بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله تصمیمات استراتژیک رقابتی از طریق اندازه گیری و تحلیل نیروهای رقابتی پورتر به روش سلسله مراتبی تدوین شد. برای این منظور، مدل رقابتی پورتر با استفاده از فنون فرآیند تحلیل سلسله مراتبی توسعه داده شد. نیروهای پنجگانه مدل ساختار صنعت پورتر که شامل تهدید تازه واردها، قدرت چانهزنی خریداران، قدرت چانهزنی تأمین کنندگان، شدت رقابت بین رقبای موجود و تهدید کالاهای جایگزین و مکمل هستند، به عنوان نیروهای اصلی رقابتی در نظر گرفته شد.
برای اندازه گیری هر یک از این عوامل، متغیرهایی در نظر گرفته شد و با استفاده از نظرات کارشناسان صنعت ساختمان و مدیران ارشد شرکت ساختمان اصفهان، اهمیت این نیروها و عوامل آن ها در صنعت ساختمانی تعیین شد. مهمترین عامل تأثیرگذار بر شدت رقابت در صنعت ساختمان، شدت رقابت میان رقبای موجود تعیین شد. در نهایت، با توجه به وضعیت شرکت مورد مطالعه، امتیاز رقابت پذیری نیروهای پنج گانه پورتر و کل شرکت اندازه گیری، تحلیل و تصمیمات استراتژیک متناسب با شرایط رقابتی شرکت تدوین شد.
.1 مقدمه
در این برهه از تاریخ، مدیران با چالشهای بزرگی مواجه هستند. روند جهانی شدن، که آثار آن در همه ابعاد کاری مشاهده میشود، شدت و نوع رقابت را دگرگون کرده است. مدیران امروز نه تنها باید با محیط محلی خود آشنا باشند، بلکه ظرافتهای کار در محیطهای خارجی و مقابله با رقبای ناشناخته را نیز به خوبی بدانند. روند جهانی شدن ناشی از گسترش همه جانبه تکنولوژی است که توانسته است ضمن دگرگون کردن شکل صنایع، بر چگونگی رقابت میان آنها نیز تأثیر عمیق بگذارد. بدیهی است مدیران باید از اعمال مدیریت تغییر در محیطهای پویا احساس آرامش کنند و از چنان ظرفیتی برخوردار باشند که بتوانند با یک جهت گیری استراتژیک سازمان را بشکلی سازنده بهطرف آینده هدایت کنند.
مسائل و سؤالاتی که همواره ذهن مدیران و گردانندگان یک شرکت و نیز محققان در حوزههای مختلف علمی را به خود مشغول کرده این است که چگونه رقابتجویی یک شرکت/ صنعت سنجیده میشود و نیز چه عواملی بر روی کارکرد رقابتی یک شرکت/ صنعت اثر میگذارد و چه نوع استراتژی میتواند آن را بهبود بخشد.
با عنایت به اینکه یکی از ویژگیهای بنگاه موفق، برخورداری از قدرت رقابتپذیری است و در عین حال ویژگی بارز بنگاه ناموفق، عدم برخورداری از این قدرت است، از دلایل مهم ناکامی شرکتهای تولیدی و خدماتی ایران در بازارهای بین المللی، میتوان به عدم رقابتپذیری آنها در بازارهای هدف و جهانی اشاره نمود. چنانچه بتوان ریشههای عدم رقابتپذیری و عوامل تشکیل دهنده و مؤثر بر رقابتپذیری این شرکتها را شناسایی نمود، میتوان راهکارهایی را جهت افزایش قدرت رقابتپذیری در شرکتهای فعال در فضای کسب و کار پیشنهاد نمود.
از طرف دیگر تقاضای مسکن موجب شده تا ساخت و ساز همراه با زیر شاخههای فراوان خود به یک صنعت مادر تبدیل شود که طیف گستردهای از صنایع وابسته را تشکیل میدهد. نیاز روز افزون به املاک و مستغلات، توسعه کاربرد سیستمهای نوین، افزایش رویکردهای صنعتی، زیباسازی، مقاومسازی، سبکسازی، هوشمندسازی، به روز نمایی، پرداخت به جذابیتهای بصری و... در دنیای امروز دست به دست هم داده تا صنعت ساختمان و صنایع وابسته به آن به یکی از مهمترین صنایع زیر بنایی هر کشور تبدیل شود و جایگاه خاص خود را داشته باشد.
در عصر حاضر پیشرفتهای زیادی در حوزه صنعت ساختمان انجام شده است و شرکتهای زیادی در این حوزه برای بالا بردن کیفیت ساختمانسازی و ملزومات آن و از سویی تاسیسات بهکار گرفته شده در ساختمان ها با هم در رقابت هستند و از این سو به منظور توسعه و گسترش سبکسازی و مقاومسازی و کمک به رونق ساخت و ساز و شناخت توانمندیها و کمبود های صنعت ساختمان در ابتدای امر ضرورت دارد تا استراتژیهای رقابتی در این صنعت تدوین و شناسایی شوند. از این رو اهمیت و ضرورت تحقیق حاضر مشخص میشود.
با توجه به تعدد رویکردها در اندازهگیری توان رقابتی بنگاه، هنوز خیلی از شرکت ها قادر به اندازهگیری توان رقابتی خود با یکی از این رویکردها نیستند. این مسئله گریبان گیر شرکتهای مختلف از جمله شرکت ساختمان ایران نیز است.
