بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به نقش و اهمیت روزافزون نظر و اراده مردم درتصمیمات حکومتها که از آن به مردم سالاری یا دموکراسی یاد میشود و انتخابات نیز از ارکان اصلی این امر است، شعب اخذ رأی از مهمترین مراکز در تحقق مردم سالاری به حساب می آیند. فضاهای جغرافیایی وازجمله فضاهای شهری تجلیگاه قدرت سیاسی و اجتماعی می باشند و پراکندگی و نحوه استقرار مکانی شعب اخذ رأی در این فضاها، بر کیفیت و چگونگی انتخابات و اجرای دموکراسی اثر گذار است. لذا تصمیمات کارگزاران سیاسی و مدیران شهری برای مکان-یابی و توزیع مناسب و عادلانه شعب اخذ رأی، مشارکت گسترده شهروندان و نظام سیاسی ِکار آمدتر را موجب خواهد شد. بر این اساس، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی - تحلیلی و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی - - GIS به بررسی پراکنش جغرافیایی شعب اخذ رأی در مناطق هفت، دوازده و چهارده شهر اصفهان و مطابقت آن با نقشه پراکندگی جمعیت و همچنین مقایسه نحوه قرارگیری شعب اخذ رأی نسبت به سایر کاربریها پرداخته است. نتایج تحقیق حاکی از عدم انطباق پراکنش جمعیت با پراکنش صندوقها و همچنین عدم استقرار مناسب شعب اخذ رأی از نظر دسترسی به شبکه معابر و سایر مراکز خدمات رسان مرتبط میباشد.
واژگان کلیدی: جغرافیای سیاسی شهر، جغرافیای انتخابات، مشارکت سیاسی، شعب اخذ رأی، اصفهان.
-1 مقدمه
دموکراسی یک روش حکومتی است برای مدیریت کم خطا برمردم حق مدارکه درآن مردم،نه فردیا گروهی خاص،حکومت میکنند.ازین رو دموکراسی راجغرافیایی ترین شکل حکومت می دانند که در آن مردم دارنده قدرت نهاییِتصمیم گیری درباره مسائل سیاستِ عمومیاند. رسمیترین و معروفترین تعریف از دموکراسی»حکومت به وسیله مردم بر مردم« است. امروزه بسیاری از کشورها خود را دموکراتیک میدانند. درحکومت های دموکراتیک،این مردم اند که برقانون گذار و دولت حکومت میکنند ودر اینگونه نظامهای سیاسی، مردم در تعیین خط مشی های سیاسی و پیریزی هدفها و هدایت مردم حکومت شونده، شرکت مینمایند و مهم ترین تصمیمات اجتماعی با مشارکت عمومی و همگانی اتخاذ می گردد.در جمهوری اسلامی نیزاعتقاد براین است که»رای مردم« میزان و پایه حکومت است.اگربپذیریم که دموکراسی درعمل بمعنای مشارکت و رقابت سیاسی شماری از گروههابه منظور تصرف قدرت سیاسی و اداره ی کشوراست، در آن صورت احزاب سیاسی وانتخابات ، کانون وهسته ی اصلی زندگی دموکراتیک را تشکیل میدهند.مشارکت مردم در سیاست به هر شکل معنا داری برای تحقق دموکراسی لازم است، هرچند کافی نیست. ساده ترین شکل مشارکت سیاسی رای دادن شهروندان به احزاب ، افراد و سیاست هاست.
