بخشی از مقاله
چکیده
فراشناخت به فرایندهای عالیتر ذهن اشاره دارد که مستلزم یادگیریهایی از قبیل نقشههای شناختی، استفاده از مهارتهای ویژه و راهبردهای حل مسأله، تخمین پیشرفت و سنجش نتیجه یادگیری است.در این مقاله، هدف پژوهش ارزیابی تعیین رابطه بین مهارتهای فراشناختی توصیفی از نوع پیمایش بوده است. جامعه آماری این پژوهش را دو گروه تشکیل دادهاند: الف: کلیه صاحب نظران برنامه درسی و روانشناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی ب- کلیه دبیران دبیرستانهای شهرستان چرداول که براساس آمار بدست آمده حدود 1100 نفر میباشند که نهایتاً از
جامعه صاحب نظران برنامه درسی و روانشناسی تربیتی به دلیل محدودیت، تعداد 21 نفر با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب گردید و از جامعه دبیران دوره متوسطه دوم تعداد 225 دبیر با توجه به فرمول کوکران و فرمول تعدیل حجم نمونه، روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه 28 سوالی محقق ساخته که توسط اساتید متخصص مورد بررسی و تایید قرار گرفت، استفاده به عمل آمده است.بطور کلی نتایج پژوهش نشان داد از نظر دبیران و صاحب نظران بین مولفههای مهارت فراشناختی - برنامهریزی، کنترل و نظارت، نظم دهی - با یادگیری دانشآموزان رابطه در حد زیادی وجود دارد.
کلید واژهها: مهارتهای فراشناختی، یادگیری، صاحبنظران ، دبیران.
مقدمه
در واقع مساله ای که از زمان های دور در حوزه آموزش و پرورش و روانشناسی تربیتی مطرح بوده و اکنون نیز با اهمیت ویژهای مورد توجه قرار گرفته است. این است که چه کار کنیم تا دانشآموزان و دانشجویان در آموختن موفق باشند و بتوانند شخصا یادگیری خود را اداره و رهبری کنند یعنی، مسئولیت یادگیری را مسئولیت شخصی تلقی کنند شخصا رفتار خود را کنترل کنند و متکی به معلم بار نیایند، به عبارت دیگر، آنها یادبگیرند به آموختن خویش اعتماد کنند و آموختن یا مطالعه شان را به کلاس و مطالب کلیشهای محدود نکنند - شعارینژاد، . - 1380برای رسیدن به نظام آموزشی کارا و موثر بخش راهبردهای فراشناختی اهمیت دارند و استفاده از آنها موجب افزایش توانایی یادگیری میشود در واقع با استفاده از راهبردهای فراشناختی فرآیند یادگیری تکمیل شده، روشهای غیر موثر مشخص شده و افراد به یادگیرندگان راهبردی تبدیل میشود - ایمانی، . - 1387
راهبردهای فراشناخت انسان را قادر به انتقادی فکر کردن، پیشبینی پیامدها و در نتیجه حل مسایل میکند. - رونزانو، - 2010 1 براساس تجارب آموزشی این نقص و ضعف آشکار در یادگیری دانشآموزان و تدریس معلمان مشهود است که توجه کمتری به فرایندهای فراشناختی داشتهاند و این در حالی است که روش یادگیری در مقایسه با یادگیری اطلاعات باید در کانون توجه بیشتری قرار گیرد. حساسیت تعلیم و تربیت از یک سو و پیچیدگی جهان امروز از سوی دیگر معلمان و مدیران آگاه تری را صلب میکند تا زمینه رشد جمعی را فراهم نمایند. امروزه تمرکز آموزش به جای ارائه برنامههای آموزشی یا مدیریت رفتار کلاسی، به پرورش دانشآموزان راهبردی تغییر کرده است - پاریس و وینگرا، نقل از مردعلی و کوشکی، . - 1387 بنابراین در این پژوهش به بررسی میزان ارتباط مهارتهای فراشناختی - برنامه ریزی، کنترل و نظارت، نظمدهی - با یادگیری از دیدگاه صاحبنظران و دبیران پرداخته خواهد شد.
مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق
اسکندریان - 1390 - در پژوهشی با عنوان »بررسی تاثیر آموزش و راهبردهای شناختی و فراشناختی بر یادگیری دانشآموزان دختر پایه دوم دبستان « که با روش آزمایشی روی 50 نفر از دانشآموزان انجام شد به این نتیجه رسید که آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر یادگیری دروس ریاضی، علوم و درس بخوانیم و بنویسیم تاثیر معنادار داشته است. اندازههای اثر به دست آمده به روش گلاس نشان داد میزان تاثیر راهبردهای شناختی و فراشناختی بر یادگیری درس علوم بیشتر بوده است. بر یادگیری ریاضی در درجه دوم و بر یادگیری درس بخوانیم، بنویسیم در درجه سوم تاثیر داشته است. عرفانی - 1390 - در پژوهشی با عنوان »فراتحلیل رابطه راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی« به ترکیب نتایج حاصل از پژوهشهای مختلف در مورد روابط - همزمانی و علی - راهبردهای یادگیری - شناختی و فراشناختی - با پیشرفت تحصیلی پرداخت.
