بخشی از مقاله
چکیده
مفهوم سبک زندگی، به نسبت رویکردهایی که بدان پرداخته می شود تعاریف متفاوتی دارد.سبک های زندگی مجموعه ای از طرز تلقی ها، الگوها، ارزش ها، شیوه های رفتار، سلیقه ها، نوع مصرفوسایل زندگی است که غالباً اقدامی جمعی است و شماری از افراد در یک نوع سبک زندگی،اشتراک هایی پیدا می کنند و این اشتراکها به صورت نمادین در جامعه مطرح و موجب هوّیتبخشی به شخص و گروه های اجتماعی می شود. امروزه سبک زندگی عاملی تأثیرگذار در تمامیجنبه های زندگی دانسته می شودخانواده،. کانونی است مقدّس که در سایه پیوند زناشویی دو انسان از دو جنس مخالف پایه گذاری شده و با پیدایش و تولید فرزندان کامل تر می شود.
اسلام خانواده را گروهی متشکل از افراد، دارای شخصیت مدنی، حقوقی و معنوی معرفی می کند که هسته اولیه آن را ازدواج مشروع زن و مردی تشکیل می دهد. طبیعی است به اقتضای اسلامی بودن جامعه ایرانی، بر سبک زندگی اسلامی تأکید ویژه ای می شود. براین اساس، برای نهادهای اثرگذار فرهنگی همچون خانواده، مدرسه، رسانه، توجه به آموزه های اسلامی و الهام گرفتن از الگوهای معرفی شده در این آموزه ها، برای شکل دادن به نوعی از سبک زندگی متناسب با شاخص های فرهنگی خاص جامعه ایرانی، مهم خواهد بود. از این رو این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره وری از منابع و مآخذ به تحکیم خانواده در سبک زندگی اسلامی خواهد پرداخت.
مقدّمه و بیان مسئله
سبک زندگی و نوع رفتار فردی و اجتماعی ما، تابع تفسیر و برداشت ما از زندگی است. به دیگر بیان، نوع نگاه ما به زندگی و اهدافی که برایش ترسیم می کنیم، شیوه رفتاری ما را رقم می زند. بر اساس همین باور است که در کلامنبیّ مکرم اسلام - ص - چنین آمده است کهکَما»تَعیشونتَموتُون - «طباطبایی، 1374، - 650: 2، شما هر طور زندگی کنید، همانطور می میرید. یعنی حالت مرگ شما نیز بازتاب نوع رفتار شما در زندگی است. بر اساس صریح آیات قرآنی وضعیت آخرتی ما نیز محصول و ره آورد سبک زندگی و رفتار ما در این عالم دنیاستوَ أنکهلیسَمیفرمایدلنسانِ: إلّا ما سَعی وَ أَنﱠ سعیَهُ سوف یُری. - نجم، 39و - 40 و در کلام رسول خدا - ص - که فرمودندالدﱡنیا: مزرعهُ الآخره - کلینی، 1429ق، ج3،ص - 38 بنابراین انسان های آگاه و هوشیار باید تلاش کنند تا زندگی راستین و حقیقی را بشناسند و با حفظ اصول و مبانی آن و عمل بر طبق آن، به بهترین شیوه، زندگی کنند.
از آنجاکه جامع ترین و کاملترین برنامه های زندگی دنیا و آخرت در آموزه های دین مبین و مکتب تعالی بخش اسلام تعریف شده، باید سبک زندگی خود را بر اساس معیارهای دینی سازگاری و هماهنگی بخشیم. نتیجه آن که سبک زندگی دینی، همان شیوه صحیح زندگی را گویند که مطابق با معیارهای دینی و مکتب متعالی اسلام است.
در اسلام برای تشکیل خانواده، استانداردهایی معرفی شده است. هر قدر ارکان تشکیل دهنده خانواده با آن استانداردها منطبق باشند به همان مقدار از شایستگی و برتری برخوردار خواهند بود. در روایات، ویژگیهای فراوان برای شایسته ترین زنان و مردان بیان شده است و در سیره معصومین - ع - نیز ارشاداتی وجود دارد که می توان از آنها خانواده های برتر و شایسته را شناخت . از این رو، خانواده برتر از نظر اسلام ، آن است که ارکان آن شایسته و منطبق با استانداردهای اسلامی باشد، مناسبات و روابطی منطبق با آموزه های دینی بر آنها حاکم باشد، خروجی آن انسانهایی شایسته وموثر در ساخته شدن جامعه ایده آل اسلامی باشد و این امری است که با تحکیم و امنیت خانواده میسر خواهد بود. و اما ملاک برتری از نظر اسلام ، مال و ثروت و مانند آن نیست که کسی به آنها ببالدنَحنُوبگویداَکثرُ: اَموالاً وَاَولادا - سباء، . - 35 از این رو، اگر خانواده ای را برخوردار یافتید. نبایدفَلاشگفتتُعجِبُکَزدهشوید: اَموالُهم وَلا اَولادُهُم - توبه : - 55 زور قوّت مادی نیز معیار برتری نیست که کسی در ارزیابی افراد در خانواده ها بگوید: کانواُ اَشَدﱠ مِنکُم قُوّهً - توبه - 9: چنانکه برخورداری از قوم و قبیله و عشیره ، جاه و مقام وشهرت نیز ملاک برتری نیست .
