بخشی از مقاله
چکیده:
خانواده همیشه و در همه جا و در بین تمامی جوامع بشری به عنوان اصلیترین نهاد اجتماعی، زیربنای جوامع و منشا فرهنگها، تمدنها و تاریخ بشری بوده است. پرداختن به این بنای مقدس بنیادین و حمایت و هدایت آن به جایگاه واقعی و متعالی خود ، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انسانی است.
در این مقاله سعی بر آن شده است که جایگاه آموزههای اسلامی در تحکیم روابط خانواده بیان گردد. در این مطالعه کتابخانه ای، ابتدا مباحث با توضیح اجمالی درباره خانواده و نگاه اسلام آغاز شده و در ادامه به بیان برخی اصول و توصیه ها در زندگی به جهت ایجاد ثبات هرچه بهتر در خانواده و شرح رهرویی مباحث دینی در پایداری خانواده پرداخته شده است. بر اساس یافته ها در پایان نیز نتیجه گیری شد که رابطه میان دینداری و استفاده از آموزه های دینی و ثبات و آرامش زندگی به صورت واضح در متن روایات و آیات قرآنی آمده و استفاده از آن ها و سرلوحه قرار دادن این توصیه ها در زندگی حقیقتا رسیدن به سرمنشا آرامش را به همراه خواهد داشت.
-1 مقدمه
-1-1بیان مسئله:
خانوده از نظر اسلام یک نهاد بی ارج و یک بنیان ساده اجتماعی که کم تر در خور اعتنا و توجه باشد، نیست، بلکه با همه کوچکی و محدودیتش، یک سازمان محکم و حتی پایه و رکن همه سازمانهای اجتماعی شناخته شده است. اهداف خانواده و اقتضای تاسیس آن ایجاب میکند که بانیان آن یعنی زن و شوهر، در تحکیم و پایداری این بنا نهایت سعی خود را بکنند و همان اندازه که برای تشکیل آن تلاش کردند، بر دوام آن نیز اصرار ورزند تا وحدت و پویایی این نهاد تا پایان حفظ شود
همه ی جوامع و فرهنگ ها از اهمیت این نهاد و سازمان سخن گفته اند، ولی به نظرمیرسد هیچ مدرسه ای و فلسفه ای به اندازه ی اسلام برای آن ارزش و اعتبار قائل نشده است. از نظر اسلام در خانواده، سخن از نظم و انضباط، سلسله مراتب، تابعیت و متبوعیت، همکاری و همیاری، تشکیل نیرو و وحدت اعضا برای سیر به سوی مقصد عالی رشد و تکامل در میان است و ارزش و اعتبار فوق العاده دارد
در خانواده به عنوان نخستین ساختار جامعه ،روابط رسمی و قانونی زن و مرد به شکل مشروع و مقبول و نیز بر پایه و اساس تعلیم و تربیت و بهداشت روان فرزندان و انتقال ارزشهای فرهنگی بنیان نهاده شده است ، اما با توجه به پیشرفتهای جهانی و تغییر و تحولاتی که در الگوهای خانواده به وجود آمده و همچنین پررنگی رسانه های مختلف در میان خانوادهها، امروزه شاهد تغییراتی در الگوهای تربیتی و حتی هدایتی خانواده هستیم که عمده آنها از فضاها و تغییرات اطراف ریشه گرفته و چیزی جز تزلزل و آشفتگی خانواده را برای کلیه جوامع به ارمغان نیاورده است. بنابراین توجه به الگوهای اسلامی و تربیت و هدایت خانواده بر اساس آن و رسیدن به ثبات و آرامش خانواده، نیاز به بیان محورهای مورد توجه در این آموزهها را روزافزون کرده است.
- 2-1 اهداف تحقیق:
خانواده کانونی مقدس و نهادی مبنایی و نخستین است. برای حفظ و تداوم آن همگان وظیفه و مسئولیت دارند. این وظیفه بیش از هرکس دامنگیر زوجین است آنها برای تأمین امنیت خانواده مسئولیت های خاص و مشترک دارندکه شرعا و اخلاقا متعهد به رعایت آن هستند. از سوی دیگر مردم جامعه نیز در این باره مسئول اند، از آن بابت که نیک و بد خانواده در سرنوشت جامعه نیز موثر است. دولت نیز به منزله ی حافظ نظام جامعه، متعهد به رعایت وظایف و مسئولیتهای خاص خود میباشد - قائمی امیری، علی، خانواده در اسلام، 1391،ص. - 26 بنابراین هدف اصلی از تحریر این مقاله بیان نقش تربیت و الگوهای های اسلامی در ثبات و آرامش خانواده است. البته اهداف دیگری نیز در راستای هدف اصلی تعریف شده است:
-شناخت بهترینهای الگوهای تربیتی
-آسیبهای تهدیدکننده خانواده
-نکات اصلی مورد توجه در تربیت خانواده
-3-1اهمیت و ضرورت تحقیق:
یکی از رفتارهای اجتماعی انسان، تشکیل خانواده و تلاش برای حفظ و بقای نوع خویش است. خانواده یکی از ابتداییترین شکلهای شناخته شده زندگی اجتماعی است که از بدو پیدایش انسان تاکنون وجود داشته است و در استحکام روابط اجتماعی و رشد و تعالی و سلامت روان فرد فرد اعضای جامعه نقش بنیادین دارد. در بیانی کوتاه، خانواده، واحد بنیادین اجتماع و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است که در آن ساختار، شرح وظایف و حقوق هریک از اعضا پی ریزی و چگونگی روابط و مناسبات آنها با یکدیگر تبیین شده است.
