بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توسعه تعاونی ها، یک راه حل بنیادی جهت تقویت بخش اشتغال، توسعه صنعت کشاورزی و خوداتکایی در بخش تولید محصولات اساسی کشاورزی محسوب شده و زمینه های توسعه آن به عنوان یک اولویت استراتژیک در بخش ترویج کشاورزی مطرح بوده است. لذا توجه به ابعاد مختلف تعاونی های کشاورزی از جمله راهکارهای بهبود عملکرد آنها، علاوه بر توجیه پذیری اقتصادی- اجتماعی جهت ترغیب بیشتر افراد به تشکیل تعاونی ها، باعث پایه گذاری منسجم در دیگر برنامه های ترویج کشاورزی خواهد شد.
با آنکه ماهیت تعاونی های کشاورزی با دیگر واحدهای اقتصادی صرف متفاوت بوده، اامعملکرد تعاونی های کشاورزی غالباً معادل عملکرد مالی آنها در نظر گرفته می شود. تحقیقات متعدد نشان می دهد که در مفهومی فراتحلیلی، ارتقای سطح همکاری اعضاء تعاونی ها، نقش موثر ارتباطات و هزینههای تبادلات و ارتباطات، دسترسی به فرصت ها، اطلاعات، منابع مادی و موقعیت های اجتماعی تحت عنوان کلی سرمایه اجتماعی نیز بر روی عملکرد تعاونی ها اثرگذار بوده است.
لذا این مطالعه در نظر دارد به روش مروری-تحلیلی، ضمن بیان عوامل اثرگذار بر بهبود عملکرد تعاونی ها، مفاهیم، سطوح و اشکال سرمایه اجتماعی به متغیرهای اثرگذار در سنجش سرمایه اجتماعی تعاونی های کشاورزی اشاره دارد. این مطالعه ضمن اینکه به ضرورت ترویج سرمایه اجتماعی به عنوان یک سرمایه اثرگذار بر عملکرد تعاونی ها در کنار دیگر سرمایه ها اشاره دارد، مولفه های اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و آگاهی اجتماعی را در تعیین میزان سرمایه اجتماعی تعاونی های کشاورزی اثرگذار معرفی می کند.
مقدمه
در بررسی عملکرد تعاونی های کشاورزی، امروزه مبنای عمل محاسبه سرمایه می باشد و مؤلفه های به غیر از سرمایه از فرایند محاسبه خارج خواهند شد. این مطالعه به دنبال آن است تا مشخص نماید که یک سرمایه مهم، اما پنهان - سرمایه اجتماعی - در محاسبه عملکرد تعاونی های کشاورزی مورد اغماض واقع شده است. زیرا با مطالعه اساسنامه تعاونی های کشاورزی، ماهیت شرکت های تعاونی معادل یک بنگاه اقتصادی صرف محسوب نمی شود. اما آیا می توان سرمایه اجتماعی را به عنوان یک سرمایه در محاسبه عملکرد تعاونی ها مد نظر قرار داد؟
سرمایه یکی از اجزای تابع تولید است که پایهایترین ابزار تئوری اقتصادی برای تبیین منشاء ثروت است. چه در شکل کلاسیک تابع تولید - محصول تابعی از سرمایه، نیروی کار و زمین - و چه در شکل اصلاح شده آن، سرمایه آنچه را شامل میشود که در فرآیند تولید جریان دارد، از تولید نتیجه می شود و برای تولید بیشتر به کار گرفته میشود. سرمایه آنگونه که در جامعه شناسی، حقوق و اقتصاد از آن بحث میشود، دارای سه ویژگی است
-1 واحدهای سرمایه مالک شخصی دارند و حقوق مالکیت آنها توسط قانون به رسمیت شناخته شده است.
-2 سرمایه زمانی به منزله سرمایه فعال تلقی می شود که امیدی برای بازگشت آن وجود داشته باشد.
-3 به جریان افتادن سرمایه،عموماً به کاهش یا تضعیف کارکرد آن میانجامد و توانایی بازگشت بالقوه آن معمولاً به این امر نیاز دارد که بخشی از برگشت سرمایه برای بازسازی یا نوسازی ذخیره سرمایه مورد استفاده قرار گیرد.
در ارتباط با اینکه آیا مؤلفه های اجتماعی در تعاونی های کشاورزی - تحت عنوان سرمایه اجتماعیآیا - ماهیتاً به عنوان سرمایه قابل بررسی است، در این باره، دو نگاه رایج درباره موضوع سرمایه اجتماعی وجود دارد
دسته اول تعاریفی که با نگاه منافع جمعی تناسب دارد عبارتند از :
- ویژگیهای سازمان های اجتماعی مانند شبکه ها، هنجارها و اعتماد که همبستگی و همکاری برای منافع دو سویه را تسهیل میکند.
- شبکههای ارتباط و هنجارهایی که مردم را قادر میسازد به صورت جمعی فعالیت کنند.
- محصول تعاملات اجتماعی که امکان کمک به بهزیستی مدنی و اقتصادی را در یک جامعه با هدف مشترک فراهم میآورد. همچنین سرمایه اجتماعی - در معنای مصطلح آن - دارای ویژگیهای زیر میباشد
- سرمایه اجتماعی موضوع مالکیت فردی نبوده و حتی شکل جمعی آن نیز از پشتوانه حقوقی برخوردار نیست.