برتری خانواده به انطباق آن با استانداردهای اسلامی و برخورداری از ویژگی های ارزشی و فضیلت هاست . هر خانواده ای از آن استانداردها بهره مند باشد برتر است . بنابراین ، منظور از برتری خانواده ، برتری در فضایل انسانی و ارزشهای اسلامی است از این رو تحکیم خانوادره رهنمودهای اسلامی مورد توجّه جدّی قرار گرفته است.
-1 مفاهیم
-1-1 خانواده
تاکنون تعاریف گوناگونی برای خانواده ارائه شده است که عموماً بر اساس دو نکته بیان گردیده؛ یکی ساختارهای موجود خانواده که تاریخ از آن یاد کرده است و دیگری انتظاراتی که از کارکرد خانواده بوده و هست.
خانواده یک واحد اجتماعی است که در جامعه اسلامی نقشی مؤثّر و مهمّ دارد. - عبداللهی،1371، - 5 خانواده متشکل از افرادی است که از طریق پیوند زناشویی، هم خونی یا پذیرش فرزند با یکدیگر به عنوان زن، مادر، پدر، شوهر، برادر، خواهر و فرزند در ارتباط متقابل هستند؛ فرهنگ مشترک پدید می آورند و در واحد خاص زندگی می کنند.
خانواده همچون گروهی از افراد است که روابط آنان با یکدیگر بر اساس هم خونی شکل می گیرد و نسبت به یکدیگر خویشاوند محسوب می شوند. - همان -
خانواده گروهی از افراد است که از طریق خون، ازدواج یا فرزندخواندگی به هم پیوند خورده اند و کارکرد اجتماعی اصلی آن ها تولید مثل است. - ساروخانی، 1370، - 135
سازمان ملل متحد - - 1994 نیز در آمار جمعیتی خود، خانواده را چنین تعریف می کند: »خانواده یا خانوار به گروه دو یا چند نفره ای اطلاق می شود که با هم زندگی می کنند؛ درآمد مشترک برای غذا و دیگر ضروریات زندگی دارند و از طریق خون، فرزندخواندگی یا ازدواج، با هم نسبت دارند. در یک خانواده ممکن است یک یا چند خانواده زندگی کنند، تمام خانوارها، هم خانواده نیستند.« - نجاریان، 1375، - 19
اولین مفهوم مشترکی که از مجموعه تعاریف ذکر شده و ده ها تعریف ارائه شده دیگر استنباط می شود، این است که خانواده پیوند عمیق و پایدار جسمی و روحی چند نفر برای زیستن در فضای واحد است. یعنی بدون تحقق این پیوند، خانواده معنایی ندارد؛ قوام این بنا به میزان پیوند اعضای آن بستگی دارد. بنابراین، جهت تعالی کارایی خانواده، لازم است بر تحکیم پیوند و روابط اعضای خانواده تأکید شود. فلذا، تحکیم روابط در خانواده از جمله مهمترین مسائل در سلامت و رشد فرد، هم چنین پویایی و توسعه همه جانبه در جامعه است.
-2-1 سبک زندگی
سبک زندگی عبارت است از مجموعه رفتارها و الگوهای کنش فردی و گروهی که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی باشد.
سبک زندگی در حوزه مطالعات فرهنگی به مجموعه رفتارها و الگوهای کنش هر فرد که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی باشد، اطلاق می شود. طبیعی است که بر اساس چنین رویکردی، سبک زندگی علاوه بر این که دلالت بر ماهیت و محتوای خاص تعاملات و کنش های اشخاص در هر جامعه دارد و مبین اغراض، نیات، معانی و تفاسیر فرد در جریان عمل روزمره است، نشان دهنده کم و کیف نظام باورها و ارزش های افراد نیز خواهد بود .
-3-1 تحکیم خانواده
مقصود از تحکیم خانواده، فراگیری اصل اعتدال میان همگان، حاکمیت اخلاق و حفظ حقوق همه اعضاست.
