بخشی از مقاله
چکیده
امروزه صنعت گردشگري یکی از گزینه هاي مهم توسعه به شمار می رود. این منبع مهم درآمدي از پر بازده ترین فعالیت هاي اقتصادي است که بیشترین مقدار ارزش افزوده را به همراه دارد. بر اساس پیش بینی هاي سازمان جهانی توریسم تعداد گردشگران در سال 2020 بالغ بر یک میلیارد و ششصد میلیون نفر خواهد بود، با توجه به توانمندي هاي سرزمین ایران در دارا بودن جاذبه هاي متنوع گردشگري، لزوم توجه ویژه به زیر ساخت هاي مناسب مورد نیاز به ویژه اقامتگاه ها، ضمن ایجاد اشتغال و کسب سود، توسعه این صنعت بدون دود را به همراه دارد. هدف کلی در این پژوهش بررسی جاذبه هاي طبیعی گردشگري - چشمه هاي آب گرم، دریاچه ها و... - به عنوان عناصر اولیه و قراگیري این عناصر نسبت به خدمات ثانویه - اقامتگاه ها - است.
روش تحقیق، ترکیبی از روشهاي توصیفی و اسنادي و تحلیلی است. تجزیه و تحلیل اطلاعات در محیط GIS با استفاده از تحلیل هم پوشانی صورت گرفته است. نتایج نشان دهنده آن است که خدمات مورد نیازگردشگران بخصوص هتل ها به خوبی توزیع نشده اند و دسترسی گردشگران به این مراکز و استفاده از آنها به یک اندازه نخواهد بود، تجمع این خدمات در مرکز ثقل شهرهاي اردبیل و سرعین بیشتر است. در حالی که جاذبه هاي طبیعی مورد نظر مخصوصا در شهر سرعین به صورت پراکنده قرار دارند و تمرکز هتل ها در قسمت هاي مرکزي شهرهاي مورد نظر باعث به وجود آمدن مشکلات زیادي می شود، که یکی از مهم ترین این مسائل عدم دسترسی به همه جاذبه هاي گردشگري منطقه است.
-1 مقدمه
گردشگري به یکی از مهم ترین فعالیت هاي انسان معاصر تبدیل شده است که موجب تغییرات شگرف در سیماي زمین، اوضاع سیاسی، فرهنگی، اقتصادي، منش و روش زندگی انسان ها شده است .[1] اهمیت سیر و سفر و گردشگري در تعالی فرهنگ و تفاهم بین المللی سبب شده که مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز 29 سپتامبر - 5 مهر - هر سال را روز جهانی گردشگري اعلام کند. لذا جابه جایی و حرکت انسانها به جز تاثیرات فرهنگی و روحی، ثمرات اقتصادي زیادي دارد
براي دستیابی به وفاق بین المللی باید به نقش فرهنگی گردشگري نیز توجه کرد؛ به طوري که با حفظ هویت و میراث فرهنگی، می توان از گردشگري به عنوان ابزار برقراري تماس و روابط بین فرهنگ ها و ملت ها استفاده کرد. این مقوله داراي چنان اهمیتی است که در یک تعریف، از سفر به عنوان صلح و صفا دادن میان دو قوم یاد شده است
یکی از مهم ترین عناصر گردشگري، واحدهاي اقامتی مسافرین و توریست ها می باشد. تأسیسات اقامتی یکی از نیازهاي ثانویه بخش گردشگري است که هر شهر و مکان توریستی به آن نیاز دارد. تأسیسات اقامتی شامل هتل ها، مهمانسراها، متل ها، کاروانسراها، کمپ ها، کلبه هاي ساحلی و کوهستانی، اردوگاه ها، پانسیون ها، پلاژهاي توریستی، زائر سراها و ساختمان هاي مدارس به هنگام تعطیلات می باشند، اهمیت دادن به تأسیسات اقامتی باید مورد توجه قرار گیرد و کشورهایی که فاقد تأسیسات اقامتی هستند در طرح ریزي صنعت جهانگردي به ساخت اینگونه تأسیسات به ویژه هتل هاي توریستی باید اقدام نمایند
