بخشی از مقاله
چکیده
امروزه جهان عرب با گسترش خارقالعاده شهرها و با تغییراتی که با شهرنشینی حاصل میشود، متمایز می شود. در طول سه دهه اخیر شهرهای کشورهای حوزه خلیج فارس به خاطر تغییرات و دگرگونیهای پیدرپی در نوع رشد شهرهایشان از درونگرایی به برونگرایی، شاهد تغییرات چشمگیری در مورفولوژی آنها بودهاند. پس از کشف نفت نخستین تغییرات در مورفولوژی این شهرها به سمت برونگرایی رخ داد. روش تحقیق در مقاله حاضر، توصیفی و تحلیلی-موردی و با تکیهبر منابع کتابخانهای تدوینشده است.
هدف مقاله حاضر، بررسی و تحلیل آثار و نتایج جهانیشدن بر مورفولوژی شهرهای بحرین از تغییر سیستم درونگرایی به برونگرایی میباشد به نظر میرسد با توجه به پیشینه فرهنگی و تاریخی مردم بحرین، آثار فرایند جهانیشدن بر مورفولوژی شهرهای این کشور نتایج متفاوتی به همراه داشته است.
نتایج نشان میدهد، فرایند جهانی شدن دارای ابعاد و اثرات گوناگونی است و در این بین بحرین با تغییر اساسی در مورفولوژی دو شهر اصلی خود یعنی منامه و محرق منعکسکننده سه مرحله از تغییرات بوده است، بنابراین ضروری است تا دیگر کشورهای مسلمان نیز با این جریان برخورد منطقی داشته باشند؛ بهگونهای که نه آنچنان محو جذابیتها و زرق و برقهای آن شوند و بافرهنگ خویش بیگانه گردند و نه آنچنان درهای خود را به روی آن ببندند و خود را محصور در آداب و سنن خود نمایند به گونهای که با هرگونه نوآوری و تجدد به مخالفت برخیزند.
-1 مقدمه
جهانی شدن فرآیند فشردگی فزاینده زمان و فضا که به واسطه آن مردم دنیا کموبیش بهصورتنسبتاً آگاهانه در جامعه جهانی واحد ادغام میشوند
اواخر قرن نوزدهم میلادی را میتوان آغاز شکلگیری » مورفولوژی شهری… بهصورت یک دانش سازمانیافته دانست.
هزاره سوم میلادی، عصر اطلاعات و جهانیشدن است و از طرف دیگر در این دوره شهرها در خط مقدم توسعه ملی عمل می کنند که روند روبه رشد شهرنشینی نمایانگر آن است. تبارشناسی شهرها حکایت از آن دارد که شکلگیری تمدن بشری همواره مترادف با مدنیت و شهرنشینی بوده و درواقع مراکز شهری نقشی بنیادی در شکلگیری و گسترش تمدن بشری را دارند
امروزه جهان عرب با گسترش خارقالعاده شهرها و با تغییراتی که با شهرنشینی حاصل میشود، متمایز میشود. بهطوریکه در مقایسه با سایر کشورهای درحالتوسعه از رشد بالایی برخوردارند. آثار گسترش سریع شهرنشینی که در چندین کشور عربزبان رخ داده است نه تنها این رشد در شهرهای بزرگ اتفاق افتاده بلکه در سالهای پایانی قرن بیستم در شهرهای میانی و کوچک نیز دیده شده است
تحولات سیاسی و اقتصادی دهههای اخیر در سطح کشورهای حوزه خلیجفارس، شیوه غالب زندگی گذشته را که کوچنشینی یا سازمان قبیلهای بوده، ناگهان به نوعی از شهرنشینی شبه مدرن سوق داده است. این تحولات زندگی قبیلهای قرنهای هجدهم و نوزدهم و نیمه نخست قرن بیستم را که محیطی آکنده از دشمنیها، جنگها و توطئهها فراهم آورده بود، به موجودیتهای سیاسی نیمهمستقل تبدیل کرد. نقشآفرینی قدرتهای خارجی نیز مزید بر علت شد تا قبایل گذشته موجودیتهای سیاسی کنونی را تشکیل دهند و متعاقب آن، الگوهای ویژهای از شهر و زندگی شهری را عرضه دارند. اصطلاحات درونگرایی و برونگرایی در زمینههای اقتصاد ملی، برنامهریزی منطقهای و ... نسبت به برنامهریزی شهری کاربرد بیشتری دارند. بههرحال این اصطلاحات تااندازهای میتوانند با نظریه سیستمهای تصمیمگیری از بالا به پایین در مقابل سیستمهای تصمیم گیری پایین به بالا مطابقت داشته باشند.
مقاله حاضر به دنبال بررسی و تحلیل آثار و نتایج جهانیشدن بر تغییر مورفولوژی شهرهای بحرین از تغییر سیستم درونگرایی به برونگرایی میباشد و سؤال پیش روی تحقیق به شرح ذیل است:
فرآیند جهانیشدن تا چه اندازهای بر مورفولوژی و کالبد شهرهای بحرین تأثیر گذاشته است؟ با توجه به ادبیات و چارچوب نظری تحقیق، فرضیه این پژوهش بدینصورت مطرح میگردد: به نظر میرسد بین فرایند جهانیشدن و تحولات شهرنشینی در بحرین رابطه وجود دارد.
پیشینه تحقیق:
مهدوی نژاد و سعادت جو - 1393 - ، در پژوهشی با عنوان »هویت گرایی در معماری معاصر کشورهای اسلامی؛ نمونه موردی: عربستان سعودی« به دنبال شناسایی و تحلیل نسبت مفهوم هویت اسلامی و بومی با معماری معاصر کشورهای اسلامی بوده است. به این نتیجه رسیدهاند که نوعی آشفتگی مبتنی بر تقلید از فرمهای مشهور در معماری غرب و تناقض میان نظر و عمل منجر به نوعی تکثرگرایی و بینظمی در معماری معاصر عربستان سعودی شده است، هرچند کیفیت ساخت در نمونههای تحلیل شده از جایگاه قابل قبولی برخوردار بوده است.
