بخشی از مقاله
چکیده
زنان روستایی در اکثر جوامع، نیروي عمده کار کشاورزي را تشکیل میهدهندههاهمیت موضوع زنان در ایران به ویژه مناطق روستایی از یک سو با محدودیت امکانات ، منابع تولیدي و از سوي دیگر با رشد سریع جمعیت و انبوه بیکاران در فرآیند دستیابی به رشد و توسعه روستایی مواجه می باشد زنان روستایی در تمامی مراحل تولید محصولات کشاورزي ، تولیدات دامی دوشادوش مردان به فعالیت می پردازند به طور کلی ، توسعه فرآیندي است چند بعدي و داراي ابعاد مختلف اقتصادي ، اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی ههههمی باشد مشارکت زنان روستایی در این فرآیند ، مشارکتی فعالانه و تاثیر گذار یوده است زنان روستایی در کشور ما با توجه به موقعیت نامناسب اجتماعی، اقتصادي، فرهنگی، نقش قابل توجهی در جامعه روستایی بازي میهنمایند و میزان نقش و مشارکت آنها در بسیاري از فعالیتههاي اقتصادي، تولیدي و خدماتی در سطح بالایی است مهمترین جنبه این مشارکت تاکنون بعد اقتصادي آن براي زنان روستایی بوده است.
اکثر اقتصاددانان توسعه معتقدند آنچه در نهایت ویژگی و روند توسعه اقتصادي و اجتماعی را تعیین می کند، منابع انسانی یک کشور است و نه سرمایه و منابع طبیعی آنههبه عنوان نیمی از منابع انسانی، زنان نه تنها موضوع و هدف هر نوع توسعه اي هستند بلکه عامل پیشبرد اهداف توسعه اقتصادي و اجتماعی نیز به شمار می آیند.هدر هر حال در این نوشتار سعی می شود، تصویر جامعی از جایگاه زنان روستایی و همچنین راهکارهاي پیشنهادي جهت ارتقاء سطح زندگی روستایی و نقش زنانهدر توسعه روستایی ارائه شود هه
.1 مقدمه
یکی از مسائلی که می بایست امروزه دولتها و حکومتهاي دنیا بدان توجه نمایند بحث توسعه روستایی بخصوص در کشورهاي توسعه نیافتههاست ههدر این کشورها به جهت عدم سیاستگذاري و برنامه ریزي صحیح در ارتقاء سطح کیفی زندگی مردم این مناطق، مهاجرت روستائیان به شهرها به طور قابل ملاحظه اي افزایش یافته استهو موجبات رشد شهر نشینی و بروز مسائل و ناهنجاریهاي روانی ، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادي را فراهم آورده استهبخشهکشاورزيهیکیهاز تواناترینه بخشهايهاقتصاديهکشور است که تولیداتهآن حاصل کار چند میلیونهخانوار روستاییهمیهباشدههامروزه اینهتولیداتهعلاوه بر مرتفع ساختن نیازهايهداخلی،هبه بازارهايهملیهو بینهالمللیهراه میهیابندههاینک،هزنان روستاییهبه عنوان رکنیهاز واحدهايه تولیديهمطرح و ساختار اقتصاديهجوامع بدون تلاش و فعالیتهآنان تصوريهدور از ذهن بشمار میهرودههزسطهه به واقع نقش زنان روستاییهدر فعالیتهايهاقتصاديهو توسعه روستاییهواقعیتیهانکارناپذیرهاست.
