بخشی از مقاله
چکیده
در عصر حاضر تأکید نظام آموزش و پرورش بر انتقال دانش نیست و نقش مدرسه با گذشته تفاوت بسیار دارد. آموزش و پرورش به جای پرداختن به مواد درسی به انسان می پردازد و به تمام ابعاد زندگی او توجه میکند. در این مقاله در راستای تبیین چالشهای فرهنگی فراروی آموزش و پرورش ایران درعصر جهانی شدن نخست پدیده ی جهانی شدن آموزش و پرورش توصیف شده و در ادامهی مفهوم آموزش در جامعهی جهانی و ابعاد آن مطرح و سپس جهانی شدن و یاددهی ویادگیری و جهانی شدن توصیف گردیده که نتایج حاکی از این امر میباشد.
تأثیرات جهانی شدن بر آموزش، توسعهایی سریع را درفناوری و ارتباطات به همراه آورده است، تغییراتی که در نظام های مدرسهای در سراسر جهان به عنوان ایدهها، ارزشها و دانش و تغییر نقشهای دانشآموزان و معلمان و محصول تغییر در جامعهی صنعتی در مقابل "جامعه ی مبتنی بر اطلاعات" قابل پیش بینی هستند. آموزش به یادگیری مادام العمر و فرآیند کارآموزی، توسعهی مهارتها و دانش قابل انتقال تبدیل شده که میتواند برای بازارهای رقابتی، جایی که دانش و اطلاعات یک کالای تجاری است، به کار برده شود. در این میان نقش و تربیت معلمان مجهز به راهبردهای جهانی شدن در نظام آموزش و پرورش باید بصورت جدی مطمح نظر مدیران اموزشی کشور قرار گیرد.
واژههای کلیدی: جهانی شدن، آموزش و پرورش، تربیت معلم، یاددهی، یادگیری
-1مقدمه
در سالهای اخیر، درباره جهانی شدن و تأثیرات و پیامدهای آن، از سوی پژوهشگران تحلیلها و مباحث گستردهای مطرح شده است. هر یک از اندیشمندان و نظریهپردازان کوشیده است تا ابعاد گوناگون این پدیده نوظهور را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و تبیینی علمی از این موضوع مهم ارائه دهد.»جهانی شدن« فرایندی است که در پی برخی تحوّلات جهانی و پیشرفتهای علمی و فنی در حوزه ارتباطات و رسانهها و تسهیل و تشدید روابط و تعاملات بین ملتها در زمینههای گوناگون، ظهور و بروز پیدا کرده است. این جریان به صورت فراگیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جوامع بشری را درگیر مسائل مشترک و فراگیر و چالشهای گوناگون نموده و انسانها را با دنیای دگرگونشونده، سیّال، گیجکننده، نفوذپذیر و غیرمتعیّن و ناآشنا فاقد حد و مرز و غیرقابل کنترل، و پیچیده مواجه ساخته است.
جهان معاصر جهان پرشتاب مهندسی گسترش انتقال اطلاعات و ارتباطات و مهارت هاست. تحولات شتابدار عرصه های مختلف زندگی معاصر، شعار تشکیل دهکده ی جهانی و نظریه ی جهانی شدن را شکل داده است وقطعاً این وضعیت در آینده، ما را با موج وسیعی از مسائل و چالش های جدید مواجه خواهد ساخت. قرن بیست و یکم قرن دانایی و انقلاب اطلاعات است؛ در کتاب موج سوم نوشته ی تافلر، اطلاعات به عنوان کالای راهبردی، ابزار قدرت و معیار توسعه یافتگی در دنیای کنونی است. اگر تلاش مناسبی جهت به کارگیری صحیح فناوری اطلاعات - IT - و محور قرار دادن آن در برنامه-ی توسعه انجام شود، این فناوری می تواند به عنوان یکی از بزرگ ترین منابع پرورش نیروی انسانی ماهر مطرح گردد و نقش علمی و اقتصادی مهمی را در توسعه ی جوامع در عرصه-ی رقابت برای جهانی شدن ایفا کند.