با رشد کیفیت مراکز و خدمات اقامتی، درآمد بیشتري نصیب سرمایه گذاران و به طور کلی صنعت گردشگري شده و در نتیجه می توان با سرمایه گذاري اصولی براي افزایش کیفیت خدمات و مکان یابی مراکز اقامتی، رضایتمندي گردشگران را بیشتر کرده، تقاضاي سفر را افزایش داده و درآمد بیشتري به صنعت گردشگري تزریق نمود. به دلیل تنوع سلیقه ها و بنیه ي مالی گردشگران، شهر به انواع هتل ها بر حسب درجات مختلف نیاز دارد. نحوة قرارگیري مراکز اقامتی در فضاي شهر، بسته به پراکنش و توزیع فضایی آن ها می تواند کاهش یا افزایش فضاهاي خدماتی و تغییر الگوي رفتاري گردشگران را به همراه داشته باشد. به طوري که به هر چقدر فاصله مراکز اقامتگاهی از مرکز شهر و جاذبه هاي گردشگري زیاد باشد، هزینه پرداختی گردشگران افزایش می یابد. تنظیمات فضایی می تواند مانع یا زمینه ساز یک سري پدیده هاي اجتماعی باشد و رفتار انسانی در این محیط متناسب با ویژگی هاي اقتصادي- اجتماعی و فرهنگی تغییر کند
نحوه ي ساماندهی در یک فضاي جغرافیایی و انسان ساخت باید نشانگر چگونگی روند رشد و توسعه در آن محیط باشد، بر این اساس در راه رسیدن به توسعه پایدار لازم است برنامه ریزي ها بر مبناي ارزیابی توان محیطی انجام گیرد، تا ضمن بهره برداري مناسب ارزش هر محیط حفظ شود. یکی از مناطقی که در ایران داراي جاذبه هاي طبیعت گردشگري است استان اردبیل می باشد. این استان با دارا بودن چشم اندازهاي بدیع، به عنوان یکی از مناطق اکوتوریستی کشور مطرح است. لذا بررسی جغرافیایی استان اردبیل و نیز امکان سنجی هر کدام از جاذبه هاي اکوتوریستی قابل سرمایه گذاري بیانگر آن است که طبیعت گردي براي استان اردبیل به عنوان یک منبع اقتصادي مهم مطرح است.
در واقع توسعه خدمات جهانگردي در این استان نه فقط اصالت هاي منطقه اي را برجسته می نماید، بلکه از حاصل آن در حفظ و ساماندهی این اصالت ها و نیز در به وجود آوردن توازن بهینه بین منبع و طرز استفاده مناسب از آن براي حفظ و نگهداري و رشد و توسعه منابع طبیعی بهره می جوید و همزمان با آن از مزایاي اقتصادي آمد و شده ي مربوطه برخوردار گردد. و در نهایت منجر به عمران منطقه اي گردد
براي ساماندهی فعالیت هاي مربوط به گردشگري و مدیریت گردشگري، شناخت فضاي توریستی از اولویت هاي مهم است. شناخت محدوده توریستی، امکان ارائه بهتر خدمات را فراهم می کند و استفاده از ظرفیت هاي فضاي شهري را ممکن می سازد
در وضعیت موجود هر چشمه آب معدنی در حال بهره برداري مدرن به طور متوسط در استان اردبیل 20 الی 50 فرصت شغلی مستقیم و بسیار بیش از این فرصت هاي شغلی مطمئن در مشاغل و صنایع وابسته همچون هتل ها،رستوران ها، مراکز مسافرتی و تور هاي گردشگري، مراکز تامین امنیت و ایمنی بهداشت، مشاغل خدماتی، تجاري، ورزشی و تفریحی و حمل و نقل ایجاد نموده است که شاید صدها برابر مشاغل مستقیم باشد و رشد سرعین از یک روستاي دو هزار نفري به یک شهر توریستی نتیجه همین اشتغال غیر مستقیم است
مقاله موجود در صدد شناخت فضاهاي گردشگري طبیعی بخش هاي اردبیل، سرعین و هیر و همچنین هتل هاي مهمی که در این سه بخش وجود دارد و نحوه ي قرارگیري هتل ها نسبت به این جاذبه ها است. تحلیل نحوه ي قراگیري مراکز اقامتی نسبت به جاذبه هاي طبیعی گردشگري به ما امکان می دهد که براي ساماندهی فضاهاي توریستی و حداکثر بهره برداري از ظرفیت هاي این مراکز برنامه ریزي مناسبی داشته باشیم.