اما به دلایلیهچند، نقش تعیینه کننده آنان تاکنون در فرآیندهتوسعه روستاییهچندان به حسابهنمیهآمده استههبه نظر می آید در اغلب فرهنگ ها به خصوص مناطق روستایی ایران زنان در امور رهبري و تصمیم گیري که از عومل توسعه محصوب می شوند نقش کمتري دارند آنها درفرایند تصمیم گیري در سطوح خانه مشارکت چندانی نداشته و در نتیجه حضورهفعال آنان در فعالیتهاي اجتماعی ، مجامع محلی ، امور سیاسی و سازمانهاي مردمی نیز مورد توجه بوده است هبا توجه به این که زنان روستایی بخشی از نیروي مولد جامعه روستایی را تشکیل می دهند می توانند با فعالیتهاي خود به روند توسعه سرعت بخشند از این رو توجه به نقشهومشارکت زنان در شرایط حاضر امري الزامی است به علاوه این قشر عظیم در تولید در روستا وکارهاي خانه نقش اساسی به عهده دارند که تا کنون از نظر آماري عمدتا در رده جمعیت غیر فعال و خانه دار طبقه بندي شده اند زکطهه
.2 نقش زنان در روستا
زنان روستایی در فعالیت هاي کشاورزي ، منابع روستایی و خدمات در مناطق روستایی به عنوان تولید کننده نقش بسیار کلیدي دارند ههزنان روستایی بهره ورترین زنان جامعه هستند و از جمله افرادي هستند که در مشاغل تولیدي اشتغال دارند ، بنابراین روشن است که توجه به زنان روستائی به عنوان یک بازوي قدرتمند در توسعه روستایی می تواند اثرات بسیار مثبت و انکارناپذیري را در این راستا بهمراه داشته باشد دسترسی زنان به زمین کشاورزي به آنها در قائل شدن این حق براي خود و تولید محصولات کشاورزي و تحقق اهداف کشاورزي به منظور افزایش بهره وري زنان از اهمیت بسزایی برخوردار است ههزشطهه دسترسی زنان به اعتبارات کشاورزي نیز موجب افزایش و بهبود بهره وري آنها در کشاورزي می گردد ههعضویت زنان در تعاونی ها نیز به آنها در دریافت تسهیلات جهت تامین نهاده هاي کشاورزي موردنیاز ، فروش محصولات و فرآوري برخی تولیدات بمنظور افزایش بهره وري کمک می کند.
ههبسیاري از پژوهشها به این نتیجه دست یافته اند که آموزش زنان با بهره وري کشاورزي آنها ارتباط دارد ههدر واقع سالهایی که زنان از برنامه هاي آموزشی استفاده کرده اند ، بطور معنی داري با درآمد و تولیدات آنها ارتباط دارد ههاقتصاد روستایی کشور بشدت به توجه از نقطه نظر افزایش بهره وري فعالیت هاي اقتصاد روستایی نیازمند است ، زیرا افزایش ضایعات ، کاهش بهره وري نیروي کار و سرمایه در سیکلی بسته سبب از دست دادن جذابیت فعالیت هاي اقتصادي در این مناطق شده و توجه خاص به این مورد به عنوان یکی از علل دفع دامنه فعالیت هاي اقتصادي روستا عمل خواهد کرد زلطهه هدر این میان با توجه به نقش بسیار عمده زنان روستایی در فعالیت هاي کشاورزي ، تمرکز و توجه ویژه به این قشر عظیم از جامعه و فراهم ساختن خدمات حمایتی ، آموزشی و ترویجی براي آنها می تواند به رفع موانع و مشکلات بی شمار پیش روي آنها کمک کرده و در نهایت منجر به افزایش و بهبود بهره وري آنها در امر کشاورزي و در نتیجه افزایش رفاه و آسایش جامعه روستایی گردد ههبنابراین ، با شناخت نیازها ، خواسته ها و علایق زنان و تعیین مسایل ، منابع و اولویت هاي آنان باید برنامه هاي ترویجی و آموزشی مناسب براي آنها فراهم و تهیه شود هههمچنین به برنامه هاي سوادآموزي و به طور کلی آموزشهاي پایه آنها با هدف بهره مندي بهتر زنان از برنامه هاي ترویجی و آموزشی توجهی خاص مبذول گردد .
