بخشی از مقاله
چکیده:
همانگونه که با افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی نیاز به توسعه هماهنگ شهرها منطبق بر اصول و ضوابط شهرسازی و احداث شهرک های جدید وجود دارد همزمان با این توسعه و احداث باید مسائل حمل و نقل و مهندسی راه و ترابری و ترافیک نیز به صورت همزمان و هماهنگ مورد مطالعه و طراحی و اجرا قرار بگیرد. در این راستا معضل ترافیک یکی از مهم ترین چالش های پیش روی زندگی شهری به ویژه در شهرهای بزرگ بوده است و آسیب های بسیاری به بخش های مختلف جامعه از جمله ضررهای جبران ناپذیر سلامتی، اقتصادی، تجاری و همچنین آلوده کردن هر چه بیشتر هوای شهرهای بزرگ را بدنبال داشته است.
این مقاله ضمن بیان مبانی مهندسی ترافیک شهری و طراحی فضاهای شهری و همچنین مشکلات و چالش های ایجاد شده ی مرتبط با آن، راهکارهایی در جهت برطرف کردن معضلات موجود در بخش ترافیک شهری ارائه کرده است.
نتایج حاصل از تحقیق راهکارهای بسیاری را در پیش روی مسئولین قرار می دهد که مهم ترین راهکارها عبارتند از: رعایت اصول شهرسازی و مهندسی ترافیک، گسترش حمل و نقل عمومی و همچنین فرهنگ استفاده از آن، واقعی شدن قیمت بنزین و در نهایت گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند که بدون شک اجرای هر کدام از آنها می تواند کمک شایانی به بهبود وضعیت ترافیکی در شهرهای بزرگ نماید.
مقدمه:
ترافیک پدیده ای است ناشی از جا به جایی انسان، حیوان، کالا و وسائل نقلیه از نقطه ای به نقطه دیگر. سه اصل ترافیک موسوم به مثلث اصول سه گانه ترافیک مشتمل بر مهندسی، آموزش، اجرای قوانین ترافیکی.
مهندسی ترافیک شاخه ای از مهندسی عمران است که با برنامه ریزی، طراحی مهندسی، مدیریت و کنترل ترافیک در ارتباط بوده و روابط بین وسائل نقلیه و شبکه ارتباطی را در جهت رسیدن به ترددهای راحت و کارآمد توأم با ایمنی کافی برای افراد و کالا مورد مطالعه قرار می دهد.
مهندسی ترافیک به شکلی که امروزه شناخته می شود. با تحولات وسائل نقلیه موتوری پیشرفت کرده است. به هر حال بسیاری از سوابق این تخصص دارای ریشه تاریخی است. برای مثال خیابان های یکطرفه در روم قدیم وجود داشته و تسهیلات مخصوص برای پارک ارابه ها در خارج مسیر خیابان ها فراهم بوده است. به خاطر تراکم ترافیک در روم قدیم از ورود ارابه ها به ناحیه مرکزی شهر در برخی ساعات روز جلوگیری می شده است. به احتمال زیاد حدود ٢٠٠٠ سال قبل ازمیلاد مسیح برای کنترل تردد درخیابان های فرش شده بابل نیز قوانین و مقررات ترافیکی مشابهی وجود داشته است. جزایر ترافیکی و میدان ها به بنای یادبود و میادین عمومی که در قرون گذشته ساخته می شدند بر می گردد.
علامت گذاری رویه در سال های حدود ١٦٠٠ و در جاده ای که از شهر نیومکزیکو شروع می شد به صورت خط محوری ساخته شده با رنگ دیگر مورد استفاده قرار گرفته است.
بر اساس گزارشات انستیتو مهندسی ترافیک آمریکا اولین علامتگذاری خط محور در بخش وین ایالت میشیگان و در سال ١٩١١ انجام گرفت . اولین چراغ راهنمایی در شهر هوستن و در سال ١٩٢١ نصب گردید و اولین چراغ راهنمایی هماهنگ شده نیز در سال ١٩٢٢ در همین شهر شروع به کار نمود.