بنابراین مسئله اصلی این پژوهش به این صورت بیان میشود که ابزار و روش مناسب برای اندازه گیری توان رقابتی شرکت ساختمان ایران کدام است؟ توان رقابتی - رقابت پذیری - شرکت ساختمان ایران در حوزه ساخت و ساز چقدر است؟ و با چه تصمیماتی میتواند تأثیر این رقابت را بر عملکرد شرکت مرتفع کند؟ در نتیجه هدف اساسی این تحقیق، سنجش و تحلیل رقابت جویی شرکت ساختمان اصفهان و در نتیجه حمایت و پشتیبانی از تصمیمات مدیران آن در انتخاب یک استراتژی رقابتی از طریق تلفیق مدل نیروهای رقابتی پورتر و تکنیکهای تحلیل سلسله مراتبی است.
2. اهداف پژوهش
- استخراج شاخصها و اندازه گیری میزان تأثیر نیروهای رقابتی پورتر بر شرکت ساختمان اصفهان
- تعیین قویترین نیروهای تأثیرگذار بر شرکت ساختمان اصفهان
- تحلیل نیروهای رقابتی و تدوین تصمیمات استراتژیک برای بهبود عملکرد رقابتی شرکت ساختمان اصفهان
.3ادبیات و پیشینه پژوهش .1-3 ماهیت و ارزش مدیریت استراتژیک
اداره فعالیتهای داخلی یک سازمان فقط جزئی از وظایف جاری مدیران ارشد است. مدیران همچنین باید به چالشهای تحمیلی محیط خارجی دور و نزدیک سازمان عکسالعمل نشان دهند. محیط خارجی نزدیک شامل: رقیبان، عرضه کنندگان ملزومات، کاهش روزافزون منابع، سازمانهای دولتی و حتی مقررات زیاد و گوناگون آنها و مشتریان است. محیط خارجی دور عبارتند از: شرایط اقتصادی و اجتماعی، احزاب سیاسی، توسعه تکنولوژی، کهتماماً باید پیش بینی و ارزیابی شده، در تصمیم گیریهای مدیران ارشد دخالت داده شوند.
به منظور برخورد اثربخش با همه عواملی که بر توانایی شرکت در رشد سودآور آن تأثیر دارند، مدیران فرآیندهای مدیریت استراتژیک را به گونه ای طراحی میکنند که به نظرشان وضعیت بهینه مؤسسه را در محیط رقابتی تسهیل مینماید. چنین استقراری به این لحاظ امکان پذیر است که فرآیندهای استراتژیک برآورد دقیقتری از تغییرات محیطی فراهم میکنند و برای واکنش نسبت به فشارهای داخلی یا رقابتی آمادگی بیشتری پدید میآورند.
مدیریت استراتژیک یک رشته تصمیم ها و کارهایی است که به تهیه و اجرای برنامههایی برای دستیابی به اهداف یک سازمان میانجامد. این استراتژی نه وظیفه مهم را در بر دارد:
- تنظیم رسالت سازمان در قالبی گسترده که منظور، فلسفه و هدفهای آن را در نظر بگیرد.
- تهیه نمادی از سازمان که در آن شرایط و تواناییهای داخلی سازمان منعکس شده باشد.
- ارزیابی محیط خارجی سازمان که شامل عوامل رقابتی و عوامل محیطی است.
- تجزیه و تحلیل گزینههای مختلف سازمان با انطباق آن با محیط خارج.
- مشخص کردن بهترین گزینه از طریق ارزیابی هر گزینه در چارچوب مأموریت - رسالتهای - سازمان.
- انتخاب رشته اهداف بلندمدت و استراتژیهای بزرگ که بتوان از آن طریق به راههای مناسب - گزینههای بهینه - دست یافت.
- تنظیم اهداف سالانه و استراتژیهای کوتاه مدت که با اهداف بلندمدت و استراتژیهای مهم مطابقت داشته باشد.
- به کارگیری استراتژیهای انتخابی از طریق تقسیم منابع بودجه بندی شده، که در آن بیشترین تأکید بر کارها، مردم، ساختارها، فنآوران و نظامهای پاداش دهی است.
- ارزیابی موفقیت فرآیند استراتژیکی به عنوان یک زیربنا برای تصمیمگیریهای آینده است.[3]
.2-3 نیروهای رقابتی پورتر
از مهمترین نظریات پورتر به نام پنج نیروی پورتر مشهور است. این نظریه پیرامون جذابیت سرمایهگذاری در یک رشته بحث کرده و رابطه آنرا با پنج آیتم مرتبط تشریح میکند و سرانجام راهکارهای غلبه بر هریک از آن پنج نیرو را توضیح میدهد. در کتاب استراتژی های رقابتی خود، یک دید کلاسیک از نیروهای اصلی که محیط رقابتی شرکت ها را تشکیل می دهند، ارائه می دهد و پنج نیروی رقابتی1 را به عنوان نیروهای اصلی در محیط رقابتی شرکت معرفی میکند. مدل نیروهای رقابتی پورتر، یکی از چارچوب های شناخته شده برای تحلیل رقابت جویی است.
برای توسعه استراتژیهای رقابتی شرکتها به منظور افزایش حاشیه رقابتی آن ها به کار رفته است. این مدل، پنج نیروی رقابتی تهدید ورود رقبای جدید، قدرت چانه زنی تأمین-کنندگان، قدرت چانهزنی مشتریان - خریداران - ، تهدید محصولات یا خدمات جایگزین، رقابت در میان شرکتهای موجود در صنعت را طرح میکند پنج نیرو در همه صنایع عمومیت دارند و میتوانند توانش سود یک صنعت یا بخشی از آن را تعیین کنند.