-1-1 اهداف تحقیق
در این پژوهش اهداف زیر مورد نظر است:
-1 تحلیل و بررسی مهم ترین جاذبه هاي طبیعی گردشگري و هتل هاي اردبیل، سرعین و هیر -2 تحلیل چگونگی توزیع فضایی اقامتگاه ها نسبت به جاذبه هاي گردشگري محدوده مورد مطالعه
-2-1 سوالات تحقیق
با توجه به اهدافی که مطرح شد سوالات تحقیق از این قرار است:
آیا نحوه ي مکان گزینی هتل ها منطبق بر پراکنش جاذبه هاي طبیعی گردشگري منطقه مورد مطالعه است؟ مهم ترین خطر ات طبیعی که تهدیدي جدي براي مراکز اقامتی محسوب می شود کدام است؟
-2 مبانی نظري تحقیق
مفهوم فضا به شکل علمی و به طور وسیع از دهه 1950 وارد ادبیات جغرافیایی شد، به طوري که برخی آن را به عنوان یک مفهوم پایه در جغرافیا دانستند، فضا شامل فرآیندهاي طبیعی تغییر یافته، به وسیله انسان و شرایط اجتماعی تولید و تقسیم کار در یک کل منتظم است .
پراکندگی پدیده هاي جغرافیایی یا فعالیت هاي اقتصادي، در سراسر سطح زمین و یا در داخل یک ناحیه، تحت شرایطی، شکل گیري الگوها را امکان پذیر می سازد. هر الگوي فضایی، حاصل تصمیم گیري هاي انسانی است. بر این اساس الگوي پراکندگی فضایی می تواند در چهار گروه طبقه بندي گردد: الگوي نقطه اي، الگوي شبکه اي، الگوي سطحی، الگوي ناحیه اي
لفور فضا را محصولی اجتماعی- سیاسی و محصولی که خرید و فروش می شود می داند. دیوید هاروي نیز بر این فرآیند - به شکل کالا درآمدن فضا - در کتاب عدالت اجتماعی و شهر اشاره دارد. او همچنین الگوي شهرها و مناطق را همگی به فضاي تولید و نقش آن در باز تولید شکل گیري اجتماعی- اقتصادي وابسته می داند .در یک بررسی اولیه، جاذبه هاي گردشگري، به سه بخش عمده تقسیم بندي می شود: جاذبه هاي تاریخی، جاذبه هاي طبیعی، جاذبه هاي انسان ساخت .
جهانگردي عبارت است از مجموعه فعالیت هاي افرادي که به مکان هایی خارج از محل زندگی و کار خود به قصد تفریح و استراحت و انجام امور دیگر مسافرت می کنند و بیش از یک سال متوالی در آن مکان ها نمی مانند .
نسل هاي گذشته بسیاري از فضاها را ساخته اند و پس از مدتی دوباره ساخته شده یا با تفکر جدید باسازي شده است. هر نسلی بخشی از میراث هاي گذشته را رها و بخشی دیگر را حفظ می کند. با این کار، اشکال متفاوت از شیوه هاي مختلف تولید اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در شهر شکل گرفته است. ساختار فضایی محصول فرآیند فضایی است که در آن، فضا به وسیله فرآیندهاي اجتماعی، اقتصادي و طبیعی سازمان می یابد.
