بخشی از مقاله
چکیده
تحولات چند دهه اخیر چه در مصالح و چه در تنوع سبک ها و چه به دلیل سرعت در ساخت و ساز موجب شده که ضرورت توجه به نما و نیز ساماندهی بدنه های شهری مورد توجه قرار گیرد. در این میان بررسی اهداف منظر شهری نشان میدهد اهداف زیبایی شناسانه و زیست محیطی ، برای تحقق یک منظر شهری مطلوب، ضروری هستند ، بنابراین بدنه شهری بعنوان مصداقی از منظر خرد شهری از این قاعده مستثنی نیست.
عوامل و معیارهای مؤثر در کیفیت محیط شهری بسیار متنوع اند که می توان به سه گروه اصلی - کیفیات کارکردی، کیفیات اجتماعی، کیفیات زیبایی شناختی - تقسیم کرد. هدف از پژوهش حاضر توجه ویژگی های منظر خیابان فردوسی همدان با تأکید بر ابعاد زیبایی شناسی و زیست محیطی و شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی بدنه در این خیابان است . پژوهش یاد شده به روش "تحلیلی - کاربردی" است و در حوزه مطالعات میدانی ، بصورت "مشاهده" و "پرسشنامه" مورد بررسی قرار گرفته است.
مقدمه
بدنه های شهری از مؤثرترین عناصر تأثیرگذار برکیفیت فضاهای شهری محسوب می گردند که اصلاح آنها می تواند به بالا رفتن کیفیت منظر عینی شهر منجر شود. در این میان، نمای خیابان به عنوان یکی از اجزای اصلی بدنه های شهری باید مورد توجه قرار گیرد. تدوین چارچوب برای بدنه شهری خود دارای اهمیتی خاص است و باید متناسب با زمینه، شرایط فیزیکی و با توجه به نوع کاربری صورت پذیرد. از سوی دیگر با نگاهی به منظر خیابان فردوسی همدان ، مشخص می شود که از لحاظ زیبایی شناسی و زیست محیطی این نماها در وضعیت ×مطلوبی به سر نمی برند .
در این پژوهش با توجه به اهمیت نما در بدنه های شهری به بررسی شناسایی ناهنجاری و آشفتگی در سیمای خیابان فردوسی همدان و نحوه ایجاد هماهنگی در توسعه و نوسازی آن به کمک ضوابط کنترل کننده می ×پردازیم . لیکن در ابتدا لازم است برخی مبانی و تعاریف رابه اجمال بیان کنیم .
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
- منظر شهری
براساس تعریف گوردن کالن - 1961 - منظر شهری هنر یکپارچگی بخشیدن بصری و ساختاری به مجموعه ×ساختمان ها ، خیابانها و مکانهایی است که محیط شهری را می سازند .
به عقیده جان راسکین، منظر شهری چیزی بیش از یک مسئله برنامه ریزی و طراحی شهری است و در درجه نخست مسئله ارزش ها ، اهداف انسانی و به رسمیت شناخته شدن مسئولیت های اجتماعی توسط آحاد جامعه است . منظر شهری حاصل سطح تماس انسان و شهر است و در این راستا، انسان نه تنها در ساختار چشم انداز بصری از طریق فعالیتهای خود بر منظر شهری تأثیر می گذارد، بلکه رفتار و درک ذهنی شهروندان نیز از طریق ×تماس با منظر شهری تأثیر می پذیرد .
همانطور که بررسی ها نشان می دهد ، منظر شهر را می توان در سه مقیاس کلان، میانی و خرد مورد بررسی قرار داد. نما یا بدنه خیابانی یکی از وجوه مورد توجه در بررسی در منظر خیابانی است . بنابراین در ادامه مفهوم نما، نمای خیابانی، عناصر خیابانی و ابعاد تأثیرگذار بر طراحی یک نمای خیابانی مطلوب مورد بررسی قرار می گیرد .
- مفهوم نما
نمای هر ساختمان در مجموعه شهری که در آن حضور دارد مؤثر است و این تأثیر را به بدنه ها که در آن قرار گرفته اند انتقال می دهد. در واقع نمای شهری متشکل از بناهای شهری است. بنابراین وقتی که از دید معماری با این کلمه برخورد می کنیم ، اشاره مستقیمی به نمای ساختمان ها داریم . در واقع نمای ساختمانها به صورت ×یک صفحه نمایش ترکیبات معماری ظاهر می گردد .
لینچ در مقاله ای با عنوان "طرح شهر و نما و ظاهر شهر" ضمن اشاره به اهمیت نما به ارائه معیارهایی برای نما و ظاهر پردازد. به زعم لینچ، معیارها باید در بر گیرنده نیازهای متعدد بوده، به صورت کلی تعریف شده و چنان مستقیما به فرم مربوط باشد که سنجش ارزش هر طرح پیشنهادی را در مقایسه با سایر پیشنهادها ممکن سازد. وی بهترین منبع این معیارها را مراجعه مستقیم به خود مردم یا ملاحظه انتخاب و بهترین عرصه برای عرضه چنین معیارهایی را عرصه روان شناسی محیط می داند. معیارهایی که لینچ معرفی می نماید عبارتند از: » تهییج، تنوع، قابلیت شناسایی، خاطره انگیزی، سرزندگی، هویت، تصورپذیری، خوانایی، انعطاف ×پذیری، سادگی، وضوح، چیرگی بخشی از فرم، تطابق با محیط، معنی داری و آموزندگی . «
- مفهوم زیبایی شناسی
زیبایی شناسی در لغت به معنای شناختن زیبایی و آن رشته ای است روان شناسی. هدف زیباشناسی، شناسانیدن جمال است. زیبایی شناسی که در گذشته شاخه ای از فلسفه بود، در دوران معاصر آمیزه ای از فلسفه، روان شناسی و جامعه شناسی هنر است. از سده هیجدهم به این سو، زیبایی شناسی به عنوان یک علم، برآن شد که راه علوم طبیعی را پیش گیرد
