بخشی از مقاله
چکیده
در عصر حاضر برنامه ریزان شاخص های کیفیت زندگی را امری ضروری برای ارتقاء زندگی اجتماعی و رفاهی شهروندان می دانند، و هدف نهایی خود را از طریق ارائه تدابیر رفاهی و راهبردهای اجتماعی و استمرار شاخص های زندگی اجتماعی در جهت تقویت پایه های استاندارد توسعه پایدار جامعه قرار داده اند. بدینسان اندیشمندان برنامه ریزی به ویژه برنامه ریزان شهری اعتقاد دارند برنامه ریزی ها باید همسو با بهبود کیفیت زندگی باشند. از طرفی، بهبود کیفیت زندگی می تواند زمینه های دیگر توسعه مانند توسعه اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و خدماتی را به همراه داشته باشد.
چون بهبود کیفیت زندگی در هر جامعه ای، یکی از مهم ترین اهداف سیاست های عمومی آن جامعه است. در طول سه دهه اخیر، کیفیت زندگی، به عنوان جانشینی برای رفاه مادی، به اصلی ترین هدف اجتماعی کشورهای مختلف تبدیل شده است. گروه اجتماعی زنان ساکن در شهر بخش مهم و تعیین کننده ای را از لحاظ کارکرد اجتماعی تشکیل می دهند و به دلیل ارتباط مستقیم و تأثیرگذار با گروه های سنی کودکان، نوجوانان و جوانان و نیز تعامل و تاثیر بر بخش مهم دیگر از جمعیت شهرنشین یعنی مردان، از موثرترین گروههای اجتماعی تلقی می گردند؛ در این راستا توجه به نیازهای زنان و افزایش کیفیت زندگی آنان اهمیت بسیاری می یابد.
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی زنان با توجه به معیارهای کالبدی و اجتماعی صورت می گیرد. روش کار در این تحقیق با رویکرد توصیفی - تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای - اسنادی - ، مشاهدات میدانی و تکمیل پرسشنامه با حجم نمونه ای 269 نفر از جامعه زنان و به شیوه طبقه ای متناسب و در مرحله بعدی سیستماتیک انجام شده و سپس به منظور تحلیلمتغیّرهای مورد مطالعه، از نرم افزار SPSS استفاده شده است.
نتایج پژوهش نشان میدهد که کیفیت زندگی زنان در ابعاد کالبدی از مطلوبیت بیشتری نسبت به ابعاد اجتماعی برخوردار است.همچنین آزمون فرضیات تحقیق نشان دهنده این واقعیت است که رابطه معناداری میان کیفیت زندگی و مولفه های تحصیلات و اشتغال وجود دارد.
مقدمه
در دهه 1960 در کنار رشد اقتصادی به الگو ها و شاخص های رفاه اجتماعی، عدالت اجتماعی و کیفیت زندگی توجه بیش تری شد و جغرافیدانی مثل دیوید هاروی و هانری لفبور به تکمیل نظریه های جامعه شناختی در زمینه مسایل و موضوعات شهری پرداختند
بنابراین نظریه های اجتماعی و توجه به جنبه کیفی توسعه تاثیری شگرف در تحول دیدگاه ها و روش های برنامه ریزی شهری در نیمه دوم قرن بیستم بر جای گذاشت، به گونه ای که امروزه در قالب مفاهیمی چون عدالت اجتماعی،کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی جایگاه خود را تثبیت کرده است
جغرافیدانان همواره در پی بهینه کردن رابطه ی متقابل انسان و محیط در جهت مطلوبیت بخشی به زندگی انسان بوده اند. رونالد جانستون جغرافیدان سرشناس میگوید: در زمان ما هدف بسیاری از جغرافیدانان این است که در سراسر جهان با حذف نابرابریهای شدید اجتماعی و اقتصادی، همه ی خانواده ها بتوانند به شغل دائمی، مسکنِ سالم، بهداشت و درمان، آموزش و امنیت - و بهطورکُل به حدی رضایت بخش از کیفیت زندگی دست یابند
اگرچه شهر و شهرنشینی خود یکی از مهم ترین شاخص های رفاه و توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب می شود اما رشد شتابان آن می تواند سرانه برخورداری از بسیاری امکانات اجتماعی و اقتصادی را کاهش دهد و از این طریق پیامدهای آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصه های مختلف شهری نمایان شود که این مسأله در شهر های کشورهای درحال توسعه منجمله ایران که افزایش جمعیت شهرها که در بیشتر مواقع ناخواسته و بدون برنامه ریزی به وقوع پیوسته است بسیار مشهود است.
