بخشی از مقاله
چکیده
فرآیند طراحی مقوله ایست که در نیمه ی دوم قرن بیستم مورد توجه معماران و نظریه پردازان قرار گرفت و با پرداختن به آن از زوایای متفاوت، دیدگاه ها و دسته بندی های مختلفی ارائه شد. با ورود معماری مدرن به جامعه ی سنتی ایران، نظریات و دیدگاه های متفاوت نیز در آثار معماری معاصر کشور نمود بیشتری پیدا کرد و معماران معاصر برای همگام بودن با جریان فکری جهانی بیش از معماران سنتی به دنبال فرآیند محور کردن روند طراحی خود رفته اند.این مقاله در سه بخش کلی تدوین شده است.
در بخش نخست، پیشینه فرآیند طراحی و تعاریف مختلفی که از روند و فرآیند وجود دارد بررسی می شود. در بخش دوم، نظریات و تعاریف معماران و صاحب نظران داخلی از این مفاهیم ارائه شده و فلوچارت هایی مبتنی بر این نظریات استخراج گشته است. در بخش سوم، به اختصار در رابطه با مدل های طراحی تعاملی توضیحاتی ارائه گشته و سپس با ارائه ی چارت ها و نمودار های متفاوت تحلیلی از فرآیندهای مختلف از لحاظ تاثیر بر محصول طراحی و نمود فرآیندها در اثر حاصل از آنها ارائه گشته است.
این مطالعه به روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته و با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات معتبر و مصاحبه های انجام شده توسط نگارندگان به بررسی موضوع پرداخته است. در پایان، می توان دریافت که مقوله ی فرآیند طراحی در نظر معماران معاصر بحثی بسیار جدی و مهم تلقی می گردد و با وجود اختلاف های جزیی، همگی به وجود یک فرآیند طراحی،صرف نظر از میزان نمود عینی آن، اذعان دارند. حال آنکه به عقیده ی برخی این فرآیند نقش سازمان دهنده برای رسیدن به محصول را دارد و به اعتقاد عده ای دیگر، اساسا معماری باید فرآیند محور بوده و توجه اصلی بر فرآیند طراحی باشد و محصول در جایگاه بعدی قرار دارد.
مقدمه
فرآیند سنتی و معمول طراحی در گذشته به تجربهی معمار متکی بود. اما در قرن حاضر نگرانی نظریه پردازان، بیشتر به پاسخ گویی و ایجاد یک فرآیند منطقی، علمی و نظاممند و بر اساس خلاقیت برای طراحی بوده است؛ تا طراحان را قادر سازد، از عهدهی حل پیچیدگیهای روز افزون م سائل طراحی در ع صر حاضر، برآیند. چرا که باعث شده بود، طراحی از محدودهی یک حرفه خاص فراتر رود و به امری میان رشتهای تبدیل شود
فرآیند طراحی را بیشتر متکی بر جنبههای شخصی و مهارتی افراد معرفی میکنند و در این میان، اگر مهارت را در مقایسه با علم در نظر آوریم، در نحوهی فراگیری و انتقال مفاهیم، این دو مقوله دارای نقاط تمایزی خواهند بود
از آن جا که طراحی معماری، فرآیندی چند ساحتی و پیچیده است؛ لذا متضمن دانش و خلاقیت توأمان است. به دلیل گستردگی و تنوع حوزه ها و مفاهیمی که موضوع معماری و طراحی در فصل مشترک آن قرار دارند، همواره نیل به یک روش مشخص و جامع برای فرآیند طراحی معماری حل نشدنی باقی مانده است
در زمینه معماری هر چند روش طراحی و آفرینش فضا و فرم، محوریترین مسأله است، اما در ظاهر برای طراحی نه یک روش منحصر به فرد وجود دارد و نه یک مسیر واحد در فرآیند آن
در صورت تعریف هر فرآیند طراحی، رعایت پیروی سلسله مرتبهای معین در مراحل فرآیند قطعیت ندارد. حتی گروه زیادی از طراحان و منتقدان از این نیز فراتر رفته و این گونه بیان کرده اند که به طور اصولی روشی معین برای طراحی فضا قابل بیان نیست و روشهای موجود در کتابها تنها فنونی برای مهار کردن اندیشه در مراحلی خاص از مسیر است
پژوهش حاضر در پی آن است که به جنبه های تکرار پذیر و روشمند فرآیند طراحی بپردازد و مدلهای ارائه شده توسط صاحب نظران داخلی را بررسی کند.
-1پیشینه فرآیند طراحی
نظریه پردازی در باب فرآیند و روش شناسی طراحی عمری نسبتاً کوتاه دارد. در ابتدای قرن بی ستم در انگل ستان و آلمان به علت ترکیب هنر و صنعت در محصولات صنعتی، به فرآیند طراحی اصلاً توجهی نمیشد. مهمترین موضوع در این دوران فرم محصولات و ارتباط آنها با ایدهها در زیبایی شناسی دوران خود بود. طراحان به گونهای هنرمند بودند و از این موقعیت خود نیز راضی به نظر میرسیدند. این نگرش هنرمندانه به تنهایی به موضوعات به تدریج موجب بروز اشکالاتی گردید
پیدایش مبحث فرآیند طراحی به موقعیت بحرانیای مرتبط است که در اواسط دهه 1960 میلادی برای معماری پدید آمد
فرآیند طراحی در سالهای نخستین خود بر این باور مشترک مبتنی بود که "طبیعت عمل طراحی تا حدود زیادی مستقل از ویژگیهای مو ضوع آن ا ست و بر ا ساس این باور، طراحی در ه مهی زمی نه ها دارای فرآی ندی یکسان بود - ندیمی، - 1378فرآیند. طراحی عموماً در رشتههای مهندسی و به تبع آن در معماری بر حول سه محور "تجزیه"، "ترکیب" و "ارزیابی" تعریف شده بود
در واقع هدف مطالعات مربوط به فرآیندهای طراحی که در اواخر دههی 1950 آغاز شد، باز پس گرفتن فعالیتهای مربوط به تصمیم سازی طراحی بود تا بدین وسیله طراحان روند تعیین شدهای را از تدوین برنامه تا آخرین مرحله راهحل به طور موثر با روشی مناسب دنبال کنند.