در این پژوهش 297 اندازه اثر از 105 پژوهش محاسبه شد. نتایجی که از بررسی فرضیهها و سوالات پژوهشی حاصل شدند نشان داد استفاده از راهبردهای فراشناختی با پیشرفت تحصیلی فراگیران رابطه مستقیم دارد و اندازه اثر این رابطه 0/439 است که طبق معیار کوهن متوسط میباشد. همچنین آموزش راهبردهای فراشناختی بر پیشرفت تحصیلی فراگیران تاثیر مثبت دارد. و میزان اندازه اثر 0/703 به دست آمده که طبق معیار کوهن زیاد میباشد. اسلامی - 1389 - در پژوهشی با عنوان »رابطه سبکهای شناختی و راهبردهای فراشناختی با عملکرد ریاضی دانشآموزان اول متوسطه« به بررسی رابطه راهبردهای فراشناختی و عملکرد ریاضی 250 دانشآموز سال اول متوسطه شهر پیله سوار پرداخت و دریافت بین راهبردهای فراشناختی و عملکرد ریاضی دانشآموزان همبستگی 0/48 وجود دارد.
در این پژوهش میزان کاربرد دختران از راهبردهای فراشناختی بیشتر از پسران بود. دستا - 1389 - پژوهشی با عنوان »نقش اهداف پیشرفت و راهبردهای خودتنظیمی در عملکرد حل مسائل و عملکرد ریاضی دانشآموزان پایه اول دبیرستان شهر یزد« انجام داده است نمونه پژوهش وی کلیه دانشآموزان اول دبیرستان شرکت کننده در مطالعه بینالمللی تیمز 2003 و 2007 بودند. عملکرد حل مساله ریاضی نمره دانشآموزان در مطالعه بینالمللی تیمز بود و عملکرد ریاضی نمرهای بود که دانشآموزان در درس ریاضی کسب کردند. نتایج پژوهش نشان داده است بین راهبردهای شناختی، فراشناختی، راهبردهای انگیزشی، و مدیریت منابع با عملکرد حل مساله به ترتیب همبستگی 0/02، 0/09، 0/23 و 0/11 وجود دارد.
همچنین بین راهبردهای شناختی، فراشناختی، راهبردهای انگیزشی و مدیریت منابع با عملکرد ریاضی به ترتیب همبستگی 0/12 و 0/21 و 0/26 و 0/18 وجود دارد. صداقت . - 1389 - پژوهشی با عنوان »نقش راهبردهای یادگیری خودتنظیم در رابطه اهداف، ادراکات و گرایشهای فکری دانشآموزان با پیشرفت تحصیلی« بر روی 1371 دانشآموز دختر و پسر سوم دبیرستان در مدارس دولتی مناطق 19 گانه تهران به روش همبستگی انجام داده و به این نتیجه رسیده است که بین راهبردهای عمیق و پیشرفت تحصیلی همبستگی 0/15 و بین راهبردهای سطحی و پیشرفت تحصیلی همبستگی 0/07 وجود دارد.تمورکارجین، بایر - 2010 - نشان دادند بین آگاهیهای فراشناختی و فرآیند مطالعه افراد همبستگی مثبت وجود دارد.
رونزانو - 2010 - نیز در پژوهشی تاثیرگذاری راهبردهای فراشناختی را در ارتقای درک مطلب دانشآموزان متوسطه مورد بررسی قرار داد و نتیجهی آن نشان داد دانشآموزانی که از راهبردهای فراشناختی استفاده کرده بودند نمرات بالاتری در درک مطلب گرفتند اگر چه شمار راهبردهای مورد استفادهی آنها هیچ ارتباط معناداری به نمرات آنها نداشت. وانگ و همکاران . - 2009 - در پژوهشی تحت عنوان راهبردها و باورهای فراشناختی در یادگیری زبان چینی دریافتند راهبردهای فراشناختی بر پیشرفت یادگیری زبان چینی تاثیر میگذارد. دانشآموزانی که در تحصیل خودتنظیمی با استفاده از نظارت بر پیشرفت شان استقامت در تکالیف و اهداف واقع بینانه نشان میدهند موفقیت بیشتری کسب میکنند.
هدف کلی
تعیین نقش برخورداری از مهارتهای فراشناختی بر یادگیری دانشآموزان دوره دبیرستان از دیدگاه صاحب نظران و دبیران.
سوالهای تحقیق
-1 از نظر صاحبنظران و دبیران بین مهارت برنامه ریزی و یادگیری دانشآموزان تا چه میزان رابطه وجود دارد؟
-2 از نظر صاحبنظران و دبیران بین مهارت کنترل و نظارت با یادگیری دانشآموزان تا چه میزان رابطه وجوددارد؟
-3 از نظر صاحبنظران و دبیران بین مهارت نظم دهی و یادگیری دانش آموزان تا چه میزان رابطه وجود دارد؟
-4 آیا بین دیدگاه صاحبنظران و دبیران درباره میزان ارتباط یادگیری و مهارت برنامه ریزی، تفاوت معناداروجود دارد؟
-5 یادگیری و مهارت کنترل و نظارت، تفاوت معنادار وجود دارد؟
-6 آیا بین دیدگاه صاحبنظران و دبیران درباره میزان ارتباط یادگیری و مهارت نظمدهی، تفاوت معنادار وجود دارد؟