به همین دلیل یکی از مهمترین اهداف برنامه ریزان و مدیران شهری در عصر حاضر افزایش سطح کیفیت زندگی درشهرها و بالابردن میزان رضایتمندی در بین شهروندان می باشد.که این مهم از طریق برنامه ریزی جهت تامین نیازهای اساسی مادی و معنوی به طور توامان و برابر در بین ساکنین شهر، امکان پذیر خواهد بود. بهبودکیفیّت زندگی در هر جامعه ای، یکی از مهم ترین اهداف سیاست های عمومی آن جامعه است. امروزه مطالعاتکیفیّت زندگیعمدتاً بر محیط شهری وکیفیّت زندگی شهری تمرکز کرده است و بررسی آن از ضرورت و اهمیت بسزایی برخوردار است که این امر همواره کانون اصلی توجه برنامه ریزان بوده است
نتایج مطالعات کیفیت زندگی می تواند به ارزیابی سیاست ها، رتبه بندی مکان ها، تدوین استراتژی های مدیریت و برنامه ریزی شهری کمک کند و درک و اولویت بندی مسایل اجتماع برای برنامه ریزان و مدیران شهری به منظور ارتقای کیفیت زندگی شهروندان را تسهیل سازد .هم چنین یافته های کیفیت زندگی می تواند برای بازشناسی استراتژی های قبلی و طراحی سیاست های برنامه ریزی آینده استفاده شوند
زنان نیمی از جمعیت را تشکیل می دهند و سلامت و شادمانی آنان زیربنای سلامت و شادمانی خانواده ها و جوامع است. مشکلات زنان بر سلامت خانواده، جامعه و حتی نسلهای بعدی تأثیر گذار است. دلیل ارتباط مستقیم و تأثیرگذار زنان با گروه های سنی کودکان، نوجوانان و جوانان و نیز تعامل و تاثیر بر بخش مهم دیگر از جمعیت شهرنشین یعنی مردان، از موثرترین گروههای اجتماعی تلقی می گردند؛ در این راستا توجه به نیازهای زنان و افزایش کیفیت زندگی آنان اهمیت بسیاری می یابد.
از اینرو مطالعه کیفیت زندگی زنان بسیار حائز اهمیت بوده و توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه کیفیت زندگی را به خود جلب کرده است. بر این اساس پژوهش حاضر به منظور درک، ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی زنان شهر ارومیه به بررسی کیفیت زندگی این گروه از شهروندان با توجه به ابعاد اجتماعی و کالبدی می پردازد. تا با درک کیفیت زندگی زنان در شهر ارومیه اولویت ها و مسائلی را که ازدیدگاه آنان اهمیت بیشتری برخوردار هستند، روشن و در برنامه ریزی های آتی مورد توجه برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان مدیریت شهری قرار گیرد.
فرضیات
- بنظر می رسد ارتباط معناداری میان کیفیت زندگی شهری زنان و میزان تحصیلات آنها وجود دارد.
- بنظر می رسد ارتباط معناداری میان کیفیت زندگی شهری زنان و اشتغال آنها وجود دارد.
ادبیات تحقیق
مفاهیم
کیفیت زندگی
درخصوص معنی کیفیت زندگی تعاریف و تعابیر مختلفی ارائه شده است. برخی آن را توانایی فرد برای اداره زندگی از دید خود می دانند. واحد پژوهش کیفیت زندگی دانشگاه تورنتو - 2007 - کیفیت زندگی را به عنوان میزان لذت فرد از امکانات اساسی زندگی اش تعریف می کند
در تعریف یونسکو، کیفیت زندگی، یک مفهوم کلی است که تمام ابعاد زیستی شامل رضایت مادی، نیازهای حیاتی، بعلاوه جنبه های انتقالی زندگی نظیر توسعه فردی، خودشناسی و بهداشت اکوسیستم را پوشش می دهد. گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی نیز، این مفهوم را به عنوان ادراک افراد از موقعیتشان در زندگی، در متن نظام های فرهنگی و ارزشی که در آن زندگی می کنند و در رابطه با اهداف، انتظارات، استانداردها و علایقشان تعریف می کند. کوتر کیفیت زندگی را به مثابه رضایت فرد از زندگی و محیط پیرامونی تعریف می کندکه نیازها، خواست ها، ترجیحات سبک زندگی و سایر عوامل ملموس و غیر ملموسی را که بر بهزیستی همه جانبه فرد تأثیر دارند، در بر می گیرد
در مورد کیفیت زندگی شهری باید خاطر نشان کرد که این مفهوم بسیار انتزاعی است که نمی توان برای آن تعریفی جامع و مانع ارائه داد هم چنین این مفهوم، چند وجهی، نسبی و متاثر از زمان و مکان و ارزشهای فردی و اجتماعی است که از یک سو، ابعاد عینی و بیرونی و از سوی دیگر، ابعاد ذهنی و درونی دارد؛ از این رو ارائه تعریف جامعه برای آن آسان نیست
تعریف جغرافیایی کیفیت زندگی شامل مفهوم رفاه فردی است، اما تمرکز بیشتر در مکان های زندگی افراد است. مفهوم کیفیت زندگی شهری به این دلیل انتخاب شده است که عمده مردم بویژه در کشورهای پیشرفته در محیط های شهری و به خصوص در شهرهای بزرگ زندگی می کنند