خانواده به عنوان پیکرهای قدرتمند، دارای کارکردهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فیزیکی و عاطفی است. خانواده مأمنی بیمانند برای اعضای خود و تنها منبع سرشار از عاطفه، محبت و صمیمیت است - نوابینژاد، شکوه، آسیبها و الگوهای مطلوب خانواده، 1390، ص. - 3 بنابراین توجه ویژه به خانواده و تربیت اعضای آن به عنوان اعضای اصلی جامعه، میتواند سلامت جامعه را نیز به همراه داشته باشد و به جز موهبت داشتن خانواده سالم و شاداب، جامعهای بهنجار همراه با تعادل عاطفی و روانی افراد آن نیز به همراه خواهد داشت.
-2 پیشینه تحقیق:
بررسی پیشینه تجربی در زمینه تحکیم خانواده در ایران نشان می دهد که سابقه ی پژوهشی در این زمینه قدمتی طولانی دارد و با توجه به گستردگی موضوع، تحقیقات قابل توجهی در این زمینه در کشورهای دیگر و ایران انجام شده است. اما با توجه به تاکید مطالعه حاضر بر نقش اسلام و تربیت اسلامی مطالعات داخلی را به عنوان پیشینه انتخاب شده است.
خلیلی حسین آبادی - - 1395، در مطالعهای با عنوان"نقش گذشت در تحکیم بنیان خانواده از دیدگاه اسلامی"، به این نتیجه رسیده است که، گذشت و آراستگی اعضای خانواده به آن، برای تحکیم بنیان خانواده از جایگاه ویژهای برخوردار است و اعضای خانواده باید از گذشت به عنوان ابزاری برای تعالی شخصی، آگاهسازی و اصلاح فردی و خانوادگی بهره جویند.
کدخدایی - - 1395، در مطالعهای با عنوان"عوامل استحکام خانواده در قرآن و روایات"، بیان میکند که خانواده محفلی است روحانی که اگر همه اعضا موظف به وظایف خود و متعهد به حقوق دیگران باشند، به تجلیگاه اراده حق، مظهر یگانگی و توحید عملی تبدیل خواهد شد که همان هدف کلی از خلقت خواهد بود. دین اسلام در این عرصه نیز همچون سایر ابعاد و عرصه ها، آموزههای متعالی و حیات بخش را ارائه مینماید.
نوربخش و فردویی - - 1395، در مطالعهای با عنوان"دینداری و الگوی تربیتی خانواده"، به این نتیجه رسیدند که بین الگوهای عملگرایانه و اقتدار منطقی با دینداری جوانان رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد. بین الگوی آزادگذاری و دینداری جوانان رابطه معنادار اما معکوسی مشاهده شده است و در نهایت بین الگوی استبدادی و دینداری جوانان رابطه معناداری مشاهده نشده است.
حسنزاده - - 1393، در مطالعهای با عنوان"عوامل تحکیم خانواده در فرهنگ اسلامی"، به این نتیجه رسیده است که، عوامل مختلف بسیاری در تحکیم بنیان خانواده و سرزندگی آن موثر است از جمله: حسن معاشرت در خانواده، نظم و انضباط، تفاهم و همکاری اعضا، همدردی و همدلی، وجود روحیه مشورت و صبر و بردباری.
نوابینژاد - - 1390، در مطالعه ای با عنوان" آسیبها و الگوهای مطلوب خانواده"، تلاش کرده است تا بر اساس مطالعات پیشین خود در این حوزه، وضعیت خانواده های ایرانی را مورد مطالعه قرار داده و آسیبهایی که خانوادهها در معرض آن هستند و عوامل مهم وتاثیرگذار در حفظ کیان خانواده و استحکام روابط زناشویی را مورد تحلیل قرار دهد.
-3روش شناسی:
در هر تحقیقی محقق باید روش اجرای کار خود را به صورت دقیق شرح دهد. محقق باید توضیح دهد از چه ابزاری استفاده نموده و چگونه اطلاعات خود را جمعآوری کرده است. در این تحقیق از روش کتابخانهای یا اسنادی استفاده شده است. در این روش محقق از مهمترین ابزار خود یعنی فیش برداری استفاده میکند و با مراجعه به همه منابع شناسایی شده از قبل، مطالب مهم و مورد نیاز خود را در فیشهای تحقیق البته با ذکر دقیق مشخصات منبع مورد استفاده، یادداشت میکند.
ابزار جمعآوری اطلاعات محقق در روش کتابخانهای، همه اسناد چاپی همانند کتاب، دایرهالمعارفها، فرهنگنامهها، مجلات، روزنامهها، هفتهنامهها، ماهنامهها، لغتنامهها، سالنامهها، مصاحبههای چاپ شده، پژوهشنامهها، کتابهای همایشهای علمی، متون چاپی نمایه شده در بانکهای اطلاعاتی و اینترنت و هر منبعی که به صورت چاپی قابل شناسایی باشد؛ است.