یکی از ویژگیهای جوامع قرن بیست و یکم، فراگیرشدن امر تغییر در همه ی عرصه های زندگی فردی و اجتماعی است. هر چند در طول تاریخ بشریت، امر تغییر همراه و همزاد آدمی بوده است، اما آنچه در دهه های اخیر، بویژه از زمانی که فناوری ارتباطات و اطلاعات - ICT - توسعه و گسترش یافته، این مسئله است که تغییر از سرعت، کیفیت و سهولت فراوانی برخوردار بوده است به نحوی که از مشخصات و مختصات عصر حاضر، سرعت و کیفیت حجم تغییرات است تا جایی که بر خلاف گذشته، آینده غیر قابل پیش بینی است و حتی تصویر یأس آوری از آینده در میان مردم رواج روز افزون یافته است. کارشناسان و محققان بر این باورند که نمی توان این تغییر را نادیده گرفت و از کنار آن به سادگی گذشت بلکه همواره بر این نکته تأکید دارند که باید با آمادگی کامل در برابر این تغییر و شاید انقلاب ظاهر شد و مهم ترین بستر برای رویارویی با این تغییر را آموزش و پرورش می دانند - تافلر، 421 :1374 و . - 414
هر روز تغییرات عمده ای در کلاس های درس به وجود می آورند این تغییرات در ساختارهای آموزشی، الگوهای رفتاری درون نظام آموزشی و حتی محتوای آموزشی را نیز تغییر خواهند داد. از سویی دیگر نظام آموزشی به طور سنتی افراد را برای جامعه-ی صنعتی آماده می-کند که در این جوامع تأکید بر ساخت اشیا در چارچوب تولیدات صنعتی بوده است. از این رو ضروری است فرآیند آموزش نیز با تأثیرپذیری از جامعه ی اطلاعاتی دگرگون شود. بنابراین اگر به این باور رسیده باشیم که نظام آموزشی تنها عامل اصلی و اساسی در پرورش و تربیت نیروی انسانی ماهر است و جهان شتابان در حال یکپارچه شدن به سوی جریان های اطلاعاتی است، دیگر جای تردیدی باقی نمی ماند که نظام آموزشی مبتنی بر داده های الکترونیکی تنها و اساسی ترین اصل برای رسیدن به جریان جهانی-شدن و همسو شدن با این امر جدا نشدنی از تاریخ کنونی جامعه بشری است.
از این رو ضروری است که فرآیند آموزشی نیز با تأثیرپذیری از جامعه-ی اطلاعاتی و هم چنین مؤثر واقع شدن در جریان جهانی-شدن به اصلاحات اساسی و ساختاری توجه ویژه نماید. امروزه یکی از مهم ترین چالش های پیش روی هر نظام آموزشی بویژه کشور عزیز ما ایران اسلامی برای رسیدن به برنامه های خود در حوزه ی تحول بنیادین، نیاز به آماده سازی افراد در جامعه ی اطلاعاتی است همچنین یکی از مهم ترین اهدافش دسترسی به اطلاعات می باشد.
به همین منظور بسیاری از کارشناسان و متخصصان امر تعلیم و تربیت در نظام آموزشی بر این باورند که با تأثیر فناوری - IT - در فرآیند جهانی شدن نظام آموزشی به جای انتقال یک جانبه ی اطلاعات و محفوظات باید برنامه-ی آموزشی را تغییر دهد و به عنوان یک رابط جهت آشنایی فراگیران با جهان پیرامون آن-ها ایفای نقش نماید تا فراگیران، خود در نهایت به عنوان خروجی-های سیستم در تعاملات درونی و بیرونی محیط خویش پویایی لازم را داشته باشند زیرا به قول آقای »پیتر دراکر« در کتاب »جامعه پس از سرمایه-داری« یک چیز را می توانیم به خوبی پیشگویی کنیم و آن این است که بزرگ-ترین تغییر، همانا تغییر و تحول در دانایی خواهد بود یعنی دگرگونی در آن چیزی که فرهیختگی به حساب می آید و در آینده هیچ نهاد دیگری به اندازه-ی مدرسه به عنوان خط مقدم نظام آموزشی با چالش-های اساسی و بنیادینی که در نهایت منجر به دگرگونی آن خواهد انجامید، مواجه نخواهد شد.