در سال های گذشته کار مهندسان با تکمیل کارهای اجرایی راه به اتمام می رسید ولی با متداول شدن اتومبیل به عنوان یک وسیله نقلیه خوب و استفاده از کامیون برای حمل کالا عناصر جدید سرعت ها و حجم های ترافیک زیاد نیز وارد قضیه شد. این پیشرفت ها مسائلی را بوجود آورد که به خاطر پیچیدگی زیاد قابل حل با روش های قدیمی و کنترل توسط پلیس نبود در نتیجه از مهندسان خواسته شد که با به کارگیری علوم راه حل مسائل را پیدا کنند و بدین ترتیب تخصص مهندسی ترافیک بوجود آمد.
در این راستا هدف اساسی مدیریت ترافیک به کار بردن روش ها و اقداماتی برای استفاده بهینه و حداکثر از امکانات و تأسیسات موجود بهبود وضع راه ها و افزایش ایمنی بدون آسیب رساندن به محیط زیست است.
همانگونه که با افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی نیاز به توسعه هماهنگ شهرها منطبق بر اصول و ضوابط شهرسازی و احداث شهرک های جدید وجود دارد همزمان با این توسعه و احداث باید مسائل حمل و نقل و مهندسی راه و ترابری و ترافیک نیز به صورت همزمان و هماهنگ مورد مطالعه و طراحی و اجرا قرار بگیرد.
در شهرهای خودرو، رشد جمعیت به دلیل تنگی و پیچ در پیچ بودن معابر باعث ایجاد مسائلی از قبیل عقب نشینی ساختمان ها تعریض معبرها و لزوم افزایش فضای سبز می شود که این اقدامات نارضایتی شهروندان اختلال در همسایگی و به هم ریختن زندگی آنها را در بر دارد، از این رو باید در طراحی ساخت شهرهای جدید پیش بینی لازم برای جلوگیری از ایجاد این مشکلات انجام گیرد. ضمناً امکانات زیربنایی در زمینه حمل و نقل باید به گونه ای طراحی شود که با گسترش بافت شهر و رشد جمعیت انعطاف پذیر و قابل گسترش باشد.
توسعه روز افزون شهرها جا به جایی انسان و کالا را به صورت مسئله ای درآورده است که پیچیدگی آن دائماً در حال افزایش است. رشد شهری تقاضای سفر زیادی را روی تسهیلات ناکافی موجود حمل و نقل باعث شده است و شهرها برای خدمات حمل و نقل تا حدود زیادی به سیستم خیابان های خود متکی هستند . برای جوابگویی به تقاضای فزاینده ترافیک اتومبیل ها، ترافیک تجاری، حمل و نقل عمومی، دسترسی به زمین های اطراف و همچنین پارکینگ این سیستم ها همیشه در حال تحمل بار اضافی هستند.
گسترش شهر نشینی مسائل ملامت آور تراکم ترافیک را کاهش می دهد اگر قرار باشد نواحی شهری رشد نموده و کارایی داشته باشد برنامه ریزی و ساخت امکانات کافی برای حمل و نقل عمومی و خصوصی اجتناب ناپذیر است.
این امکانات بعلاوه منابع موجود باید طوری عمل کند که حرکت روان و خوبی را برای کل ترافیک فراهم نماید. اما اگر قرار باشد یک سطح قابل قبول از سازگاری نیز بوجود آید تسهیلات اضافه شده به سیستم، به شکلی باید برنامه ریزی گردد که کاربری مناسب زمین را باعث شود، برای استفاده راحت باشد و سهم مثبتی در تأمین زیبایی و موارد دیگر محیط زیست هم از نظر رانندگان و هم از نظر تماشاگران داشته باشد.
جامعه تعهد بیشتری را در مقابل این اهداف به وجود می آورد و در برنامه ریزی و عملکرد راه ها، فرودگاه ها، سیستم های حمل و نقل عمومی و پایانه های حمل کالا، رقابت در تخصص و دقت بیشتری را طلب می کند. مقامات دولتی نیز با تشکیل و حمایت از کمیته های مخصوص گروه های برنامه ریز و سازمان های تحقیقاتی در زمینه های حمل و نقل و کاربری زمین نقش خود را ایفا می کنند.
رشد شهرهای بزرگ تا حد زیادی فعالیت اقتصادی و اجتماعی موجود در فراسوی مرز های شهر را تحت تأثیر قرار می دهد بنابراین در برنامه ریزی و تأمین تسهیلات حمل و نقل نه فقط شهر مرکزی بلکه نواحی اطراف آن که مستقیماً تحت تأثیر هستند نیز باید در نظر گرفته شود. این منطقه به طور کامل به عنوان ناحیه استاندارد آماری شهری شناخته می شود.