مطالعه مشارکت مردم در انتخابات و رای دادن، آسانتر از انواع دیگر مشارکت است و اطلاعات رسمی بیشتری در خصوص آن به دست میاید.در اغلب دموکراسی ها، شان شهروندی لازمه ی کسب حق رای می باشد ولی میزان مشارکت افراد واجد حق رای در دموکراسی ها متفاوت است.ازعلل مشارکت پایین مردم در انتخابات در کشورها میتوان به ضرورت ثبت نام برای انتخابات پیش از انتخابات،تک حزبی بودن، روز برگزاری انتخابات، عوامل جامعه شناسانه و همچنین نحوه پراکندگی صندوق های رای در حوزه ی جغرافیای انتخاباتی اشاره کرد. دسترسی آسان به صندوق های رای برای مشارکت در انتخابات، همچون دسترسی شهروندان به سایر کاربری های شهری از اهمیت زیادی برخوردارمی باشد. بطور قطع مطالعه درزمینه ی چیدمان منطقی صندوق های رای و حوزه های انتخاباتی در سطح شهر و یا یک منطقه، میتواند در حل مشکلات ناشی ازعدم دسترسی به صندوق ها مفید واقع شود و همچنین با مشارکت سیاسیِ حداکثریِ شهروندان، نمود واقعی این سخن که "میزان رای ملت است" را در پی داشته باشد. با توجه به اینکه مراجعه به آراء مردم به نحویکه اکثریت آنها بتوانند به صندوق ها دسترسی داشته باشند امکان پذیر است ،پژوهش حاضرنیز بر آن است تا نحوه ی پراکندگی صندوق های رای در سه منطقه شهری اصفهان - مناطق چهارده، هفت و دوازده - را مورد مطالعه و تحلیل قرار دهد.در کاربری های متعدد شهری همچون بهداشت و درمان، آتش نشانی، آموزش و پرورش وغیره ملاکهای دسترسی توسط برنامه ریزان شهری تعریف شده و مدون می باشند اما در جغرافیای سیاسی شهری،هنوز ملاک ثابت و معینی برای حریم حوزه های رای گیری ،تعریف نشده است و انتظار می رود پژوهش وسیع تری نیاز باشد تا با بسط مسائل و مشکلات سیاسی شهر، به ارائه شاخص ها و راهکارها در این زمینه بپردازد.
-2 روش تحقیق
هدف اصلی این پژوهش بررسی موقعیت مکانی صندوق های رای گیری در سه منطقه شهری و ارزیابی نحوه پراکندگی آنها در سطح محلات مناطق و شعاع دسترسی هریک و همچنین مقایسه و میزان تطابق مدل توزیع این صندوق ها با چینش جمعیتی محلات بوده است. با توجه به اهداف پژوهش، نوع پژوهش کاربردی و با روش توصیفی - تحلیلی است. در این پژوهش از دو دسته اطلاعات استفاده شده است. دسته اول شامل اطلاعات جمعیتی سه منطقه پژوهش می باشدکه اطلاعات مورد نیاز از نتایج آمار نامه شهر اصفهان - 1392 - جمع آوری شده و به صورت جداول و نمودار آورده شده است. دسته دوم شامل اطلاعات اسنادی می باشد که با مراجعه به مراکز ذی ربط و فرمانداری شهر اصفهان گرد آوری شده است و در پژوهش بصورت نقشه های متعدد آمده است. پس از جمع آوری اطلاعات پایه، یک پایگاه اطلاعاتی در محیطARC GIS10,1 تشکیل شد. سپس با توجه به فرضیه های تعیین شده و اهداف تحقیق، نقشه های جداگانه برای بررسی پراکندگی جمعیت و شعاع دسترسی و خدمات رسانی تهیه گردید. در ادامه با روی هم گذاری لایه های تهیه شده وضعیت موجود حوزه های رای گیری مورد بررسی قرار گرفت. در آخرنیز با استفاده از روش چند ضلعی های تایسن، حوزه نفوذ پایگاه ها و شعاع خدمات رسانی آنها در سطح محلات مشخص و محلات دارای اولویت برنامه ریزی پیدا شده و پیشنهاداتی برای توجه بیشتر به این محلات و جبران کمبود پایگاههای اخذ رای ارائه گردیده است.
-3 مبانی نظری
-3-1 مشارکت سیاسی
مشارکت سیاسی، ترکیب وصفی است که دخالت مردم در امور سیاسی یعنی حکومت داری را معنا میکند. بر این مبنا مشارکت سیاسی در اصل به معنای شرکت در امور عمومی همراه با احساس مسؤولیت مشترک است یا به تعبیری دیگر: مشارکت سیاسی» تعهدی فعالانه، آزادانه و مسؤولانه« است که به عنوان یکی از سازوکارهای اعمال قدرت از درون جامعه بر میخیزد. - کائوتری،1379، ص - 6همچنین مشارکت سیاسی یکی از مصادیق حضور مردم در تعیین سرنوشت خود است و منظور از آن درگیر شدن فرد در نظام سیاسی از پایین ترین سطح تا داشتن مقام رسمی سیاسی است .»مشارکت« در لغت به معنای همکاری، شرکت داشتن یا حضور داشتن است. - دهخدا، لغت نامه: مشارکت - فرهنگ انگلیسی »آکسفورد«، واژه «Participation» را که