ههضمن آنکه باید تا حد امکان فرصت دسترسی به انواع منابع و نهاده هاي موردنیاز در فعالیت هاي کشاورزي براي آنها فراهم شود هه بنابراین زنان در روستا با کمک در امر کشاورزي و سایر امور مربوط به روستا مثل دامداري ، پرورش ماکیان ، باغداري و ههههو در سالهاي اخیر شرکت در برنامه هاي مربوط به توسعه روستایی اعم از ساماندهی تشکلهاي تعاونی مربوط به زنان ، ایجاد وه راه اندازي کارخانجات کوچک صنایع دستی در روستا و مکان فروش آنها ، ساماندهی طرح اشتغال براي زنان و دختران ساکن روستا، فعالیتهاي مربوط به پر نمودن اوقات فراغت زنان روستائی ، مشارکت در امور مربوط به روستا که قبلاً فقط توسط مردان اداره می شد و ههههفعالیت دارند.
هزکطهه هزنان هم اکنون پابپاي مردان در کلیه امور روستا دخالت دارند و حتی در مواردي دیده شده است که برنامه ریزیهایی در رابطه با ارائه نوع خدمات توسط زنان در روستاها انجام میگیرد ههدر مجموع می توان گفت که زنان در روستاهاي کنونی از آزادي عمل بهتري برخوردار هستند و امور روستا را اکنون با مدیریت انجام می دهند نه به مانند گذشته از روي اجبار و وظیفه ، دیگر به زن ها بصورت دریافت کنندگان منفعل کمک براي ارتقاي رفاه شان نگریسته نمی شود ، بلکه به آنها بصورت ترویج کنندگان پویاي دگرگونی هاي اجتماعی اي که می توانند زندگی زنان و مردان هردوهرا متحول سازند ، نگریسته می شود زخط
.3 راهکارهاي توسعه روستایی و نقش زنان در این توسعه
ازهآنجا که کلیه فعالیتهاي انسان براي تامین نیازمندیهایش انجام می گیرد و مهاجرت روستائیان به شهرها نیز به جهت امید به دستیابی زندگی بهتر و با کیفیت تر است ، لذا می بایست دولتها و حکومتها در سیاستگذاریهاي خود و برنامه ریزیها ، توجه خاصی به برنامه ریزي منطقه ايهداشته باشند و این امر میسر نمی گردد مگر با شناخت عناصر اقلیمی ، جمعیتی ، فرهنگی ، اقتصادي و سیاسی هر منطقه و همچنین نوع ارتباط این عناصر با عناصر خارج از منطقه و بیرونی ههچنین مطالعه و شناختی موجبات برنامه ریزي هر چه بهتر و منطبق با نیازهاي منطقه را فراهمهکرده و از هدر رفتن سرمایه گذاریهاي انجام شده جلوگیري می کند ههز1طهه اگرهامکانات آموزش ، بهداشت ، اشتغال ، درمان و ههههدر روستا فراهم گردد و ارتقاء سطح کیفی زندگی روستایی همانند شهر مورد توجه قرار گیرد ، مهاجرت تعدیل می شود ههاز طرفی حمایت از تولیدات کشاورزي و دامی روستائیان و همچنین صنایع محلی و جذب بازارهاي مناسب براي آن ازهطرف حکومتها می تواند در دلبستگی روستائیان به زندگی روستایی مؤثر واقع شود ههزخ1طهه
.4 زنان و نقش آنها در توسعه روستایی
میهدانیم که زنان روستایی قشري زحمتکش و فعالند که در تمامی فعالیتهاي روزانه اعم از کشاروزي ، دامداري ، تولید لبنیات ، فرش ، گلیم ، نخ ، حصیر ، چادر ، هیزم ، پرورش ماکیان ، ظروف و صنایع دستی و هههههمپاي مردان علاوه بر امور خانه داري ، همسرداري و بچه داري سهیمهمی باشند و از این بابت نصیبی منطبق با تلاش و فعالیت خود بدست نمی آورند هه حمایت از زنان و آموزش آنان و همچنین مهارت سازي در آنان و توانمندي ساختن زنان بعنوان قشر تاثیر گذار و انتقال دهندة فرهنگ و ارزشها ، امري است که باید در برنامه ریزیهاي تصمیم گیران و سیاستگذارانهمورد توجه قرار گیرد هههه
