این قبیل حوادث طبیعی که منجر به بروز وضعیت بحرانی در جامعه می شوند ، حداقل به طور بالقوه و اغلب خطرناک و ویرانگر و کشنده هستند. - الکساندر - 2002 مدیریت بحران :فرایند برنامه ریزی ها و اقدامات مقامات دولتی و دستگاههای اجرایی دولتی ، شهرداری و عمومی است که با مشاهده
،تجزیه و تحلیل بحران ها ، به صورت جامع و یکپارچه و هماهنگ و با استفاده از ابزارهای موجود تلاش می کند از بحران ها پیشگیری نماید، یا در صورت وقوع آنها در جهت کاهش آثار ، ایجاد آمادگی لازم ، مقابله ، امداد رسانی سریع و بهبود اوضاع تا رسیدن به وضعیت عادی و بازسازی تلاش کند. - مازیار حسینی - 1391 مدیریت بحران :علمی است کاربردی که به وسیله مشاهده سیستماتیک بحران ها و تجزیه و تحلیل آنها در جستجوی یافتن ابزاری است
که به وسیله آنها بتوان از بروز بحران ها پیشگیری کرده یا در صورت بروز آنهادر خصوص کاهش آثار آن ،آمادگی لازم ،امدادرسانی سریع و بهبودی اوضاع اقدام کرد.در واقع مدیریت بحران واکنشی است که هدف آن کاهش اثرات بلایای طبیعی و انسان ساز با انجام ×سازماندهی و برنامه ریزی و بسیج کلیه امکانات و تجهیزات می باشد. - فرانکلین - 2004 براساس نظرات پیرسون و کلایر، مدیریت بحران عبارت است از: تلاش نظام یافته توسط اعضای سازمان همراه با ذی نفعان خارج از سازمان، درجهت پیشگیری از بحران ها و یا مدیریت اثربخش آن در زمان وقوع.
مدیریت بحران به عنوان فرایندی نظام یافته تعریف می شود که طی این فرایند سازمان تلاش می کند بحران های بالقوه را شناسایی وپیش بینی کند سپس در مقابل آنها اقدامات پیشگیرانه ای را انجام دهد تااثر آن را به حداقل برساند.
مدیریت بحران به جهت تأثیرگذاری بر افکار عمومی و افراد ذی نفع بر روابط عمومی متمرکز می شود. قسمتی از مدیریت به بحران های جاری و مداخله در آنها مربوط می شود که در هنگام وقوع بحران اهمیت می یابد و بخشی از آن نیز به بعد از وقوع بحران و برنامه ×های سالم سازی و اقدامات اصلاحی مربوط می شود
سیر تحولی مدیریت بحران در ایران :
در تمام کشورهای دنیا ، مدیریت ملیبحران عموماً بر عهده حکومت است. در برخی کشورها مدیر بحران رئیس قوه مجریه است ولی در اکثر آن ها مدیر بحران عضو قوه مجریه - به ویژه در سطح ریاست جمهوری و وزارت کشور - است. نمایندگان منطقه ای دولت - استاندار ، فرماندار ، بخشدار - زیر نظر وزیر کشور عمل می کنند . همچنین شهرداری ها و دهیاری ها - دولت های محلی - علیرغم استقلال نسبی خود ، با وزارت کشور هماهنگی به عمل می آورند . مدیریت بحران در کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در مسیر تحولی خود بطور متناوب تحت نظر ریاست جمهوری ، معاون اول رئیس جمهور ،نخست وزیر ، معاون اجرائی رئیس جمهور و وزیر کشور به مسئولیت های خود عمل نموده است. در شهرستان دورود نیز به عهده فرماندار است.که از سال 1380 کارخود را آغاز کرد.
در خرداد ماه 1302 وقوع زلزله در شرق خراسان و به فاصله 3 ماه بعد در سیرجان و کرمان نه تنها موجب کشته شدن جمع کثیری از اهالی بلکه منجر به ویرانی صدها روستا در این مناطق گردید. همچنین در همان سال سیلاب های گسترده و وسیعی در استان های گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی، و اصفهان جاری و ماحصل زندگی هزاران روستایی را نابود کرد و روستاهایی که در مسیر این سیلاب قرار داشتند یکی پس از دیگری ویران و خانه ها خالی از سکنه و متروکه شدند.
در این سانحه با توجه به وسعت و گستردگی خسارت و انعکاس آن در کشور برای اولین بار نیروهای ارتش به عنوان عوامل حکومت و با استفاده از نیرو و امکانات موجود به کمک آسیب دیدگان شتافتند و اولین استمداد ملی برای کمک به آسیب دیدگان در سطح کشور به کار گرفته شد. عملیات امدادی ارتش و استمداد انجام شده جرقه ای بود برای سازماندهی تشکیلاتی که سالها قبل قراردادهای آن امضاء شده بود در نهم اردیبهشت ماه سال " 1348 قانون پیشگیری و مبارزه با خطرات سیل به تصویب مجلس شورای ملی وقت رسید.
